آغاز نخستين كنفرانس سران متفقين در تهران (1943م)

يكي از وقايع مهم و با اهميت دوران جنگ جهاني دوم، تشكيل كنفرانس عالي سران سه كشور متفقين در تهران است كه بي‏شك در تعيين سرنوشت جنگ جهاني دوم و سرنوشت سياسي ايران حائز اهميت بسيار مي‏باشد. در روز 28 نوامبر 1943م، استالين، چرچيل و روزوِلْت، سران سه كشور شوروي، انگلستان و امريكا براي اولين بار با يك‏ديگر ملاقات كردند. در اين كنفرانس كه تا روز اول دسامبر به طول انجاميد، طرح عمليات نهايى براي در هم شكستن نيروي مقاومت آلماني‏ها كه متضمن گشودن جبهه دوم در غرب اروپا و حمله بزرگ ارتش شوروي در جبهه شرق بود تهيه شد. هم‏چنين استالين در اين كنفرانس، موضوع منابع نفتي ايران و كشورهاي ساحلي خليج فارس را نيز مطرح كرد و خواستار توافقي درباره تقسيم اين منابع در آينده شد. اما بزرگ‏ترين موفقيتي كه در كنفرانس تهران نصيب استالين شد، نزديكي به روزولت و جلب اعتماد او بود كه نتايج خود را در مدت باقي‏مانده جنگ و كنفرانس يالتا نشان داد. البته تشكيل كنفرانس سران سه كشور بزرگ در تهران براي ايران هم سودمند بود، زيرا استالين و چرچيل و روزولت با صدور اعلاميه‏اي، استقلال و تماميت ارضي ايران را تضمين كردند و تعهد قبلي انگلستان وشوروي درباره تخليه ايران به فاصله شش ماه پس از پايان جنگ را مورد تاييد قرار دادند. اين در حالي بود كه ايران كمي قبل از تشكيل كنفرانس سران تهران، با فشار غرب، در روز نهم سپتامبر 1943م، رسماً به آلمان اعلان جنگ داده و به جرگه متفقين پيوسته بود. با اين حال علي‏رغم تعهد متفقين براي خروج از ايران، اين نيروها تا مدت‏ها پس از جنگ، از تخليه كشور امتناع مي‏كردند تا اين‏كه پس ازشكايت ايران به مجامع جهاني، اين نيروها خاك ايران را ترك نمودند.

تاریخ رویداد : 28 نوامبر