تولد "مصطفي كمال آتاتورك" بنيان‏گذار جمهوري لائيك تركيه (1881م) (ر.ك: 10نوامبر)

مصطفي كمال پاشا معروف به آتاتورك به معني پدر ترك‏ها در 19 می سال 1881م به دنيا آمد. وي از جواني وارد نظام شد و در سال‏هاي 1911 به بعد در جنگ عليه ايتاليا در ليبي و سپس جنگ بالكان، شركت كرد. ولي بزرگ‏ترين پيروزي نظامي او كه موجب شهرت و محبوبيت وي در ميان نظاميان ترك شد، شكست دادن نيروهاي فرانسه و انگليس در نبرد گاليپولي در سال 1915م بود. او بعد از اين جنگ نيز درمراحل نهايى جنگ جهاني اول در قفقاز و روسيه جنگيد و پيروزي‏هايى به دست آورد. آتاتورك پس از جنگ جهاني اول در رأس افسران جوان ناسيوناليست، طي كودتايى امپراتوري عثماني را منحل كرد و با تشكيل دولت موقت انقلابي در آنكارا، جمهوري تركيه را بنا نهاد. مصطفي كمال سپس، سلطنت و خلافت را در امپراتوري عثماني كه جز سرزمين كنوني تركيه چيزي از آن باقي نمانده بود لغو كرد و در سال 1923م به عنوان اولين رئيس‏جمهور تركيه انتخاب شد. سياست كلي داخلي و خارجي حكومت آتاتورك عبارت بود از جدايى دين از سياست، تأسيس حكومت لائيك در تركيه، ايجاد نظام حقوقي و قضايى اروپايى در اين كشور، اتخاذ سياست بي‏طرفي در مناسبات بين‏المللي تركيه به منظور حفظ استقلال كشور، پايه‏ريزي صنايع جديد مطابق الگوهاي غربي، ترويج فرهنگ اروپايى و اتكا بر ناسيوناليسم و ملي گرايى تركي. آتاتورك در چارچوب سياست اسلام زدايى خود كه انگليسي‏ها به وي ديكته كرده بودند، پس از الغاء خلافت، وزارت شريعت و امور خيريه و دادگاه‏هاي مذهبي را منحل نمود. تعطيلي و تمسخر زيارتگاه‏ها و اماكن مذهبي، قرار دادن اذان تركي به جاي عربي، منع استفاده از نام‏هاي خانوادگي عربي، تغييرنام اسلامبول به استانبول، قرار دادن روز يكشنبه به عنوان روز تعطيل، ممنوعيت هر گونه حركت مذهبي، ممنوعيت استفاده زنان از حجاب اسلامي، استفاده از تقويم ميلادي به جاي تقويم قمري، كنار نهادن دين رسمي اسلام و تعيين حكومت سكولار، جاي‏گزيني الفباي لاتين به جاي الفباي تركي و نمونه‏هاي فراوان ديگر، از جمله اقدامات دين ستيز اين عنصر خودباخته غرب مي‏باشد. در همين راستا بود كه رضا خان پهلوي پس از سفر به تركيه و ديدار با آتاتورك، سياست‏هاي سكولاريستي وي را در ايران به مرحله اجرا گذاشت. حكومت آتاتورك مبتني بر يك نظام تك حزبي و ديكتاتوري بود. او از ابتداي حكومت خود به اجراي برنامه‏هاي وسيعي براي اروپايى كردن تركيه همت گماشت و در راستاي تحقق اين هدف، قانون مدني سوئيس، قانون جزاي ايتاليا و قانون تجارت آلمان را در كشور رواج داد. جمهوري تركيه در مدت كوتاهي به ديكتاتوري كامل مبدل شد. كليه امور مملكت با صدور فرمان از سوي آتاتورك انجام مي‏گرفت و در برابر خواست او، مجلس و پارلمان اجازه هيچ گونه اعتراض و مخالفتي نداشتند. با اين حال آتاتورك سعي مي‏كرد در سياست خارجي، خود را فردي صلح‏جو نشان دهد و به همين سبب، قراردادها و پيمان‏هاي دوستي متعددي را با كشورهاي جهان به امضا رسانيد. آتاتورك چهار بار به رياست جمهوري تركيه انتخاب شد و سرانجام پس از پانزده سال زمام‏داري، در دهم نوامبر 1938م در 57 سالگي درگذشت.