با عرض سلام خدمت برادر گرامی!

1- در مسائل شرعی خود مرجع تقلید خود را مشخص فرمایید.

2- بر اساس سوال شما استقتاآت قبلی که شده است از مراجع مختلف را قرار می دهیم انشاء الله مطلوب باشد: نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاهها پرسش: می خواستم نظر کلیه مراجع بزرگوار تقلید رادر مورد 1_رایت سی دی های قفل دار(شکستن فقل ) 2-تکثیر سی دی هایی که قبلا و توسط فرد یا افراد دیگری قفل آنها شکسته شده و در بازار بصورت معمول رایت وتوزیع می شوند.

3- استفاده از سی دی هایی که قفل آنها توسط دیگری شکسته و رایت شده و اکنون به طرقی به دست ما رسیده است (بدون آنکه ما از روی آنها رایت و یا کپی تهیه کنیم)

4- آیا استفاده از سی دی هایی که بصورت گسترده فقل آنهاشکسته ورایت و توزیع شده اند ( بطوری که حتی می گویند بصورت عرف در آمده است) چه حکمی دارد؟ پاسخ تفصیلی به این سوالات موجب امتنان خواهد بود. سپاس فراوان التماس دعا_ پاسخ: احکام شرعی مربوط به لوح فشرده (CD) به شرح ذیل می باشد:

1. آیا اصولاً تولید نرم افزار حقی برای تولید کننده ایجاد می کند؟

آیات عظام امام، سیستانی، تبریزی و صافی: خیر، حقی برای آنان ایجاد نمی کند، (امام، تحریرالوسیله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث، تبریزی، صراط النجاه، ج 5، س 706؛ سیستانی، sistani.org، حق چاپ، ش 1؛ دفتر صافی)

آیات عظام خامنه ای، وحید و بهجت: بنابر احتیاط واجب، برای آنان حق ایجاد می کند، (خامنه ای، اجوبه، س 1341 و 1342، دفتر وحید و بهجت)

آیات عظام مکارم، فاضل، نوری و صانعی: آری، از حقوق عقلایی به شمار می آید و برای آنان حق ایجاد می کند، (مکارم، استفتاءات، ج 1، س 1697 و 1624؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1419؛ نوری، استفاتاءات، ج 1، س 504 و 510)

2. کپی و تکثیر نرم افزار بدون اجازه تولید کنند، چه حکمی دارد؟
آیات عظام امام، سیستانی، صافی و تبریزی: صورت اشکال ندارد. (امام، تحریرالوسیله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث و ج 2، خیار الشرط، م 2؛ دفتر صافی و سیستانی؛ تبریزی، صراط النجاه، ج 5، س 706 و التعلیقه علی منهاج الصالحین)

آیات عظام خامنه ای، وحید و بهجت: بنابر احتیاط واجب بدون اجازه و رضایت تولید کننده اصلی جایز نیست، (خامنه ای، اجوبه، س 1341 و 1342، دفتر وحید و بهجت)

آیات عظام مکارم، فاضل، نوری و صانعی: این کار بدون اجازه و رضایت تولید کننده اصلی جایز نیست، (مکارم، استفتاءات، ج 1، س 1697 و 1624؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1419، نوری، استفتاءات، ج 1، س 501 و 504)

3. اگر در ضمن معامله نرم افزار، فروشنده (تولیدکننده اصلی) عدم تکثیر و کپی را شرط نماید یا عقد را مبتنی به آن قرار دهد. حکم تکثیر آن چیست؟
همه آیات عظام: در این صورت، تکثیر آن جایز نیست، (دفتر همه)

4. تکثیر نرم افزار بدون اجازه تولید کننده در صورتی که از نظر قانون ممنوع باشد حکم آن چیست؟
همه آیات عظام: اگر در این زمینه قانونی باشد، باید رعایت شود، (دفتر همه)

5. اگر از راه کپی یا تکثیر نرم افزار خسارتی به تولید کننده وارد آید، آیا موجب ضمان است؟
آیات عظام امام، سیستانی و تبریزی: خیر، ضمان نمی آورد، (امام، تحریرالوسیله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث، تبریزی، صراط النجاه، ج 5، س 706؛ سیستانی، sistani.org، حق چاپ، ش 1)

آیات عظام مکارم، فاضل، نوری، خامنه ای، صانعی و بهجت: آری، باید خسارت جبران شود، (دفتر مکار، فاضل، خامنه ای، بهجت)

آیت الله وحید: بنابر احتیاط واجب، ضمان می آورد ولی باید توجه داشت که سود نبردن، خسارت و ضرر شمرده نمی شود، (دفتر وحید)

آیت الله صافی: اگر خسارتی وارد اید ضمان می آورد ولی باید توجه داشت که سود نبردن، خسارت و ضرر شمرده نمی شود، (دفتر صافی)

6. تکثیر نرم افزارهایی که قبلاً توسط فرد یا افراد دیگری قفل آنها شکسته شده و در بازار به صورت معمول رایت و توزیع می شوند، در این صورت حکم تکثیر آن چیست؟
آیات عظام امام، سیستانی، تبریزی و صافی: تفاوتی بین آن دو در حکم نیست، (امام، تحریرالوسیله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث؛ تبریزی، صراط النجاه، ج 5، س 706؛ سیستانی، sistani.org، حق چاپ، ش 1؛ دفتر صافی) و در هر صورت اشکالی ندارد.

آیات عظام خامنه ای، وحید و بهجت: تفاوتی بین شکستن قفل نرم افزار و تکثیر نرم افزار که قفل آن توسط دیگران شکسته شده نیست، و در هر دو صورت بنابر احتیاط واجب تصرف و تکثیر آن جایز نیست، (خامنه ای، اجوبه، س 1341 و 1342؛ دفتر وحید)

آیات عظام مکارم، نوری، فاضل و صانعی: تفاوتی بین شکستن قفل نرم افزار و تکثیر نرم افزاری که قفل آن توسط دیگران شکسته شده نیست و در هر صورت، تصرف و تکثیر آن جایز نیست، (مکارم، استفتاءات، ج 1، س 1697 و 1624؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1419)

7. آیا نرم افزارهایی که قفل آن توسط دیگران شکسته شده و یا آن را تکثیر نموده اند، استفاده از تکثیر شده آن به صورت امانت و عاریه (بدون آن که کپی شود)، جایز است؟
آیات عظام امام، سیستانی، تبریزی، صافی و فاضل: استفاده از آن (به صورت امانت و خرید) اشکال ندارد، (امام، تحریرالوسیله، فروع متفرقه، الثالث، تبریزی، صراط النجاه، ج 5، س 706؛ سیستانی، sistani.org، حق چاپ، ش 1؛ دفتر صافی؛ فاضل، دفتر استفتائات.)

آیات عظام خامنه ای، وحید و بهجت: بنابر احتیاط واجب استفاده از آن نیز جایز نیست، (خامنه ای، اجوبه، س 1341 و 1342؛ دفتر وحید و بهجت) آیات عظام مکارم، نوری و صانعی: استفاده از آن نیز جایز نیست، (مکارم، استفتاءات، ج 1، س 1697، فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1419؛ نوری، استفتاءات، ج 1، س 501، 504)

تبصره: باید توجه داشت که هر چند پاسخ ها به طور صریح در منابع ذیل ذکر نشده است ولی مشروعیت حق و عدم آن بیانگر آن است، اگر بر این باور بودیم که کپی رایت برای تولید کننده حق ایجاد می کند، تکثیر و استفاده از آن (هرچند به طور امانت و مانند) بدون اجازه تولید کننده جایز نیست ولی اگر گفتیم برای تولید کننده حق ایجاد نمی کند و مشروع نیست در این صورت تکثیر و استفاده از آن اشکال ندارد مگر آن که قانونی در این زمینه رسیده باشد.

8. آیا در حکم تکثیر نرم افزار تفاوتی بین تولید داخل و خارج وجود دارد؟
آیات عظام امام، سیستانی، تبریزی، صافی و وحید: تفاوتی بین تولید داخل و خارج در حکم نمی کند، (امام، تحریرالوسیله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث، تبریی، صراط النجاه، ج 5، س 706؛ سیستانی، sistani.org، حق چاپ، ش 1؛ دفتر صافی)

آیت الله خامنه ای: اگر تولید داخل باشد، بنابر احتیاط واجب اجازه تولید کننده شرط است و اگر تولید خارج باشد، تابع قرارداد است، (خامنه ای ، اجوبه، س 1343) آیت الله مکارم: تفاوتی بین تولید داخل و خارج نمی کند مگر آن که تولید آمریکا یا اسرائیل باشد، (دفتر مکارم)

آیت الله وحید: تفاوتی بین تولید داخل و خارج در حکم نمی کند، (دفتر وحید)

9. اگر ندانیم که تولید کننده نرم افزار به کپی و تکثیر و استفاده آن رضایت ندارد، تکلیف چیست؟
آیات عظام امام، سیستانی، صافی و تبریزی: تکثیر و استفاده از آن اشکال ندارد، (امام، تحریرالوسیله، ج 2، فروع متفرقه، الثالث، دفتر صافی، تبریزی، صراط النجاه، ج 5، س 706، دفتر سیستانی)

آیات عظام خامنه ای، وحید و بهجت: بنابر احتیاط واجب باید رضایت و اجازه تولید کننده احراز و کسب گردد، (خامنه ای، اجوبه، س 1341 و 1342؛ دفتر وحید و بهجت) آیات عظام مکارم، فاضل، نوری و صانعی: حق نشر و کپی رایت برای مولف و تولید کننده است. و باید رضایت و اجازه تولید کننده احراز و کسب گردد، (مکارم، استفتاءات، ج 1، س 1697 و 1624؛ فاضل، جامع المسائل، ج 1، س 1419؛ نوری، استفتاءات، ج 1، س 501 و 504)

10. آیا خرید و فروش CD قفل شکسته جایز است؟
آیات عظام امام، تبریزی، صافی، فاضل و سیستانی: جایز است[بنا بر نظر آقای فاضل خریدCD قفل شکسته جایز است اما فروش آن جایز نیست ]

آیت الله خامنه ای: خرید و فروش CDهای تکثیر شده از قبل اشکال ندارد اما اگر خرید CD موجب تکثیر مجدد شود بنابراحتیاط واجب اشکال دارد.

[دفتر استفتائات] آیات عظام مکارم، نوری و صانعی: جایز نیست. آیات عظام وحید و بهجت: بنابر احتیاط واجب جایز نیست. -----------

اگرشخصی یک عدد« سی دی» را که شرکت تولید کننده آن ، رایت سی دی را حرام کرده باشد، از مغازه ای که آن را رایت کرده است خریده باشد (بدون اینکه از حرام بودن رایت آن مطلع باشد ) و بعدا بفهمد رایت آن ممنوع و حرام بوده حکمش چیست ؟

پاسخ: ج1- احوط این است که از ناشر اصلی برای تکثیر نوارها و نسخه برداری از آنها اجازه گرفته شود. احوط این است که در نسخه برداری و تکثیر نوارهای کامپیوتری که در داخل تولید شده است حقوق صاحبانشان از طریق کسب اجازه از آنان رعایت شود و در مورد خارج از کشور تابع قرارداد است. «اجوبه الاستفتاءات ،ج2،ص91،مسئله256-257 »

ولی شما چون اطلاع نداشتید ضامن و گناهی مرتکب نشده اید، ولی الان که اطلاع پیدا کرده اید از صاحب امتیاز اجازه بگیرید. برگرفته از اجوبه الاستفتاءات ،ص1102 ،مسئله 259-260. -----

شکستن قفل برنامه های آآ اعم از ایرانی و خارجی چه حکمی دارد؟
پاسخ: دستبرد به اطلاعات سرّی کد شده و رمزدار, سرقت و حرام است . اگر اطلاعاتی باشد که جنبهء مالیت دارد و در عرف عقلای امروز خرید و فروش می شود, در صورتی که شرایط حد سرقت در آن جمع باشد, اجرای حدسرقت در آن بعید نیست . البته این در مورد کسانی است که اموال آن ها محترم است .(1)

آیت اللّه فاضل در جواب فرمود: هرگاه خیانت محسوب شود, تعزیر دارد. بلی اگر عرفاً صدق حِرْز بکند و اطلاعات موجود عرفاً مالیت داشته باشد, حکم سرقت را دارد.(2) اخیراً در مجلس شورا تصویب شد: حقوق پدید آوردندگان این گونه آثار محفوظ باشد و با اجازهء آنان از این گونه آثار استفاده شود. (پـاورقی 1.آیت اللّه مکارم شیرازی , استفتائات , ج 2 ص 500 سؤال 1435 (پـاورقی 2.آیت اللّه فاضل لنکرانی , استفتائات , ج 2 ص 364 سؤال 959 ----------

کپی کردن از cd های ایرانی یا خارجی و یا cd هایی که قفل دارند و یا بعضی که ندارند از نظر شرعی چه حکمی دارد؟ آیا حرام است و حتماً باید از صاحب cd اجازه گرفت یا نه؟اگر تهیه این cdها برای آموزش یا تحصیل لازم باشد، باز هم حرام است یا نه؟

پاسخ: تکثیر نرم‏افزار و تجدید چاپ کتاب، بنا بر احتیاط واجب باید با اجازه ناشر یا صاحب اصلی آن باشد، همچنین اگر این کار خلاف مقررات نظام اسلامی باشد، جایز نیست. ولی اگر دیگران تخلف کردند و چنین کاری انجام دادند، خرید و فروش آن در صورتی که مخالف قوانین نباشد، اشکال ندارد.

مرکز: نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاهها پرسش: در نامه شماره (9922) که برای شما فرستاده بودم شما طبق نظر آقای فاضل لنکرانی فرموده اید خرید و فروش و استفاده از سی دی های که قفل شکسته اند (بّدون اجازه صاحبشان) حرام است.

اما در پاسخ به همین سؤال آقای فاضل لنگرانی در نامه های شمارهء 41218 و 41224 به ترتیب فرموده اند: «شکستن قفل و کپی گرفتن جایز نیست اما استفاده دیگران مانعی ندارد.» «خرید و فروش امری جداگانه است و مانعی ندارد» خواهشمندم توضیح فرمایید.

پاسخ: شکستن قفل سی‏دی‏ها و تکثیر آن جایز نیست اما خریدن این‏گونه نوارها و سی‏دی‏ها برای افراد دیگر اشکال ندارد (استفتا از دفتر آیت‏الله فاضل)

مرکز: نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاهها پرسش: با توجه به اینکه دسترسی به سازنده سی دی کاری مشکل و گاهی محال است، استفاده از سی دی هایی که نمی دانیم کپی گرفتن از آنها جایز است یا خیر (مثل سی دی های خارجی) چگونه است؟ پاسخ: اگر چه صاحبان این سی‏دی‏ها معلوم نیست ولی باز هم اصل عدم جواز است یعنی جایز نیست قفل آنها را شکست و تکثیر کرد تا وقتی یقین به راضی بودن صاحبانش پیدا شود (استفتا از دفتر آیت‏الله فاضل)

مرکز: نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاهها پرسش: استفاده از نرم افزارهای قفل شکسته چه خارجی و چه ایرانی چه حکمی دارد؟ از نظر حضرات آیات عظام بهجت و خامنه ای ایدهما الله تعالی پاسخ: احتیاط واجب این است که در نسخه‏برداری و تکثیر نوار و سی‏دی‏هایی که در داخل تولید شده، حقوق صاحبانشان از طریق کسب اجازه از آنان رعایت شود و در مورد خارج کشور تابع قرارداد است ، (اجوبه الاستفتاآت، ج 2، س 257). آیت الله بهجت در مورد سی دی : در شکستن قفل ضامن نفر اول است و نفر دوم هم شریک در تکثیر است که ضامن است , (استفتا از دفتر آیت الله بهجت) لازم به ذکر است اگر cd به صورت امانی استفاده شود اشکالی ندارد. موفق و مؤید و پیروز باشید.