اشتباه در تفسیر قرآن

خداوند قرآن را نازل نموده و فرموده است که آن را از هر گزندی حفظ می کند. از سوی دیگر، تفسیر قرآن، بر عهده خود قرآن (تفسیر قرآن به قرآن) و بیان پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) (احادیث تفسیری) است. از این رو مفسّران، با دو چیز رو به رو هستند: قرآن تحریف نشده و قطعی، و روایاتی که از اهل بیت(ع) نقل شده است.

بنا بر این در تفسیر قرآن، به جهت بحث های علمی، در برخی موارد دیدگاه های مختلفی مطرح و نقد و بررسی می شود. این اختلافات جزو اشتباهات مفسّران است و در دیگر دانش ها نیز وجود دارد.

مواردی نیز وجود دارند که جزو آفات تفسیر قرار می گیرند و موجب تفسیر اشتباه و نادرست می شوند، از جمله:

ـ تفسیر قرآن بدون کسب دانش های لازم و مرتبط با آن؛

ـ تفسیر قرآن بر اساس گرایش ها و خواسته های نفسانی برای امور دنیایی؛

ـ تفسیر به رأی، بدین معنا که با وجود آیات و روایات روشنگر، طبق رأی و نظر شخصی، تفسیری بر قرآن تحمیل شود که مراد خداوند نیست و نیز در آیات دشوار و متشابه که خداوند تفسیر و تأویل آنها را به استواران دانش (الراسخون فی العلم) یعنی اهل بیت(ع) داده است، بی توجّه به توضیح آنان، آیات قرآن تفسیر شود. در این مورد، خطای تفسیری به مراتب بزرگ تری پیش می آید.

یکی از تلاش های ائمّه(ع) افزون بر تفسیر درست قرآن، نشان دادن تفاسیر نادرست بوده است. در روایات مختلفی، برخورد امامان با کسانی که قرآن را نادرست تفسیر یا تأویل کرده اند، نقل شده است.[۱]

پی‌نوشت:
[۱]. مانند برخورد امام باقر(ع) با قتاده (ر.ک: شناخت نامۀ قرآن، ج ۴، ص ۲۱۳ به نقل از: الکافی، ج ۶، ص ۲۵۶، ح ۱).

منبع: از قرآن بیشتر بدانیم، مهدی خسروی سرشکی، قم: انتشارات دارالحدیث، ص ۱۶۱ - ۱۶۲

در این زمینه حتما بخوانید:

آفات روایات تفسیری چیست؟

اسرائیلیات (زمینه ها و ریشه ها)

اسرائیلیّات؛ زمینه‌ها و انگیزه‌ها

نقد و بررسی اسرائیلیّات در تفاسیر قرآن

معنای تفسیر به رأی و گستره‌ی آن

تفسیر به رأی از دیدگاه آیت الله معرفت