پرسش :
توفيق داشتن درزیارت امام رضا (ع) به چه معناست؟
پاسخ :
توفيق در لغت به معناي مطابقت و همساني ميان دو چيز براي انجام کارهاي خير و نيک است.[1]
لذا صاحب مجمع البحرين عبارت «توفيق من الله» را به آماده شدن اسباب براي کار خير معني مي کند.[2] مرحوم طبرسي، دادن توفيق را منحصر به خدا دانسته، مي فرمايد: از آنجا که توفيق به معناي درست کردن و جمع کردن همه وسايل و اسباب شي اي است که آن شيء در پيدايش، نياز به آنها دارد و از سويي انجام چنين کاري از قدرت افراد خارج است، پس دادن توفيق و اعطا آن منحصر به خداست.[3]
مقابل «توفيق»، «خذلان» است و «خذلان الله العبد» يعني اين که خداوند او را (ياري نکرد) و از بدي نگاه نداشت.[4]
از امام صادق ـ عليه السلام ـ در اين باره آمده است که: «وقتي بنده خدا آن چه را که خداوند به وي امر کرده است اطاعت کند عملش موافق امر خداي عزوجل است و بدين جهت آن عبد را موفق مي نامند؛ هرگاه بنده خدا بخواهد داخل پاره اي از گناهان شود و خداوند تعالي بين او و آن گناه حايل گردد و بنده آن گناه را مرتکب نشود، ترک گناهش به توفيق خداي تعالي صورت گرفته است و هر زمان که خداوند او را به حال خود بگذارد و بين او و معصيت حايل نشود و عبد مرتکب گناه گردد، در آن صورت خدا او را ياري نکرده است و موفق ننموده است».[5]
پس مي توان توفيق الهي را به معناي هدايت و عدم توفيق و خذلان الهي را به معناي ضلالت دانست.
گاهي اوقات از کساني که از انجام کارهاي خير و ثواب غافلند مي شنويم که مي گويند «توفيق ندارم» اما به نظر مي رسد که گفتن اين سخن حتي به نيت توجيه هم سزاوار نيست چرا که بي توفيقي و خذلان همان طور که گذشت به معناي عدم ياري خداوند براي انجام کارهاي خير و نيک است که نتيجه آن افتادن انسان در ضلالت و گمراهي است.[6] در حالي که آرزوي هر انسان مؤمني آن است که خداوند او را لحظه اي به حال خود واگذار نکند.[7]
هر چند گاهي انسان مؤمن نيت کار خير و ثواب دارد اما از انجام آن باز مي ماند با اين حال از ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ وارد است که اگر کسي نيت کار خير داشت خداوند به اندازه حسن نيتش به او توفيق مي دهد.[8] و اگر از انجام آن عمل باز ماند خداوند ثواب آن کار را به او مي دهد.[9]
بنابراين اعطاء توفيق به دست خداوند است و اگر کسي طالب ياري خداوند و هدايت الهي باشد بايد آن را از خداوند بخواهد و انسان مؤمن هرگز از کنار بي توفيقي خود بي تفاوت نمي گذرد و اگر روزي دانست که توفيق انجام کارهاي خير را ندارد بايد با توبه و انجام کارهايي که رحمت خدا را جلب مي کند، اين سعادت را به دست آورد تا از ظالمين و ستمگران نباشد.[10]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسير الصراط المستقيم، سيد حسين بروجردي.
2.تفسير خسروي، علي رضا ميرزا خسرواني.
3.مخزن العرفان در تفسير قرآن، سيده نصرت امين بانوي اصفهاني.
پی نوشتها:
[1]. راغب اصفهانی ، مفردات الفاظ قرآن، ترجمه و تحقيق سيد غلامرضا خسروي حسيني، تهران، انتشارات مرتضوي، 1375ش، ج4، ص471.
[2]. طريحي، فخرالدين، مجمع البحرين، تهران، کتابفروشي مرتضوي، چاپ سوم، 1375ش، ج5، ص247.
[3]. ر.ک، طبرسي، مجمع البيان، تهران، انتشارات ناصر خسرو، 1372ش، ج1، ص101 و 102.
[4]. فراهيدي، خليل بن احمد، العين، قم، انتشارات هجرت، 1410ق، ج4، ص244.
[5]. شيخ صدوق، معاني الاخبار، موسسه نشر اسلامي، ص20 ـ 21.
[6]. مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالکتب الاسلاميه، چاپ اول، 1374ش، ج1، ص152.
[7]. محمد بن يعقوب کليني، کافي، تهران، دارالکتب الاسلاميه، چاپ چهارم، ج2، ص581.
[8]. محمدي ري شهري، محمد، ميزان الحکمه، قم، دارالحديث، چاپ اول، ج4، ص3416 ـ 3417.
[9]. همان، ج4، ص3416.
[10]. ابراهيم / 27.
منبع: اندیشه قم
توفيق در لغت به معناي مطابقت و همساني ميان دو چيز براي انجام کارهاي خير و نيک است.[1]
لذا صاحب مجمع البحرين عبارت «توفيق من الله» را به آماده شدن اسباب براي کار خير معني مي کند.[2] مرحوم طبرسي، دادن توفيق را منحصر به خدا دانسته، مي فرمايد: از آنجا که توفيق به معناي درست کردن و جمع کردن همه وسايل و اسباب شي اي است که آن شيء در پيدايش، نياز به آنها دارد و از سويي انجام چنين کاري از قدرت افراد خارج است، پس دادن توفيق و اعطا آن منحصر به خداست.[3]
مقابل «توفيق»، «خذلان» است و «خذلان الله العبد» يعني اين که خداوند او را (ياري نکرد) و از بدي نگاه نداشت.[4]
از امام صادق ـ عليه السلام ـ در اين باره آمده است که: «وقتي بنده خدا آن چه را که خداوند به وي امر کرده است اطاعت کند عملش موافق امر خداي عزوجل است و بدين جهت آن عبد را موفق مي نامند؛ هرگاه بنده خدا بخواهد داخل پاره اي از گناهان شود و خداوند تعالي بين او و آن گناه حايل گردد و بنده آن گناه را مرتکب نشود، ترک گناهش به توفيق خداي تعالي صورت گرفته است و هر زمان که خداوند او را به حال خود بگذارد و بين او و معصيت حايل نشود و عبد مرتکب گناه گردد، در آن صورت خدا او را ياري نکرده است و موفق ننموده است».[5]
پس مي توان توفيق الهي را به معناي هدايت و عدم توفيق و خذلان الهي را به معناي ضلالت دانست.
گاهي اوقات از کساني که از انجام کارهاي خير و ثواب غافلند مي شنويم که مي گويند «توفيق ندارم» اما به نظر مي رسد که گفتن اين سخن حتي به نيت توجيه هم سزاوار نيست چرا که بي توفيقي و خذلان همان طور که گذشت به معناي عدم ياري خداوند براي انجام کارهاي خير و نيک است که نتيجه آن افتادن انسان در ضلالت و گمراهي است.[6] در حالي که آرزوي هر انسان مؤمني آن است که خداوند او را لحظه اي به حال خود واگذار نکند.[7]
هر چند گاهي انسان مؤمن نيت کار خير و ثواب دارد اما از انجام آن باز مي ماند با اين حال از ائمه اطهار ـ عليهم السلام ـ وارد است که اگر کسي نيت کار خير داشت خداوند به اندازه حسن نيتش به او توفيق مي دهد.[8] و اگر از انجام آن عمل باز ماند خداوند ثواب آن کار را به او مي دهد.[9]
بنابراين اعطاء توفيق به دست خداوند است و اگر کسي طالب ياري خداوند و هدايت الهي باشد بايد آن را از خداوند بخواهد و انسان مؤمن هرگز از کنار بي توفيقي خود بي تفاوت نمي گذرد و اگر روزي دانست که توفيق انجام کارهاي خير را ندارد بايد با توبه و انجام کارهايي که رحمت خدا را جلب مي کند، اين سعادت را به دست آورد تا از ظالمين و ستمگران نباشد.[10]
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسير الصراط المستقيم، سيد حسين بروجردي.
2.تفسير خسروي، علي رضا ميرزا خسرواني.
3.مخزن العرفان در تفسير قرآن، سيده نصرت امين بانوي اصفهاني.
پی نوشتها:
[1]. راغب اصفهانی ، مفردات الفاظ قرآن، ترجمه و تحقيق سيد غلامرضا خسروي حسيني، تهران، انتشارات مرتضوي، 1375ش، ج4، ص471.
[2]. طريحي، فخرالدين، مجمع البحرين، تهران، کتابفروشي مرتضوي، چاپ سوم، 1375ش، ج5، ص247.
[3]. ر.ک، طبرسي، مجمع البيان، تهران، انتشارات ناصر خسرو، 1372ش، ج1، ص101 و 102.
[4]. فراهيدي، خليل بن احمد، العين، قم، انتشارات هجرت، 1410ق، ج4، ص244.
[5]. شيخ صدوق، معاني الاخبار، موسسه نشر اسلامي، ص20 ـ 21.
[6]. مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالکتب الاسلاميه، چاپ اول، 1374ش، ج1، ص152.
[7]. محمد بن يعقوب کليني، کافي، تهران، دارالکتب الاسلاميه، چاپ چهارم، ج2، ص581.
[8]. محمدي ري شهري، محمد، ميزان الحکمه، قم، دارالحديث، چاپ اول، ج4، ص3416 ـ 3417.
[9]. همان، ج4، ص3416.
[10]. ابراهيم / 27.
منبع: اندیشه قم
