با سلام و احترام خدمت شما پرسشگر محترم!
در خصوص برخورد بچگانه با فرزند در هر سنی اقتضای برخورد خاصی را می طلبد و باید مطابق آن باشد. پس ممکن است در سنین بلوغ و نزدیک به آن لجبازی فرزندان تشدید شود. اما در خصوص لجبازی باید عرض نماییم که این موضوع می تواند عوامل متعددی داشته باشد:
1- الگو های نامناسب ارتباطی پدر و مادر؛ بعنوان مثال وقتی پدر و مادر هنگام حضور فرزندشان ارتباط خوبی نداشته باشند و خواسته های همدیگر را با لجبازی رد کنند. کودک کاملا این الگوی ارتباطی را ضبط کرده و ممکن است آن را در زمانهای خاصی اجرا کند و در بعضی مواقع به عنوان یادگیری نهفته سال ها بعد در رفتار کودک این الگو دیده میشود.
2- عدم هماهنگی والدین با همدیگر نسبت به ایجاد، تغییر و یا حذف یک رفتار از کودک خود باعث سوء استفاده های کودک از این اختلاف خواهد شد.
3- احساس استقلال و اثبات اینکه می تواند قبول کند و یا رد کند در فرزندان پسر این وضعیت زیاد دیده می شود.
4- فشار و امر نهی بسیار زیاد نسبت به رفتارهای و صحبتهای کنجکاوانه کودک که موجب سرخوردگی، کاهش خلاقیت و عدم اعتماد به نفس خواهد بود.
پرسشگر محترم؛ عمل به راهکارهای زیر در اصلاح این رفتار کودک، به شما کمک خواهد کرد:
1. کودکان از نوع برخورد اطرافیان، واکنش بعدی را انجام می دهند؛ بنابراین شایسته است گاه در مقابل برخی از رفتارها و واکنش های او بی تفاوت باشید تا آن رفتار در وی خاموش گردد، زیرا چه بسا توجّه شما خود به خود باعث تقویت رفتار در کودک گردد. به عنوان مثال وقتی کودک می بیند شما در برابر یک رفتار خاصی برآشفته شدید تازه یاد می گیرد که برای آشفته شدن شما باید چه کند.
2. علل لجبازی کودک خود را با دقت بشناسید و سعی کنید این عوامل را از بین ببرید.
3. در موقع خشم و عصبانیت، بویژه زمانی که کودک به دلیل نسبتا قابل قبولی سر از عصیان و بهانه گیری در آورده است؛ هیچ چیز سازنده تر از آن نیست که او در یابد والدین به احساس او پی برده اند و از آنچه که در درون او می گذرد آگاهی دارند. همدردی و همزبانی می تواند موجبات انس و آشنایی کودک را فراهم آورد و کودک را به تعقل وادارد. همینکه طفل در یابد والدین با او از در همدردی وارد شده اند آرامش خواهد یافت و دست از لجبازی بر می دارد.
4. چنانچه کودکتان از شما درخواستی داشت، اگر آن خواسته در حد توان شما می باشد و یا اینکه برآورده کردن آن به صلاح کودکتان می باشد؛ بدون هیچ درنگی خواسته او را انجام دهید؛ در غیر این صورت محکم و با استدلالی که قابل فهم کودک باشد، به خواسته های او جواب منفی بدهید. نکته کلیدی اینجاست که به هیچ عنوان نباید در برابر اصرار او کوتاه بیائید و هر چه او بر خواسته خود اصرار کرد، شما نباید از موضع خود دست بکشید. اگر صلاح می دانید که کودکتان نباید کاری را انجام دهد پس نباید انجام دهد. مهم نیست که برای رسیدن به مقصود خود چقدر مبارزه یا داد و فریاد می کند. قاطعانه و با آرامش موضع خود را حفظ کنید.
5. برای مواجهه با رفتار وی سعی کنید با انجام کارهای غیرقابل انتظار و جالب او را سرگرم کنید تا کم کم احساس کند خندیدن بهتر از عصبانی بودن است و لذت بیشتری هم دارد.
6. در قبال لجبازی کودکان، ذهن آنها را از مسئله منحرف کنید. تغییر جهت تمرکز فرزندتان از این نظر مؤثر است که کودکان در سن کم برای مدت کوتاهی به یک مورد توجه می کنند؛ زیرا حافظه بلند مدت آنها خیلی فعال نمی باشد. برای تغییر ذهن از حرکات - شکلها - صداها و حوادث ساختگی استفاده کنید.
7. برای اینکه در برنامه تربیتی خود موفق باشید، لازم است با همسر خود به صورت هماهنگ عمل کنید، چراکه عدم هماهنگی افرادی که در تربیت کودک نقش دارند تاثیرات بسیار منفی در تربیت کودک دارد. برای این کار لازم است همسر خود را در جریان برنامه تربیتی خود قرار دهید و از او بخواهید که از شیوه ای هماهنگ با شما استفاده کند.
8. محرک ها را بشناسید. همه آدم ها نسبت به چیزهای حساس هستند و باعث عصبانیت و اذیت آنها می شود و کودکان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. شاید کودکان به اندازه بزرگسالان نتوانند ناراحتی های خود را به خوبی ابراز کنند، اما چیزهایی مثل دیر شدن غذا، ندیدن یک کارتون، یا حتی فراموش کردن داستان قبل از خواب، می تواند محرک خوبی برای بروز عصبانیت و انجام رفتارهای نادرست در آنها باشد. وقتی بدانید که کودکتان تحت برخی شرایط خیلی زود ناراحت می شود، باعث می گردد بتوانید از بروز این عصبانیت ها جلوگیری کنید یا حداقل خودتان را برای آن آماده کنید.
9. برای اینکه در تربیت فرزند خود موفق باشید لازم است نیازهای کودک را به صورت منظم ارضاء کنید. به این نکته مهم توجه داشته باشید که رابطه عاطفی و سرشار از عشق و محبت با کودک است که به ما امکان می دهد او را در جهت رفتار معقول هدایت کنیم. شما وقتی نیازهای اولیه کودکان را برآورده می سازید، اعتماد و اطمینانی برای آنان ایجاد می کنید؛ رابطه ای مبتنی بر اعتماد و اطمینان که کودک را به این نتیجه می رساند که شما صلاح او را می خواهید.
10. سعی نمایید در برخی از مواقع از روش محروم سازی به جای تنبیه کلامی و رفتاری برای کاهش رفتار نادرست فرزند خود بهره گیرید. مثلا او را از تماشای تلویزیون نهی کنید و یا او را از دیگر برنامه ها محروم کنید. امیدواریم با عمل به آنچه بیان شد این مسئله حل شود.
موفق باشید.