با سلام و احترام
پرسشگر گرامی: پاسخ پرسش های  بصورت کامل در ساده ترین شکل آن به قرار زیر است:
نماز شب یازده رکعت است:
هشت رکعت به نیت نماز شب (چهار نماز دو رکعتی مانند نماز صبح)
دو رکعت به نیت نماز شفع (بهتر است در رکعت اول آن بعد از حمد، سوره ناس و در رکعت دوم بعد از حمد، سوره فلق خواند شود)
یک رکعت نماز وتر، طریق نماز و شرح آن به این صورت است که: بعد از حمد سه بار سوره توحید و یک بار سوره فلق و یک بار سوره ناس را می‌خوانیم (می‌توان یک سورهٔ تنها خواند) بعد از خواندن سوره دست‌ها را برای قنوت به سوی آسمان بالا می‌بریم و حاجات خود را از خدا می‌خواهیم.
آنچه در قنوت مستحب است می‌گوییم:  برای چهل مؤمن دعا کنید و بگویید: اللهمَّ اَغْفِر لِفُلانِ؛ پس به جای فلان، اسم آن مؤمن را بگویید، هم برای مومنینی که در دنیا هستند و هم مومنینی که از دنیا رفته‌اند. دعا کردن برای مؤمنین می‌تواند به دو صورت ذکر شود: همه مؤمنین را مد نظر قرار داده و چهل بار چنین بگویید: اَللهمَّ اغْفِرْ لِلْمُومِنین وَ الْمُؤمِنات. یا نام چهل شخص را ببرید.  مستحب است هفتاد بار استغفار کنید و بگویید: اَستَغفرُالله ربی و اَتوبُ اِلَیه. (از پروردگار خود طلب آمرزش و مغفرت می‌کنم و به سوی او بازگشت می‌نمایم)  مستحب است هفت بار بگویید:
هذا مَقامُ الْعائِذِ بکَ منَ النّار (این است مقام کسی که از آتش قیامت به تو پناه می‌برد) مستحب است سیصد مرتبه بگویید: اَلْعَفو، و سپس بگویید: ربِّ اغْفِرلی و ارْحَمنی و تُبْ عَلَیَّ اِنَّکَ انتَ التَّوّابُ الْغَفورُ الرَّحیم. برای عمل به اعمال مستحبی دیگر در نماز شب به کتب مبسوطه رجوع فرمائید.
    نماز شب را می‌توان بدون سوره یا قنوت و خوابیده، نشسته یا در حال حرکت خواند چون مستحبی است.
    اگر وقت تنگ باشد می‌توان فقط به شفع و وتر یا وتر تنها اکتفا نمود.
    چنانچه مقداری از نماز شب را خوانده باشد و اذان صبح (طلوع فجر) سر رسد می‌تواند بقیه نماز شب را هم به نیت اداء بخواند.
    خواندن دو رکعت نافله صبح از شفع و وتر افضل است.
   
احادیثی در فضیلت نماز شب و اهمیت آن وجود دارد که در زیر، احادیثی چند که روشنگر حقیقت و فضیلت نماز شب است آمده است:
 پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در وصایای خود به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند:«تو را به اموری سفارش می کنم، همه را حفظ کن؛ سپس فرمود: خداوندا! او را بر انجام این وظایف یاری فرما؛ تا آنجا که فرمود: بر تو باد به نماز شب! بر تو باد به نماز شب! بر تو باد به نماز شب!».
در جایی دیگر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به یارانش فرمودند: «بهترینِ شما کسانی هستند که در سخن گفتن مؤدبند، گرسنگان را سیر می کنند و در شب، در آن هنگام که مردم خوابند نماز می خوانند».(9)
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به جبرئیل فرمود: ای جبرئیل! مرا پند دِه: «جبرئیل گفت: ای محمّد! هر چه می خواهی عمر کن، اما بدان که سرانجام خواهی مُرد. و به هر چه می خواهی دل ببند، اما بدان سرانجام از آن جدا خواهی شد. و هر عملی می خواهی انجام دِه، ولی بدان سرانجامِ عملت را خواهی دید. و نیز بدان که شرف مؤمن، نماز شب اوست و عزّتش خودداری از ریختن آبروی مردم است».
این پند جبرئیل نشانگر آن است که نماز شب آنچنان ایمانی قوی و شخصیت و روحانیتی به انسان می دهد که مایه آبروی اوست، به همان گونه که ترک مزاحمت و خودداری از ریختن آبروی مردم، سبب عزّت او می باشد.
 امام صادق علیه السلام می فرمایند: «سه چیز است که افتخار مؤمن و زینت او در دنیا و آخرت است: نماز در آخر شب، بی اعتنایی به آنچه در دست مردم است و ولایت امام از اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله ».
 امام صادق علیه السلام به یکی از یارانش فرمودند: «شب زنده داری را فرو مگذار، زیرا بازَنده کسی است که شب زنده داری را ببازد».
 در حدیثی دیگر از امام صادق علیه السلام آمده است: «سه چیز، از عنایات مخصوص الهی است: عبادت شبانه، افطار دادن به روزه داران و ملاقات برادران مسلمان».
 در حدیث دیگر از رسول خدا صلی الله علیه و آله آمده است: «شریفان امت من حاملان قرآنند و اصحاب عبادت های شبانه».
 سفارش خداوند به موسی علیه السلام برای خواندن نماز شب: مفضل می گوید: از مولایم امام صادق علیه السلام شنیدم که می فرمود: «خداوند به موسی علیه السلام فرمود: ای پسر عمران!... من بر دوستان خویش آگاهم. آنان وقتی شب می شود با چشمان دل متوجه من هستند... عقوبت من در مقابل چشمان آنان متجسّم می شود.
آنان مرا می بینند و از روی مشاهده و حضور با من حرف می زنند. ای پسر عمران!... و از چشمانت در دل شب به من گریه هدیه کن (آن هنگام که همه خوابند تو بیدار شو و به ملاقات من بشتاب) و مرا بخواه و صدا بزن که خواهی دید من، هم نزدیکم و هم اجابت کننده).
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «جبرئیل به طور مرتب و مداوم مرا سفارش به شب زنده داری می کردند، طوری که من گمان کردم که خوبان امت من هرگز نخواهند خوابید»
حضرت علی علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل می کند که او را امر به نماز «وَتر» کردند و او نیز شدیدا مراقب نماز وَتر بودند و نمی گذاشتند که ترک شود.
امام صادق علیه السلام به پدر سلیمان دیلمی فرمودند: «ای سلیمان! نماز شب را ترک نکن، زیرا مغبون کسی است که از نماز شب خواندن محروم باشد»
در توقیعی از ناحیه امام حسن عسکری علیه السلام برای ابن بابویه صادر شده که در آن آمده است: «و عَلَیک بصلاة اللّیل... فَاِنَّ مَن استَخَفَّ بِصَلاة اللّیل فَلَیسَ مِنّا»؛ تو را به نماز شب سفارش می کنم؛ زیرا هر کسی نماز شب را سبک بشمارد از ما نیست.
 ابن عباس می گوید: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «شریف ترین افراد امت من دو گروه هستند: 1 - حاملان و حافظان قرآن. 2 - اصحاب شب (شب زنده داران)»
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در وصایای خود به امیرالمؤمنین فرمودند: «نماز شب را هرگز ترک مکن»
 پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می فرمایند: «دو رکعت نماز در دل شب، از دنیا و آنچه در آن است نزد من محبوب تر است»
 امام رضا علیه السلام در پاسخ به پرسش از تسبیح در آیه «وَسَبِّحْهُ لَیلاً طَوِیلاً»(23) فرمودند: «منظور نماز شب است»
با خواندن روایات و آیات یاد شده می توان گفت که در اسلام آنقدر به نماز شب اهمیت داده شده است که درباره کمتر عبادتی دیگر چنین سخن گفته شده است.
این عبادت عظیم که همواره جلاء دهنده روح و روشنایی دهنده دل و صفا دهنده جان می باشد برای دوستداران حق و خداپرستان اهمیت به سزایی دارد.
شاید بعضی از ما توفیق چنین عبادتی را نداشته باشیم، ولی با کمی همّت و دل سپردن به پروردگار متعال و با توجه به این همه الطاف الهی می توانیم از این عبادت بزرگ بهره مند شویم. در آن هنگام که سکوت همه جا را فرا گرفته و آرامش مطلق جای دغدغه ها و نیرنگ ها و ریاکاری ها را گرفته است، برخیزید و وجود خود را با نور عشقِ دوست روشن سازید.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «افْضَلُ الصَّلاةِ بَعْدَ الصَّلاةِ الْمَکتوبَةِ الصَّلاةُ فی جَوْفِ اللَّیل». برترین نماز بعد از نماز واجب، نماز شب است.
موفق و پیروز باشید