پرسش :
آيا پيامبر اسلام - صلي الله عليه و سلم- غير از قرآن معجزه ديگري داشته است؟
پاسخ :
صفحات تاريخ شاهد صحنه‌هايي از مدعيان دروغگو و متنبيان غير صادق است، گروهي كه با هدف حكومت بر مردم از سادگي و كشش فطري بشر به سوي مبدأ و معاد و سوء استفاده نموده و با خدعه و تزوير خود را پيامبران الهي معرفي كرده‌اند. براي تشخيص پيامبران واقعي از مدعيان قلابي، راه‌ها ونشانه‌هايي وجود دارد، يكي از راه‌ها اين است كه مدّعي نبوت داراي معجزه باشد، يعني دست به كار خارق العاده‌اي بزند كه نوع بشر حتي نوابغ جهان، قدرت مبارزه با آن را نداشته باشند.
براي نخستين بار اين موضوع از جانب مسيحيان عنوان شده است، آنان به منظور پايين آوردن مقام و عظمت پيامبر اكرم - صلي الله عليه و سلم - مدعي شدند كه پيامبر اسلام معجزه‌اي جز قرآن نداشت و تنها با قرآن تحدي مي‌كرد، و هر موقع از او معجزه‌اي مي‌خواستند به كتاب خود اشاره مي‌نمود. با توجه به اين كه پيامبر اسلام - صلي الله عليه و سلم- خود را افضل پيامبران و خاتم آنها معرفي كرده است، آيا لازمة افضل بودن او اين نيست كه بايد همان معجزات و يا كامل‌تر از آنها را دارا باشد؟ زيرا صحيح نيست كه يك فرد خود را برتر از ديگران بداند، ولي در برخي از صفات كمال از آنها كمتر باشد.
معجزات پيامبر اكرم - صلي الله عليه و سلم- از ديدگاه قرآن:
1. شقّ القمر:
خداوند متعال در اين باره مي فرمايد:
«اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَ انْشَقَّ الْقَمَروَ إِنْ يَرَوْا آيَةً يُعْرِضُوا وَ يَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِر: قيامت نزديك شد و ماه از هم شكافت. و هر گاه نشانه و معجزه اي را ببينند روي گردانده، و مي گويند: اين سحري مستمر است»[1] مفسران اسلامي مانند: زمخشري در كتاب كشاف، طبرسي در مجمع البيان و فخر رازي در مفاتيح الغيب و در ذيل آيه 1 و 2 سورة قمر مي‌نويسد: مشركان قريش خدمت پيامبر رسيدند و از او درخواست كردند كه براي اثبات نبوت و رسالت خود ماه را دو نيم كند، حضرتش فرمود: اگر چنين كنم ايمان مي‌آوريد؟ همگي گفتند: آري! پيامبر از خدا درخواست كرد كه مورد درخواست آنان را عطا كند، آن‌گاه با انگشت خود اشاره كرد و ماه دو نيم شد و فرمود: شاهد باشيد.[2]
2- معراج: سير پيامبر گرامي در نيمة شب از مسجد الحرام تا مسجد الاقصي بدون وسايل امروزي سير اعجازي بود و از توانايي بشر بيرون بود. خود قرآن اين اعجاز را براي پيامبر ثابت مي‌نمايد[3] و از آن در سورة نجم سرسختانه دفاع مي‌كند[4].
3. مباهله با اهل باطل: موضوع مباهله پيامبر با مسيحيان نجران مطلبي است كه قرآن در سوره آل‌عمران[5] متذكر شده است. نصاراي نجران كه آماده مباهله شدند وضع پيامبر و نحوة حضور او در ميدان مباهله، آنان را از ورود به مباهله منصرف ساخت نه تنها آنان حاضر نشدند بلكه تا پيامبر زنده بود كسي حاضر به مباهله نگرديد.
4. مشركان معجزات او را مي‌ديدند، اما سحر مي‌خواندند: برخي از آيات قرآن گواهي مي‌دهد كه مشركان و بت‌پرستان هر موقع از پيامبر آيه و معجزه‌اي مي‌ديدند، آن را جادو مي‌خواندند،[6] مفسران اسلامي آيه 14 و 15 سوره صافات را گواه بر آن مي‌گيرند كه پيامبر گرامي علاوه بر قرآن معجزة ديگري نيز داشته است.
5. پيامبر اكرم- صلي لله عليه و سلم- داراي بينات بود: آية 86 آل‌عمران حاكي از آن است كه پيامبر داراي بينات بود . مقصود از آن معجزات است: «و شهدوا ان الرسول حق و جائهم البينات». بينات معناي وسيعي دارد كه يكي از مصاديق آن همان معجزه است و از آن جا كه از لفظ بينه در آيات زيادي خصوص معجزه ارائه شده است، بنابراين لفظ بينه شامل معجزات پيامبر اكرم نيز مي شود. براي نمونه به يكي از مواردي كه در آن از معجزه به «بينه» تعبير شده است، بسنده مي‌كنيم. آية 73 سورة اعراف كه مي‌فرمايد: « قَدْ جَاءَتْكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ هَذِهِ نَاقَةُ اللَّهِ...» حضرت صالح - عليه السلام- مي‌فرمايد: «براي شما از جانب خداوند معجزه‌اي آوردم كه همين شتر مادّه مي‌باشد.»
6. پيامبر اسلام از غيب خبر مي‌داد: قرآن مجيد يكي از معجزات حضرت مسيح را خبر دادن از غيب مي‌داند،[7] پيامبر گرامي به وسيلة وحي الهي از برخي حوادث غيبي خبر داده است و تعداد خبرهاي غيبي قرآن بيش از آن است كه در اين صفحات گرد آيد،[8] از باب نمونه به چند مورد اشاره مي‌شود: پيامبر به وسيله وحي از پيروزي روميان پس از شكست[9] و از مرگ ابولهب و همسر او ام‌جميل، برحالت كفر،[10] و هم چنين از مرگ وليدبن‌مغيره بر حالت كفر و شرك،[11] و از شكست قريش در جنگ بدر، … خبر داده است.[12]
معجزات پيامبر اسلام در احاديث اسلامي:
احاديث اسلامي حاكي از آن است كه پيامبر اسلام- صلي الله عليه و سلم- علاوه بر قرآن داراي معجزاتي بوده است؛ دانشمندان اسلام كتاب‌هاي زيادي در اين باره نوشته‌اند، به عنوان مثال از كتاب «اثبات الهداه بالنصوص و المعجزات» تاليف مرحوم حر عاملي، بيست‌هزار حديث پيرامون معجزات پيامبر اسلام و ساير پيشوايان با هفتاد هزار سند نقل شده است.[13] از ديگر كتاب‌هايي كه در اين زمينه نوشته شده است كتاب «الثاقب في المناقب» است كه در آن به معجزاتي مانند: خبر دادن از غيب، زنده نمودن مردگان، اطاعت درخت و سنگ از پيامبر، بارش باران با دعاي حضرت، سخن گفتن چهارپايان و جمادات، شفاي بيماران و[14] … اشاره شده است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. ابونعيم اصفهاني، دلائل النبوه، (بيروت، دارالنفائس، چ 2، 1406 هـ ق).
2. قطب الدين راوندي، الخرائج، (قم، موسسه امام مهدي، 1409 هـ ق)، ص 21 ـ 170.
3. محمد باقر محمودي، كشف الرمس عن حديث رد الشمس، قم، موسسه معارف اسلامي، اول، 1419ه ق.
4. علي عامل ينباطي؛ الصراط المستقيم الي مستحق التقديم، بي جا، المكتبه المرتضويه لاحياء الاثار الجعفريه، ج1، باب3، فصل5، ص55.
پی نوشتها:
[1]. قمر/1،2.
[2]. رك: طبرسي، فضل؛ مجمع البيان، بيروت، داراحياء اتراث العربي، 1379ه ق، ج5، ص186.
ابن جرير طبري، محمد، جامع البيان، بيروت، دارالفكر، 1415ه ق، ج27، ص112.
ابن جوزي، عبدالرحمن، زاد المسير في علم التفسير، بيروت، دارالفكر، اول، 1407ه ق، ج7، ص242.
[3]. اسراء/1.
[4]. نجم/13ـ 18.
[5]. آل‌عمران/61.
[6]. صافات/14- 15.
[7]. آل‌عمران/49.
[8]. پيرامون خبرهاي غيبي قرآن، ر، ك، سبحاني، جعفر، مفاهيم القرآن، قم، موسسه سيدالشهدا العلميه، 1407 هـ ق، ج 3، ص 503 ـ 508.
[9]. روم/6-2.
[10]. مسد/5-1.
[11]. مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالكتاب الاسلاميه، ج25، ص228.
[12]. همان، ج23، ص67، ذيل آيه 45 سوره قمر.
[13]. به نقل از جعفر سبحاني، پيشين، ص 201.
[14]. طوسي، ابوجعفر محمد بن علي بن حمزه، الثاقب في المناقب، بيروت، دارالزهرا، چاپ اول، 1411 هـ ق، ص 53 ـ 106.
منبع: اندیشه قم
صفحات تاريخ شاهد صحنه‌هايي از مدعيان دروغگو و متنبيان غير صادق است، گروهي كه با هدف حكومت بر مردم از سادگي و كشش فطري بشر به سوي مبدأ و معاد و سوء استفاده نموده و با خدعه و تزوير خود را پيامبران الهي معرفي كرده‌اند. براي تشخيص پيامبران واقعي از مدعيان قلابي، راه‌ها ونشانه‌هايي وجود دارد، يكي از راه‌ها اين است كه مدّعي نبوت داراي معجزه باشد، يعني دست به كار خارق العاده‌اي بزند كه نوع بشر حتي نوابغ جهان، قدرت مبارزه با آن را نداشته باشند.
براي نخستين بار اين موضوع از جانب مسيحيان عنوان شده است، آنان به منظور پايين آوردن مقام و عظمت پيامبر اكرم - صلي الله عليه و سلم - مدعي شدند كه پيامبر اسلام معجزه‌اي جز قرآن نداشت و تنها با قرآن تحدي مي‌كرد، و هر موقع از او معجزه‌اي مي‌خواستند به كتاب خود اشاره مي‌نمود. با توجه به اين كه پيامبر اسلام - صلي الله عليه و سلم- خود را افضل پيامبران و خاتم آنها معرفي كرده است، آيا لازمة افضل بودن او اين نيست كه بايد همان معجزات و يا كامل‌تر از آنها را دارا باشد؟ زيرا صحيح نيست كه يك فرد خود را برتر از ديگران بداند، ولي در برخي از صفات كمال از آنها كمتر باشد.
معجزات پيامبر اكرم - صلي الله عليه و سلم- از ديدگاه قرآن:
1. شقّ القمر:
خداوند متعال در اين باره مي فرمايد:
«اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَ انْشَقَّ الْقَمَروَ إِنْ يَرَوْا آيَةً يُعْرِضُوا وَ يَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِر: قيامت نزديك شد و ماه از هم شكافت. و هر گاه نشانه و معجزه اي را ببينند روي گردانده، و مي گويند: اين سحري مستمر است»[1] مفسران اسلامي مانند: زمخشري در كتاب كشاف، طبرسي در مجمع البيان و فخر رازي در مفاتيح الغيب و در ذيل آيه 1 و 2 سورة قمر مي‌نويسد: مشركان قريش خدمت پيامبر رسيدند و از او درخواست كردند كه براي اثبات نبوت و رسالت خود ماه را دو نيم كند، حضرتش فرمود: اگر چنين كنم ايمان مي‌آوريد؟ همگي گفتند: آري! پيامبر از خدا درخواست كرد كه مورد درخواست آنان را عطا كند، آن‌گاه با انگشت خود اشاره كرد و ماه دو نيم شد و فرمود: شاهد باشيد.[2]
2- معراج: سير پيامبر گرامي در نيمة شب از مسجد الحرام تا مسجد الاقصي بدون وسايل امروزي سير اعجازي بود و از توانايي بشر بيرون بود. خود قرآن اين اعجاز را براي پيامبر ثابت مي‌نمايد[3] و از آن در سورة نجم سرسختانه دفاع مي‌كند[4].
3. مباهله با اهل باطل: موضوع مباهله پيامبر با مسيحيان نجران مطلبي است كه قرآن در سوره آل‌عمران[5] متذكر شده است. نصاراي نجران كه آماده مباهله شدند وضع پيامبر و نحوة حضور او در ميدان مباهله، آنان را از ورود به مباهله منصرف ساخت نه تنها آنان حاضر نشدند بلكه تا پيامبر زنده بود كسي حاضر به مباهله نگرديد.
4. مشركان معجزات او را مي‌ديدند، اما سحر مي‌خواندند: برخي از آيات قرآن گواهي مي‌دهد كه مشركان و بت‌پرستان هر موقع از پيامبر آيه و معجزه‌اي مي‌ديدند، آن را جادو مي‌خواندند،[6] مفسران اسلامي آيه 14 و 15 سوره صافات را گواه بر آن مي‌گيرند كه پيامبر گرامي علاوه بر قرآن معجزة ديگري نيز داشته است.
5. پيامبر اكرم- صلي لله عليه و سلم- داراي بينات بود: آية 86 آل‌عمران حاكي از آن است كه پيامبر داراي بينات بود . مقصود از آن معجزات است: «و شهدوا ان الرسول حق و جائهم البينات». بينات معناي وسيعي دارد كه يكي از مصاديق آن همان معجزه است و از آن جا كه از لفظ بينه در آيات زيادي خصوص معجزه ارائه شده است، بنابراين لفظ بينه شامل معجزات پيامبر اكرم نيز مي شود. براي نمونه به يكي از مواردي كه در آن از معجزه به «بينه» تعبير شده است، بسنده مي‌كنيم. آية 73 سورة اعراف كه مي‌فرمايد: « قَدْ جَاءَتْكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ هَذِهِ نَاقَةُ اللَّهِ...» حضرت صالح - عليه السلام- مي‌فرمايد: «براي شما از جانب خداوند معجزه‌اي آوردم كه همين شتر مادّه مي‌باشد.»
6. پيامبر اسلام از غيب خبر مي‌داد: قرآن مجيد يكي از معجزات حضرت مسيح را خبر دادن از غيب مي‌داند،[7] پيامبر گرامي به وسيلة وحي الهي از برخي حوادث غيبي خبر داده است و تعداد خبرهاي غيبي قرآن بيش از آن است كه در اين صفحات گرد آيد،[8] از باب نمونه به چند مورد اشاره مي‌شود: پيامبر به وسيله وحي از پيروزي روميان پس از شكست[9] و از مرگ ابولهب و همسر او ام‌جميل، برحالت كفر،[10] و هم چنين از مرگ وليدبن‌مغيره بر حالت كفر و شرك،[11] و از شكست قريش در جنگ بدر، … خبر داده است.[12]
معجزات پيامبر اسلام در احاديث اسلامي:
احاديث اسلامي حاكي از آن است كه پيامبر اسلام- صلي الله عليه و سلم- علاوه بر قرآن داراي معجزاتي بوده است؛ دانشمندان اسلام كتاب‌هاي زيادي در اين باره نوشته‌اند، به عنوان مثال از كتاب «اثبات الهداه بالنصوص و المعجزات» تاليف مرحوم حر عاملي، بيست‌هزار حديث پيرامون معجزات پيامبر اسلام و ساير پيشوايان با هفتاد هزار سند نقل شده است.[13] از ديگر كتاب‌هايي كه در اين زمينه نوشته شده است كتاب «الثاقب في المناقب» است كه در آن به معجزاتي مانند: خبر دادن از غيب، زنده نمودن مردگان، اطاعت درخت و سنگ از پيامبر، بارش باران با دعاي حضرت، سخن گفتن چهارپايان و جمادات، شفاي بيماران و[14] … اشاره شده است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. ابونعيم اصفهاني، دلائل النبوه، (بيروت، دارالنفائس، چ 2، 1406 هـ ق).
2. قطب الدين راوندي، الخرائج، (قم، موسسه امام مهدي، 1409 هـ ق)، ص 21 ـ 170.
3. محمد باقر محمودي، كشف الرمس عن حديث رد الشمس، قم، موسسه معارف اسلامي، اول، 1419ه ق.
4. علي عامل ينباطي؛ الصراط المستقيم الي مستحق التقديم، بي جا، المكتبه المرتضويه لاحياء الاثار الجعفريه، ج1، باب3، فصل5، ص55.
پی نوشتها:
[1]. قمر/1،2.
[2]. رك: طبرسي، فضل؛ مجمع البيان، بيروت، داراحياء اتراث العربي، 1379ه ق، ج5، ص186.
ابن جرير طبري، محمد، جامع البيان، بيروت، دارالفكر، 1415ه ق، ج27، ص112.
ابن جوزي، عبدالرحمن، زاد المسير في علم التفسير، بيروت، دارالفكر، اول، 1407ه ق، ج7، ص242.
[3]. اسراء/1.
[4]. نجم/13ـ 18.
[5]. آل‌عمران/61.
[6]. صافات/14- 15.
[7]. آل‌عمران/49.
[8]. پيرامون خبرهاي غيبي قرآن، ر، ك، سبحاني، جعفر، مفاهيم القرآن، قم، موسسه سيدالشهدا العلميه، 1407 هـ ق، ج 3، ص 503 ـ 508.
[9]. روم/6-2.
[10]. مسد/5-1.
[11]. مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالكتاب الاسلاميه، ج25، ص228.
[12]. همان، ج23، ص67، ذيل آيه 45 سوره قمر.
[13]. به نقل از جعفر سبحاني، پيشين، ص 201.
[14]. طوسي، ابوجعفر محمد بن علي بن حمزه، الثاقب في المناقب، بيروت، دارالزهرا، چاپ اول، 1411 هـ ق، ص 53 ـ 106.
منبع: اندیشه قم
