ج: دروغگويي از 6 سالگي به بعد عللي دارد: 1. محيط: دروغگويي اعضاي خانواده يا نزديکان، کودک را دروغگو مي‏کند. صداي در منزل بلند مي‏شود. پدر با قرايني مي‏فهمد طلبکار است. به فرزندش مي‏گويد: بگو پدرم در خانه نيست. پدر به طور غير مستقيم، دروغگويي را به فرزند خود منتقل مي‏کند. کودک مرتکب خلافي شده است. پدر يا مادر مي‏گويد: آقا کلاغه خبر آورده که چنين کاري کرده‏اي. او به تدريج خواهد فهميد که اين مسأله دروغ است و خود نيز دروغ مي‏گويد. افزون بر اين، اعتمادش نيز از والدين سلب خواهد شد. بايد توجه داشت که محيط، منحصر در خانه نيست و ممکن است دروغگويي از مدرسه، محله، خانه‏ي نزديکان يا... به کودک منتقل شود؛ پس بايد محيط را اصلاح کرد. در حضور کودک، به شوخي دروغ نگوييدتوریه هم نکنید. 2. جلب توجه: کودکان به طور فطري به توجه نياز دارند و گاهي براي جلب توجه ديگران به خود، دروغ مي‏گويند. توصيه مي‏شود به حد کافي به آنان توجه کنيد تا مجبور نشوند از اين طريق، توجه ديگران را به خود جلب کنند. 3. انتقام‏جويي: کودک، گاهي دروغ مي‏گويد تا از ديگري انتقام بگيرد. بهرام و شهرام دو برادرند. بهرام، شهرام را کتک مي‏زند و چون شهرام، توان مقابله با بهرام را ندارد، به دروغ، او را نزد پدر خطاکار معرفي مي‏کند تا پدر او را توبيخ يا تنبيه کند و به اين صورت، انتقام بگيرد. در اين صورت، بايد به او درس انصاف بدهيد که پسنديده نيست براي انتقام از ديگري، به دروغ متوسل شود. 4. ترس از تنبيه: اگر کودکان، از تنبيه بدني در امان باشند، دروغ نمي‏گويند. اگر کودک بداند در صورت ارتکاب خلاف و عملي ناپسند، والدين يا معلم، او را تنبيه نمي‏کنند، بلکه به او آگاهي مي‏دهند و در صورت نياز، از او شکوه خواهند کرد، حقيقت را خواهد گفت. توصيه مي‏کنم در صورت ارتکاب خلاف، از ساز و کارهاي بازدارنده، يعني رو ترش کردن، محروميت، تحريک عواطف، قهر، و شيوه‏ي بده و بستان )ر. ک: ص 97( استفاده کنيد و از تنبيه بدني جدا بپرهيزيد. 5. تکليف زياد: معلمي که تکاليف فراواني را بر عهده‏ي دانش‏آموز مي‏گذارد؛ به گونه‏اي که انجام آن‏ها در توان کودک نيست، او را به دروغ وا مي‏دارد و کودک براي توجيه عدم انجام تکاليف، دروغ مي‏گويد. 6. توقع بيش از حد: توقع بيش از حد والدين و معلم، کودک را به دروغ وامي‏دارد. والدين يا معلم به کودک مي‏گويند: چرا در درس رياضي نمره‏ي 17 گرفتي؟ توقع ما از تو، نمره‏ي 20 بود. کودک به دروغ مي‏گويد: وقت کم آوردم و.... از کودکان خود در حد توان و هوش بهر آنان )ر. ک: ص 193( توقع داشته باشيد. 7. رسيدن به خواسته‏ها: کودکان، گاهي براي رسيدن به خواسته‏هايشان دروغ مي‏گويند. در اين صورت، آنان را با ارزش‏هاي ديني و روايات امامام معصوم عليهم‏السلام رسول خدا صلي الله عليه و آله: »اعظم الخطايا عندالله اللسان الکذوب، بزرگ‏ترين خطاها نزد خدا زبان دروغگو است« )علي مشکيني، قصار الجمل، ج 2، ص 181(. امام علي عليه‏السلام: »لا شيمة اقبح من الکذب؛ هيچ عادت و خلقي، زشت‏تر از دروغ نيست« )آمدي، غررالحکم، ص 220، ح 4383(. آشنا کنيد تا زشتي اين عمل را دريابند )توجه داشته باشيد که نيازهاي اوليه‏ي آنان را مرتفع سازيد(.