سلام. با تشکر از مراجعه شما به سایت راسخون و عذرخواهی بابت تاخیر در پاسخگویی به دلیل وجود مشکلات فنی؛

در خصوص پرسش شما درباره “حقوق ارتفاقی نسبت به ممر انتقال آب” و تفسیر حکم دادگاه، اجازه دهید ابتدا مفهوم حقوق ارتفاقی و چگونگی کاربرد آن را توضیح دهم تا به‌طور دقیق‌تری به پرسش شما پاسخ داده شود.

تعریف حقوق ارتفاقی

حقوق ارتفاقی به معنای حقی است که یک شخص نسبت به ملک دیگری دارد، بدون آنکه مالکیت آن ملک را در اختیار داشته باشد. این حق معمولاً برای استفاده از یک بخش از ملک یا امکانات خاص ملک دیگری ایجاد می‌شود. برای مثال، ممکن است فردی حق عبور از زمین دیگری برای دسترسی به جاده اصلی را داشته باشد یا برای انتقال آب از جوی آب، حق استفاده از آن جوی را به‌طور دائم یا موقت داشته باشد.

حقوق ارتفاقی در قانون مدنی ایران پیش‌بینی شده است. ماده ۹۳ قانون مدنی حق ارتفاق را این گونه تعریف کرده است:

«ارتفاق حقی است برای شخص در ملک دیگری؛ بنابراین حق ارتفاق حقی است که به موجب آن صاحب ملکی به اعتبار مالکیت خود، می تواند از ملک دیگری استفاده کند.»

این حقوق معمولاً در زمینه‌هایی چون عبور و مرور، عبور لوله‌ها، یا استفاده از منابع آب می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. به عبارت دیگر، حق ارتفاقی اجازه نمی‌دهد که مالک ملک دیگری از استفاده شما از بخش خاصی از ملکش ممانعت کند.

حقوق ارتفاقی در مورد ممر انتقال آب (جوی آب)
در خصوص ممر انتقال آب، “حقوق ارتفاقی نسبت به ممر انتقال آب” به معنای حق استفاده از جوی آب یا مسیر انتقال آب است که ممکن است توسط شخص دیگری (مالک ملک مجاور) برای آبیاری زمین خود یا استفاده از آب در محل خاصی مورد نیاز باشد. در چنین مواردی، فردی که نیاز به استفاده از این ممر دارد، می‌تواند از طریق دادگاه یا توافقات قانونی، حق ارتفاقی برای عبور و انتقال آب از زمین دیگری بدست آورد.

آیا حقوق ارتفاقی یعنی حق آب‌برداری یا رفت و آمد؟

بله، حق ارتفاقی در این مورد می‌تواند شامل دو بخش باشد:
 

حق آب‌برداری: این به این معناست که فرد می‌تواند آب را از جوی آب یا ممر انتقال آب بردارد، برای مثال برای آبیاری زمین‌های خود یا مصرف خانگی. این حق ممکن است به‌طور خاص تعیین شده باشد که فرد می‌تواند در ساعات خاص یا شرایط خاص از آب جوی استفاده کند.

حق رفت و آمد: این ممکن است به این معنا باشد که فرد یا افراد می‌توانند از جوی آب عبور کنند یا در مسیر انتقال آب حرکت کنند تا به مقصد خاصی برسند، مثلاً برای آبیاری زمین‌های کشاورزی یا دسترسی به منابع آب.

آیا حقوق ارتفاقی دائم است یا موقت؟

در اکثر موارد، اگر حق ارتفاقی به‌طور رسمی در دادگاه تأسیس شود، این حق معمولاً دائمی است. به‌طور خاص در مورد آب‌برداری از جوی آب، در صورتی که حکم دادگاه یا توافق طرفین چنین چیزی را پیش‌بینی کند، این حق می‌تواند دائمی باشد، به‌ویژه اگر در قانون یا قرارداد مشخص شود که این حق برای استفاده از آب به‌طور مستمر وجود دارد.

با این حال، حق رفت و آمد ممکن است تحت شرایط خاصی محدود شود. در برخی موارد، این حق ممکن است موقت باشد و محدود به زمان‌هایی خاص (مثلاً تنها در زمان آبیاری) یا محدود به نیاز خاص فرد باشد. اگر دادگاه حکم به “حق رفت و آمد” داده است، این حکم می‌تواند شامل عبور از جوی آب برای رسیدن به هدف خاص (مثلاً آبیاری) باشد و نه برای عبور آزادانه در تمامی زمان‌ها.

عبور از جوی آب در زمان غیر آبیاری
سوالی که مطرح کرده‌اید این است که آیا فرد می‌تواند در غیر از مواقع آبیاری از جوی آب عبور کند یا خیر. پاسخ این سؤال به توافقات اولیه، حکم دادگاه و نوع حقوق ارتفاقی که به فرد داده شده بستگی دارد. اگر حکم دادگاه فقط برای استفاده از آب در زمان‌های خاص یا در شرایط خاص (مانند آبیاری) صادر شده باشد، در این صورت احتمالاً فرد فقط در این زمان‌ها می‌تواند از جوی آب عبور کند و در غیر این زمان‌ها حق عبور نخواهد داشت.

در صورتی که حکم دادگاه یا توافقات طرفین شامل عبور آزادانه از جوی آب در تمام اوقات باشد، آنگاه فرد می‌تواند در هر زمانی از آن عبور کند، اما این موضوع باید به‌طور دقیق در متن حکم یا قرارداد مشخص شده باشد.

نتیجه‌گیری و پیشنهادات
در نهایت، مفهوم دقیق حقوق ارتفاقی و اینکه آیا شامل حق عبور در تمام زمان‌ها می‌شود یا فقط برای زمانی خاص (مثلاً زمان آبیاری) به متن حکم و قرارداد شما بستگی دارد. به‌طور کلی، اگر حکم دادگاه به‌طور دقیق و مشخص بیان نکرده باشد که حق عبور فقط در زمان آبیاری است، احتمالاً این حق شامل عبور در سایر زمان‌ها نیز می‌شود.

اگر احساس می‌کنید که حکم صادر شده به‌طور صحیح و منصفانه اجرا نشده است یا ابهامی در خصوص مفاد حکم وجود دارد، پیشنهاد می‌کنم به صورت حضوری با وکیل خود مشورت کنید تا بتوانید از طریق تجدیدنظر یا طرح دعوای جدید، روشن‌تر به حقوق خود دست یابید.