با سلام و احترام
پرسشگر گرامی: به زبان اوردن اسماء الهی یا گفتن اذکار توحیدی به خودی خود مشکلی ایجاد نمی کند لذا می توان آنها را انجام داد تنها توقعات غیر منطقی می تواند آفت هایی برای انسان داشته باشد که گاهی جبران ناپذیر است. مانند وارد آوردن فشار بیش از حد بر خود و خروج از تعادل روحی و روانی بر اثر ریاضت های شدید و غلبه اوهام بر ذهن انسان یا گرفتار شدن در دام کبر و عجب و یا عدم تشخیص وسوسه های شیطانی از الهامات غیبی و آفات و مفاسد دیگر که هر یک از آن ها برای سقوط معنوی انسان کافی است.

 در سیر و سلوک، کار اصلی را خود سالک انجام می دهد؛ اما استاد، نقش راهنمای با تجربه ای را دارد که از این راه آگاهی دارد و از خطرات و خصوصیات آن آگاه است و وسیله حرکت را به خوبی می شناسد و آن را در اختیار سالک قرار می دهد. گاهی انسان سالک، نیازمند ذکر خاصی است تا حال و مقام معنوی خاصی در او ایجاد شود که استاد آن را تشخیص می دهد. همچنین گاهی سالک مراقبت هایی باید انجام دهد که دارای مراتب مختلف است که تشخیص آن با استاد است. اگر مراقبه سالک بیش از توان روحی و معنوی او باشد؛ نمی تواند دوام بیاورد و از ادامه راه منصرف خواهد شد. این، بدان معنا نیست که انسان بدون استاد، نمی تواند به سعادت برسد. بلکه عمل به دستوراتی که به صورت کلی و عمومی در قرآن کریم و روایات آمده است و عمل خالصانه و تقوا و وظیفه خود را به نحو شایسته انجام دادن، همگی زمینه ساز سعادت انسان می باشند و کم نبوده اند؛ بندگانی که از این راه ها به قرب الهی رسیده اند.

 دسترسی به استاد سیر و سلوک از طریق کسانی میسر است که در این راه گام برداشته اند و استادان این راه را می شناسند. از این رو پرسش از اهل سلوک و تحقیق از آنان، می تواند استاد مناسب را برای انسان آشکار سازد. البته شناخت کامل استاد سلوک برای سالک میسر نیست. زیرا شرایط استاد کامل، طبق آن چه بزرگان این راه گفته اند؛ بسیار نادر است و تشخیص آن از افق فهم افراد مبتدی خارج است. تنها راه شناخت استاد سلوک، تأیید افراد سالک و شهرت خوب استاد در بین سالکین و نیز اجازه ای است که استاد سلوک از استاد خود برای راهنمایی سالکین یافته است. با این همه، باید دقت کرد که استاد سیر و سلوک، نباید از دستورات شرع تخطی نماید که در این صورت، نمی توان به او اعتماد کرد.

پس در سیر و سلوک، عمل به دستورات شرع مقدس، اساس کار می باشد. در سوره عنکبوت چنین آمده است: «والذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا ان الله لمع المحسنین:  کسانی که در [راه] ما جهاد کنند، ما به سوی راه های خود هدایتشان می کنیم و خدا همواره با نیکوکاران است»(عنکبوت، 69) این که می فرماید بعد از جهاد و تلاش، مؤمن مشمول هدایت الهی می شود؛ اشاره به این است که خداوند اسباب و وسایل هدایت و به عبارتی سیر در طریق مستقیم را برایش فراهم، می نماید. یکی از این وسایل، همان استاد و مرشد است که طبق وعده الهی، نصیب تلاشگران خواهد شد.

قدم های نخستین این راه، عهد و پیمان و سپس مراقبت و محاسبه می باشد. وقتی از آیة الله بهجت پرسیده شد که استادی به ما معرفی کنید. گفت: "به هر آن چه می دانید صحیح است؛ عمل کنید. اگر دیدید در سیرتان وقفه ای رخ داده است؛ بدانید از دانسته های خود عدول نموده اید". به هر حال، اگر استاد حضوری یافت نشد؛ با مکالمه یا مکاتبه، باید از اهل فن استفاده کنید و اگر این هم ممکن نیست؛ باید از کتاب های مربوط بهره جست.

برای آگاهی بیشتر به کتاب های زیر مراجعه کنید:

1. عرفان اسلامی، محمد تقی جعفری؛

2. طریق عرفان، محمد حسین طباطبایی؛

3. آداب و مراحل سلوک الهی، کریم محمود حقیقی.