پرسش :

برخى از دولت‌هاى كشورهاى اسلامى براى سرمايه گذارى در طرح‌هاى مختلف اقدام به پخش اوراق بهادار مى كنند، كه قيمت هر برگه همانند اسكناس در آن درج شده است. دولت در ازاى خريد اين برگه بدون هيچ گونه شرط از طرفين دو امتياز به خريدار مى دهد، اوّل اين كه پول درج شده در آن برگه ها براى صاحبان آن محفوظ است. دوّم اين كه صاحب برگه مى تواند در قرعه كشى شركت كند. الف) آيا خريد اين اوراق و گرفتن چنين جايزه اى جايز است؟ ب) در صورت جواز در فرض اوّل (چنانچه اكثر فقها آن را جايز دانسته اند) آيا خريد و فروش امتياز دوّم، كه فقط شركت در قرعه كشى است و عرفاً يك امتياز و حق محسوب مى گردد، يعنى اسقاط حق در مقابل پول جايز است؟ ج) در صورت جواز در مسأله اوّل، از آنجا که سرمايه اوراق بهادار در طرحهاى مختلف استفاده مى شود؛ و با توجّه به پيشرفت و توسعه طرح، قيمت آن افزوده مى شود ولى دولت موظّف به پرداخت همان مقدار مندرج در برگه است، در حالى كه در بازار آزاد قيمت آن بالاتر از قميت مندرج مى‌باشد، آيا خريد و فروش اين برگه با قيمت بالاتر جايز است؟

پاسخ :
الف) در صورتى که دولت به صورت دلخواه و بدون شرط قبلى، به قید قرعه از ملک خودش به تعدادى از صاحبان برگه جایزه بدهد، مانعى ندارد.
ب) این کار خالى از اشکال نیست.
ج) هرگاه این اوراق بیانگر مشارکت در طرح‌هایى باشد و سهم خود را در آن طرح‌ها به مبلغ بیشتر یا کمترى بفروشد مانعى ندارد.

منبع: makarem.ir