نیازمندی امامان علیهم السلام
پرسش :
برخی این گونه اشکال می کنند: امامان را که در هنگام زیارت، از آنها حاجت می خواهید و به درگاه خداوند «وسیله» قرار می دهید خودشان نیازمندند و جهت جلب رحمت خدا و امان از عذاب الهی در تلاشند و نگران می باشند؟ در جواب اینها چه بگوییم.
پاسخ :
در پاسخ به این پندار گفتنی است، شخص عظیم الشأن پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) گاهی به جهت «اهمیت موضوع» و به دستور خداوند، اولیای الهی را جهت دعا و مباهله با خود همراه می ساخت. چنان‌که در داستان مباهله با مسیحیان بنی نجران، در قرآن مجید می خوانیم:
«مَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکُمْ وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَتَ اللَّهِ عَلَی الْکَاذِبِینَ»؛[۱]
«پس هر که در این [باره] پس از دانشی که تو را [حاصل] آمده، با تو محاجه کند، بگو: «بیایید پسرانمان و پسرانتان، و زنانمان و زنانتان، و ما خویشان نزدیک و شما خویشان نزدیک خود را فرا خوانیم؛ سپس مباهله کنیم، و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم».
از این آیه شریفه به خوبی استفاده می شود که حتی خود پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نیز برای برآورده شدن موضوعات و حاجات مهم، اولیای الهی را با خود همراه می کرد.
بنابراین کسانی که خودشان را در هنگام دعا به سوی خدا، از ارتباط و همراه کردن پیامبر و اولیای الهی بی نیاز می دانند؛ در حقیقت خودشان را از «وسیله» های نورانی محروم کرده اند و حتی برخلاف دستور خداوند و سنت پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) عمل کرده‌اند.
البته وهابیان هنگامی که با دلایل محکم توسل روبرو می شوند و نمونه هایی از سنت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در تأیید توسل به آنها گفته می شود؛ نگرانی خود را چنین اعلام می کنند: «وَدّ»، «سواع»، «یغوث»، «یعوق» و «نسر»[۲] نام پنج مرد صالح بود که قبل از نوح می زیستند. هنگامی که از دنیا رفتند مجسمه های آنان را به عنوان یادگار ساختند و گرامی داشتند و تدریجاً به صورت بت پرستی در آمد. بنابراین رفتن به زیارت گاه‌های پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و امامان(علیهم السلام) و تمسک به واسطه ها و وسیله ها نیز این گونه است و به شرک خواهد انجامید و با اخلاص به درگاه خدا و خلوص دین منافات دارد بلکه باید به طور مستقیم خدا را عبادت کنیم و از او درخواست حاجت کنیم!! و در این باره به این آیه شریفه استناد می کنند:
«اَلَا لِلَّهِ الدِّینُ الْخَالِصُ وَالَّذِینَ اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ أَوْلِیَاءَ مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِیُقَرِّبُونَا إِلَی اللَّهِ زُلْفَی إِنَّ اللَّهَ یَحْکُمُ بَیْنَهُمْ فِی مَا هُمْ فِیهِ یَخْتَلِفُونَ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی مَنْ هُوَ کَاذِبٌ کَفَّارٌ»؛[۳]
«آگاه باشید: آیین پاک از آنِ خداست، و کسانی که به جای او دوستانی برای خود گرفته‌اند [به این بهانه که:] ما آنها را جز برای اینکه ما را هر چه بیشتر به خدا نزدیک گردانند، نمی‌پرستیم، البته خدا میان آنان در باره آنچه که بر سر آن اختلاف دارند، داوری خواهد کرد. در حقیقت، خدا آن کسی را که دروغ‌پرداز ناسپاس است هدایت نمی‌کند»[۴]
در این باره نیز با دقت در آیه شریفه و شأن نزول آن به روشنی ثابت می شود؛ آیه درباره بت‌پرستان است که بت ها و واسطه ها را به طور مستقیم «عبادت» می کردند به همین جهت در آیه شریفه واژه «نعبدهم» آمده است.
در حالی‌که مسلمانان و شیعیان با رفتن به زیارت گاه ها، هیچ‌گاه پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و امامان(علیهم السلام) را «عبادت» نمی کنند بلکه از آنها به عنوان «وسیله» برای نزدیک شدن به خدا بهره می گیرند.
بهترین دلیل بر اینکه زیارت پیامبر و امامان با بت پرستی متفاوت است، آن است که اکنون حدود ۱۴ قرن از زیارت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و امامان(علیهم السلام) می گذرد و مسلمانان و شیعیان بت پرست نشده اند و حتی هر کس بیشتر به زیارت می رود، مؤمن تر و به خداوند نزدیک تر می شود و این خود بهترین شاخص و نشانه بر درستی زیارت و تأثیر وسیله ها برای رسیدن به خدا به‌طور کامل تر و سریع تر می باشد.
پی نوشت ها:
[۱] – آل عمران (۳)، آیه ۶۱
[۲] – ر.ک: نوح (۷۱)، آیه ۲۳
[۳] – زمر (۳۹)، آیه ۳
[۴] – ر.ک: واسطه بین خدا و خلق، ابن تیمیه با شرح محمد بن جمیل زینو.
منبع: آداب و احکام زیارت، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، گروه اخلاق و عرفان دفتر نشر معارف، 1394.
«مَنْ حَاجَّکَ فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکُمْ وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل لَّعْنَتَ اللَّهِ عَلَی الْکَاذِبِینَ»؛[۱]
«پس هر که در این [باره] پس از دانشی که تو را [حاصل] آمده، با تو محاجه کند، بگو: «بیایید پسرانمان و پسرانتان، و زنانمان و زنانتان، و ما خویشان نزدیک و شما خویشان نزدیک خود را فرا خوانیم؛ سپس مباهله کنیم، و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم».
از این آیه شریفه به خوبی استفاده می شود که حتی خود پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) نیز برای برآورده شدن موضوعات و حاجات مهم، اولیای الهی را با خود همراه می کرد.
بنابراین کسانی که خودشان را در هنگام دعا به سوی خدا، از ارتباط و همراه کردن پیامبر و اولیای الهی بی نیاز می دانند؛ در حقیقت خودشان را از «وسیله» های نورانی محروم کرده اند و حتی برخلاف دستور خداوند و سنت پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) عمل کرده‌اند.
البته وهابیان هنگامی که با دلایل محکم توسل روبرو می شوند و نمونه هایی از سنت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) در تأیید توسل به آنها گفته می شود؛ نگرانی خود را چنین اعلام می کنند: «وَدّ»، «سواع»، «یغوث»، «یعوق» و «نسر»[۲] نام پنج مرد صالح بود که قبل از نوح می زیستند. هنگامی که از دنیا رفتند مجسمه های آنان را به عنوان یادگار ساختند و گرامی داشتند و تدریجاً به صورت بت پرستی در آمد. بنابراین رفتن به زیارت گاه‌های پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و امامان(علیهم السلام) و تمسک به واسطه ها و وسیله ها نیز این گونه است و به شرک خواهد انجامید و با اخلاص به درگاه خدا و خلوص دین منافات دارد بلکه باید به طور مستقیم خدا را عبادت کنیم و از او درخواست حاجت کنیم!! و در این باره به این آیه شریفه استناد می کنند:
«اَلَا لِلَّهِ الدِّینُ الْخَالِصُ وَالَّذِینَ اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ أَوْلِیَاءَ مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِیُقَرِّبُونَا إِلَی اللَّهِ زُلْفَی إِنَّ اللَّهَ یَحْکُمُ بَیْنَهُمْ فِی مَا هُمْ فِیهِ یَخْتَلِفُونَ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی مَنْ هُوَ کَاذِبٌ کَفَّارٌ»؛[۳]
«آگاه باشید: آیین پاک از آنِ خداست، و کسانی که به جای او دوستانی برای خود گرفته‌اند [به این بهانه که:] ما آنها را جز برای اینکه ما را هر چه بیشتر به خدا نزدیک گردانند، نمی‌پرستیم، البته خدا میان آنان در باره آنچه که بر سر آن اختلاف دارند، داوری خواهد کرد. در حقیقت، خدا آن کسی را که دروغ‌پرداز ناسپاس است هدایت نمی‌کند»[۴]
در این باره نیز با دقت در آیه شریفه و شأن نزول آن به روشنی ثابت می شود؛ آیه درباره بت‌پرستان است که بت ها و واسطه ها را به طور مستقیم «عبادت» می کردند به همین جهت در آیه شریفه واژه «نعبدهم» آمده است.
در حالی‌که مسلمانان و شیعیان با رفتن به زیارت گاه ها، هیچ‌گاه پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و امامان(علیهم السلام) را «عبادت» نمی کنند بلکه از آنها به عنوان «وسیله» برای نزدیک شدن به خدا بهره می گیرند.
بهترین دلیل بر اینکه زیارت پیامبر و امامان با بت پرستی متفاوت است، آن است که اکنون حدود ۱۴ قرن از زیارت پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) و امامان(علیهم السلام) می گذرد و مسلمانان و شیعیان بت پرست نشده اند و حتی هر کس بیشتر به زیارت می رود، مؤمن تر و به خداوند نزدیک تر می شود و این خود بهترین شاخص و نشانه بر درستی زیارت و تأثیر وسیله ها برای رسیدن به خدا به‌طور کامل تر و سریع تر می باشد.
پی نوشت ها:
[۱] – آل عمران (۳)، آیه ۶۱
[۲] – ر.ک: نوح (۷۱)، آیه ۲۳
[۳] – زمر (۳۹)، آیه ۳
[۴] – ر.ک: واسطه بین خدا و خلق، ابن تیمیه با شرح محمد بن جمیل زینو.
منبع: آداب و احکام زیارت، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، گروه اخلاق و عرفان دفتر نشر معارف، 1394.
