محمد
چکار کنم تا فرزندم بتونه از خودش دفاع کنه؟
سلام خسته نباشید. من پسرم پیش دبستانی هسش قبلا از این که از خودش نمی تونست دفاع کنه نگران بودیم ولی امیدوار بودیم به مرور زمان بهتر شه ولی الان دو ماهی هسش میره مدرسه و هر روز میاد برامون تعریف می کنه که فلان پسر منو زد و من چیزی بهش نگفتم فلانی سر جای نشستن منو هل داد من چیزی بهش نگفتم یا امروز می گفت یه بچه دیگه سر بازی به یه بچه دیگه گفته نگهش دار و پسر منو با سیلی زده من و همسرم با روی خوش و گشاده باهاش حرف زدیم البته بعضی وقتا هم از فرط ناراحتی و دلهره کمی تهدید یا شایدم دادن جایزه یا بد حرف زدن باهاش خواستیم که بره خودش از خودش دفاع کنه ولی به سرانجام نرسیدیم ولی بیشتر وقتا من و همسرم بهش گفتیم ما هیچ دخالتی بین شما نداریم و خودت باید از خودت دفاع کنی اون میگه من دوست ندارم کسی را بزنم و ما میگیم از خودت دفاع کن. من به همسرم می گم شاید بعضی وقتا تو به زور چیزی را بهش تحمیل می کنی اون باعث شده این طوری بشه، خیلی نگرانیم. لطفا کمکمون کنین
مشاور: سیدامیرحسین موسوی تبار
با سلام، احترام و تشکر از مراجعه شما به سایت راسخون
کاربر گرامی، متوجه نگرانی‌های شما و همسر گرامی‌تان هستم و اهمیت موضوع را درک می‌کنم. وضعیت کودک شما در سن پیش‌دبستانی یک مرحله حساس است که شکل‌گیری شخصیت، روابط اجتماعی، و احساسات امنیتی او تحت تأثیر قرار می‌گیرد. در این سن، کودکان به شدت تحت تأثیر تعاملات اجتماعی و رفتارهای اطرافیان به ویژه والدین، قرار دارند.
دلایل احتمالی نگرانی و رفتار کودک
کودکان در این سن برای یادگیری نحوه برخورد با دیگران و دفاع از خود به راهنمایی و مدل‌های مناسب نیاز دارند. رفتارهایی مانند "عدم دفاع از خود" و "پاسخ ندادن به آسیب‌های جسمی یا کلامی" می‌تواند نشان‌دهنده چند عامل باشد:
1. ترس از مجازات یا اضطراب اجتماعی: گاهی کودکان از ترس این که باعث ناراحتی دیگران شوند یا حتی مجازات بشوند، در برابر رفتارهای نادرست از خود واکنش نشان نمی‌دهند. این ترس می‌تواند ناشی از تجربه‌های منفی در محیط‌های قبلی یا فشارهای اجتماعی باشد.
2. شخصیت در حال شکل‌گیری: در این سن، برخی کودکان ممکن است به دلایلی مانند نوع تربیت یا ویژگی‌های شخصیتی‌شان تمایل به برخوردهای فیزیکی نداشته باشند. این نشان‌دهندهٔ حساسیت عاطفی و تمایل به حل مشکلات به روش‌های غیر خشونت‌آمیز است. از طرفی، ممکن است به دلیل عدم آگاهی کافی از نحوه‌ی "دفاع از خود" یا "مقابله با زورگویی‌ها" قادر به واکنش مناسب نباشند.
3. مدل‌های رفتاری در خانه: رفتار کودک شما می‌تواند تحت تأثیر نحوهٔ تربیت و تعاملات خانوادگی نیز قرار داشته باشد. اگر کودک شما در محیط خانه به طور مداوم از الگویی برخوردار باشد که در آن به جای مدل‌های مثبت، واکنش‌های عصبی، تهدید، یا حتی جایزه دادن به‌عنوان انگیزه استفاده شود، ممکن است کودک نتواند مهارت‌های مناسب اجتماعی را فرا بگیرد.
پیشنهادات برای کمک به کودک در این زمینه
1. توسعه مهارت‌های اجتماعی و اعتماد به نفس
برای اینکه کودک شما بتواند در مواقع ضروری از خود دفاع کند، باید مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی را در او تقویت کنید. برخی از این مهارت‌ها شامل:
- آموزش کلامی برای دفاع از خود: به جای تشویق کودک به استفاده از خشونت، از او بخواهید که با استفاده از کلمات، احساسات و نیازهای خود را بیان کند. به عنوان مثال، می‌توانید به او آموزش دهید که وقتی کسی او را اذیت می‌کند، بگوید: «من دوست ندارم این کار رو کنی» یا «لطفاً از من دور شو».
- تمرین مهارت‌های مقابله با زورگویی‌ها: ایجاد سناریوهایی با نقش‌های مختلف (مثل بازی‌های نقش‌آفرینی) که کودک شما بتواند در آن‌ها واکنش‌های مناسب را تمرین کند، می‌تواند به تقویت این مهارت‌ها کمک کند.
2. مدل‌سازی رفتار مناسب
کودکان بیشتر از آنچه که بشنوند، آنچه را که مشاهده می‌کنند یاد می‌گیرند. به همین دلیل، مهم است که شما و همسرتان به عنوان مدل‌های رفتاری مناسب برای او عمل کنید:
- نشان دادن روش‌های آرام و مؤثر برای حل مشکلات: به جای روش‌های تهدید یا پرخاشگری، بهتر است نشان دهید که چگونه می‌توان بدون خشونت با دیگران برخورد کرد و اختلافات را به شکلی محترمانه حل کرد.
- تشویق به استقلال و تصمیم‌گیری: به کودک خود فرصت دهید تا در موقعیت‌های مختلف تصمیمات کوچک بگیرد و این احساس را در او تقویت کنید که توانایی مقابله با مسائل را دارد.
3. توجه به احساسات و نگرانی‌های او
بهتر است شما و همسرتان فضایی فراهم کنید که کودک شما احساس کند در مواجهه با مشکلات، می‌تواند بدون ترس از قضاوت یا تنبیه، از شما کمک بخواهد. به جای این که فقط به نتایج رفتارهای او توجه کنید، بهتر است به احساسات او در مواجهه با این مسائل نیز توجه کنید و به او نشان دهید که احساساتش برای شما مهم است.
4. تقویت عزت نفس و احساس امنیت
اگر کودک شما احساس کند که از نظر عاطفی و جسمی در خانه امن است و شما به عنوان والدین از او حمایت می‌کنید، احتمالاً توانایی مقابله با مشکلات اجتماعی را خواهد داشت.
- جایزه و تشویق‌های مثبت: به جای تهدید، بهتر است زمانی که کودک شما به طور مؤثر از خود دفاع می‌کند یا به دیگران احترام می‌گذارد، او را تشویق کنید. این تشویق‌ها باید غیرمادی و با کلمات مثبت همراه باشد تا کودک احساس ارزشمندی کند.
- تقویت عزت نفس از طریق تمرین‌های مثبت: شما می‌توانید با تمرین‌های روزمره، اعتماد به نفس کودک را تقویت کنید. مثلاً از او بخواهید تا توانایی‌های خاص خود را بیان کند و در مورد دستاوردهایش با شما صحبت کند.
5. ارزیابی رفتارهای مدرسه و همکلاسی‌ها
اگر کودک شما در مدرسه با مشکلات اجتماعی مواجه است، ممکن است نیاز باشد با معلم یا مشاور مدرسه صحبت کنید تا از نزدیک رفتارهای اجتماعی او بررسی شود. این گفتگو می‌تواند به شما کمک کند تا راهکارهایی برای رفع مشکلات اجتماعی کودک پیدا کنید.
جمع‌بندی:
کاربر محترم راسخون، نگرانی شما درباره رفتار کودک عزیزتان کاملاً به‌جاست، اما مهم است که بدانید این نوع چالش‌ها در دوران پیش‌دبستانی شایع هستند و بسیاری از کودکان با آن مواجه می‌شوند. به تدریج و با حمایت‌های مناسب، کودک شما می‌تواند مهارت‌های اجتماعی و دفاع از خود را یاد بگیرد. بهترین روش این است که در کنار آموزش‌های عملی و کلامی، به او فضایی امن و پر از محبت بدهید تا بتواند به تدریج از خودش دفاع کند. اگر بعد از اعمال این روش‌ها همچنان نگران بودید، مراجعه حضوری به یک روانشناس کودک یا مشاور خانواده می‌تواند کمک‌کننده باشد. موفق باشید
