سعید عظیمی
پسر 13 سالهام سخنان زشتي را بر زبان جاري ميکند. علت آن چيست و چگونه ميتوانم با او برخورد کنم؟
پسر 13 سالهام سخنان زشتي را بر زبان جاري ميکند. علت آن چيست و چگونه ميتوانم با او برخورد کنم؟
مشاور: نيـــــــــــايـــــــــش
ج: اين رفتار، عللي دارد: 1. الگوها: اگر والدين و نزديکان، با خود او يا با ديگران اين گونه برخورد کنند و سخنان زشتي را بر زبان جاري سازند، او نيز چنين خواهد کرد؛ پس بايد محيط اصلاح شود. 2. نمايش استقلال: گاهي نوجوان براي تثبيت استقلال خود، به اين کار دست ميزند که بايد با راهکارهاي ذيل، او را متوجه زشتي اين عمل کرد. 3. عصبانيت: با توجه به اهميت و تأثير فراوان اين عامل در بد دهني نوجوان، بکوشيد زمينههاي عصبانيت او را از بين ببريد. 4. همسالان: نوجوان، از همسالان فحاش تأثير جدي ميپذيرد؛ بنابراين، با نرمي و عطوفت و آگاهي غير مستقيم دادن دربارهي رفيقان بد، رابطهاش را با آنان قطع کنيد. چند توصيه أ. براي مصونيت فرزندان از اين رفتار نابهنجار، از دوران کودکي بايد توجه شود. وقتي فرزند خردسال و شيرين زبان شما، کلمهي زشتي را بر زبان جاري ميکند، شادماني نکنيد و مغلوب احساسات خود نشويد و همان لحظه، با آرامش به او بفهمانيد که سخنش ناپسند است. ب. در مقابل سخنان زشت نوجوانتان داد و فرياد نکنيد و اداي شوکه شدن را در نياوريد. ج. هنگام مواجهه با بد دهني نوجوان فقط رو ترش کنيد و در موقعيتهاي عاطفي، با سخني نرم، او را از اين عمل باز داريد )کودک و نوجوان، هر از چند گاهي، احساس عاطفي شديدي به پدر و مادر مييابد؛ آنان را در آغوش ميگيرد و ميبوسد و اظهار محبت ميکند. اين رفتار به اين دليل است که شايد شب قبل کابوسي دربارهي از دست دادن پدر يا مادر ديده يا در مدرسه شنيده است که يکي از همسالان، پدر يا مادرش را از دست داده و يا فيلمي عاطفي را ديده است. اين موقعيت عاطفي، بهترين زمان براي نهي فرزند از رفتارهاي ناپسند است؛ زيرا مقاومت روانياش به پايينترين حد ميرسد(. به او بگوييد فحش دادن و بد دهني، احساسات ديگران را جريحهدار ميکند و ممکن است به او آسيبي برسد. د. هنگام نهي نوجوان، از روش استدلال خود محوري )وقتي فحش ميدهي، به شخصيت تو لطمه ميخورد و در جامعه بيارزش ميشوي(، و استدلال ديگر محوري )وقتي ناسزا ميگويي، به شخصيت من لطمه ميخورد؛ چون مادر تو هستم(، استفاده کنيد. هـ. اگر ناسزاگويي برايش عادت شده است، به او بياموزيد که تا مدتي، واژهي زشت را در ذهن خود يا زير لب و آرام بگويد. و. ميتوانيد الفاظي مناسبتر را جايگزين واژگان زشت کنيد تا هنگام عصبانيت، با آن واژگان تخليه شود؛ براي مثال، به جاي »بيشعور« ميتواند از »واژهي بيمنطق« استفاده کند. ز. در صورت استمرار بد دهني، از ساز و کارهاي بازدارنده )ر. ک: ص 97( و به ويژه کاستن از پول توجيبي استفاده کنيد. به او بگوييد که در برابر هر کلمهي زشت، مقداري از پول توجيبياش کم خواهد شد. ح. در صورت پيشرفت، از تحسين و تشويق غافل نشويد. ملاک منع کودکان و نوجوانان از رفتارهاي نابهنجار چيست و از چه زماني بايد آنان را منع کرد؟ ج: ملاک ما براي منع کودکان و نوجوانان از رفتارهاي نابهنجار، بايد شرع مقدس باشد و ملاک دين، واجب و حرام است. برخورد سليقهاي والدين در اين مسأله، پسنديده نيست. برخي والدين براساس سليقهي شخصي خود، کودکان را از اموري منع ميکنند؛ حال آن که از ديدگاه دين، منعي براي آنها نيست. بازي کودکان )اگر مزاحمتي براي ديگران ايجاد نکند(؛ سر و صداي آنان )اگر ديگران را نيازارد(؛ تحرک بيش از حدشان )اگر ضرر و خطري را در پي نداشته باشد(؛ قدم زدن با دوستان، حضور در منازل دوستان يا دعوت آنان )اگر همسالان مورد اعتمادند(؛ خريد کفش و لباس مورد علاقه و...، هيچ گونه اشکالي ندارد و نبايد کودکان را از اين امور منع کرد. هرگاه کودک مرتکب حرامي شد، بايد او را بازداشت. »کودکي« نميتواند دليل بر بيتوجهي به گناهان او باشد؛ همان گونه که اگر مقداري هروئين مصرف کند، به دليل سن پايين او از آن چشم نميپوشيد. اقدام به موقع شما در برابر اعمال خلاف کودک، او را از رفتارهاي نابهنجار بعدي مصون خواهد کرد. پرمود بترا )Permuda Betra(، روانشناس غربي، سخن هشدار دهندهاي دارد: جلو بسياري از آتشسوزيهاي بزرگ جهان را با يک فنجان آب ميتوان گرفت؛ البته اگر به موقع انجام شودمتأسفانه برخي خانوادهها به سبب عدم اقدام به موقع در برابر گناهان کودک، در دوران نوجوانياش با فرزندي مواجه ميشوند که رفتار نابهنجار در او نهادينه شده است و اصلاح او، کار بسيار سختي خواهد بود.