ذنب: گناه و معصیت. (کتاب العین، ج ‏8، ص 190) هر فعلی که عاقبتش وخیم است آن را ذنب گویند زیرا که جزاى آن در آخر و تابع آن است. (المفردات فی غریب القرآن، ص 331؛ قاموس قرآن، ج ‏3، ص 24) ریشه و اصل این کلمه به معناى دنبال بودن است و چون به دنبال گناه، استحقاق مذمت و سرزنش پیدا می شود به آن «ذنب» می گویند. (مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ‏2، ص 705) اثم: گناه و ضرر. (قاموس قرآن، ج ‏1، ص 24) باطل کننده ثواب. (المفردات فی غریب القرآن، ص 63) تاخیر و به عقب انداختن خیر و ثواب. (التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج ‏1، ص 33) 2- "اثم" به معنای گناه است و گفته شده مراد از آن انجام کاری است که حلال نیست.[ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 12، ص 5، دار صادر، بیروت، 1414ق] کلمه "ذنب" عبارت از هر عملى است که به دنبالش ضرر و یا فوت نفع و مصلحتى بوده باشد، و اصل کلمه از "ذَنَب" گرفته شده که به معناى دم و دنباله حیوان است و به گناهان نیز اطلاق ذنب شده است؛ زیرا گناه، جنایت و ستم به دیگران دنباله و تبعاتی دارد و مستلزم کیفر و عقوبت و انتقام است.[طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ج 2، ص 713، انتشارات ناصر خسرو، تهران،1372ش. ] 3/آیا تعریف واژه اثم، یعنی گناهی که انسان با انجام آن تقریبا به سعادت نمی رسد؟ خیر معنای اصلی اثم ضرر است و این مطلب از آیه 219 بقره که اثم در مقابل منفعت قرار گرفته است استفاد می شود : یسئلونک عن الخمر و المیسر قل فیها اثم کبیر و منافع للناس و اثمهما اکبر من نفعهما ؛ زیرا همیشه ضرر در مقابل نفع است . به گناهانی مانند قمار و شرب خمر و محرمات به این خاطر اثم گفته شده که در آنها ضرر است وانسان را از خیر باز می دارند . ( قاموس قرآن ، ماده اثم ) اما ذنب در اصل به معنای گرفتن دم حیوان است و ذنب بر وزن فرس و جرس به معنای دم حیوان است . به هر کار و عملی که عاقبتش وخیم باشد و تبعات و آثار بد و ناخوشایندی در پی داشته باشد ذنب گفته می شود زیرا که جزای آن مانند دم حیوان در آخر است و انسان گرفتار آثار سوء آن در آخرت می گردد . (همان ، ماده ذنب)