تاثیر عوامل محیطی بر روی رفتار فرزندان
پرسش :
من یک پسر هشت ساله‌ای دارم که با کوچک‌ترین مشکلی که برای او پیش می‌آید، گریه می‌کند و نمی‌تواند از حق خود دفاع کند؛ مثلاً وقتی ما با او صحبت می‌کنیم یا علّت کارهایش را می‌پرسیم، او فقط گریه می‌کند. در صورتی که خواهر ۱۱ ساله و برادر شش ساله‌اش این مشکل را ندارند. لطفا مرا راهنمایی کنید.
پاسخ :
پاسخ از حجت الاسلام سیدعلیرضا تراشیون (کارشناس و مشاور تربیت کودک و نوجوان):
علّت‌های بروز این مشکل:
الف. تاثیر عوامل محیطی بر روی رفتار فرزندان
برخی از خصوصیّت‌های رفتاری از طریق عوامل محیطی در بچّه‌ها شکل می‌گیرد؛ به عنوان مثال اگر پسری بعد از یک دختر به دنیا بیاید، طبیعتاً در یک فضا آرام و دخترانه قرار می‌گیرد؛ لذا روحیّات او لطیف و حسّاس می‌شود.
ب. تفاوت شخصیّتی بچّه‌ها
معمولاً فرزندان روحیات متفاوتی با هم دارند و قرار نیست آن‌ها لزوماً در اخلاق، تیپ و شخصیّت شبیه یکدیگر باشند؛ به عنوان مثال ساختار شخصیّت بعضی از بچّه‌ها این گونه است که از همه چیز واهمه دارند و کافی است مادر یک کلمه تذکر دهد یا آن‌ها را از چیزی بترساند، دیگر به سمت آن نمی‌روند. امّا بچّه‌هایی که جسارت دارند، شاید در آن لحظه به حرف مادر گوش دهند، ولی وقتی تنها می‌شوند کار خود را انجام می‌دهند.
توصیه ما به والدین این است که اگر فرزندشان از چیزی واهمه دارد، کمتر به او تذکر دهند؛ زیرا ممکن است گوشه گیر شود و با هم سالان خود رابطه برقرار نکند و این خود مشکل دیگری است. برخی از کارشناسان معتقد هستند که ویژگی های دفاعی به صورت ناخودآگاه در انسان وجود دارد؛ لذا پدر و مادرها فقط باید از تذکرات مکرر به فرزند خود خودداری کنند و آن‌ها را از چیزی نترسانند.
راه‌هایی برای حلّ مشکل:
الف. ارتباط با همسالان
اوّلین نکته این است که والدین ارتباط فرزند را با همسالانش بیشتر کنند؛ البته این ارتباطات نباید صرفاً در مدرسه باشد، بلکه در خارج از مدرسه نیز این ارتباطات باید برقرار شود؛ مثلاً اگر در همسایگی ما بچّه‌ی خوبی زندگی می‌کند و هم سّن و سال کودک ما است، ارتباط او را با فرزندمان بیشتر کنیم.
ب. داستان
پدر و مادرها می‌توانند در قالب داستان بحث دفاع و شجاعت را برای فرزندشان بیان کنند؛ البته این نوع داستان‌ها نباید خیلی تخیّلی باشد؛ چراکه ممکن است بچّه از آن تأثیر نپذیرد؛ مثلاً والدین می‌توانند شخصیّتی را ترسیم کنند که به راحتی حق خود را از دیگران می‌گیرد و یا راه‌هایی برای مطالبهی حق خود پیدا می‌کند.
ج. تشویق کردن
نکته‌ی سوّم این است که اگر دیدیم فرزندمان از حقّ خود بدون این‌که به کسی آسیبی برساند دفاع کرد، او را تشویق کنیم؛ مثلاً به او بگوییم: آفرین! اگر کسی حقّ ما را بگیرد، باید بلد باشیم که از حق خود دفاع کنیم. ما با این بیان به رفتار او پاداش می‌دهیم و این نوع روش را در او ماندگار می‌کنیم.
د. عدم حمایت از فرزند در مواجه با مشکل
یکی از دلایل این که بچّه‌ها نمی‌توانند در محیط‌های دیگر حقّ خود را بگیرند، این است که پدر و مادر چتر حمایتی خود را زیاد روی سر آن‌ها می‌گشایند. گاهی اوقات نیاز است اگر کسی حق فرزندمان را گرفت، بگذاریم خودش حق را مطالبه کند و فقط ما از دور مراقبش باشیم.
پرسش های مرتبط:
علّت‌های بروز این مشکل:
الف. تاثیر عوامل محیطی بر روی رفتار فرزندان
برخی از خصوصیّت‌های رفتاری از طریق عوامل محیطی در بچّه‌ها شکل می‌گیرد؛ به عنوان مثال اگر پسری بعد از یک دختر به دنیا بیاید، طبیعتاً در یک فضا آرام و دخترانه قرار می‌گیرد؛ لذا روحیّات او لطیف و حسّاس می‌شود.
ب. تفاوت شخصیّتی بچّه‌ها
معمولاً فرزندان روحیات متفاوتی با هم دارند و قرار نیست آن‌ها لزوماً در اخلاق، تیپ و شخصیّت شبیه یکدیگر باشند؛ به عنوان مثال ساختار شخصیّت بعضی از بچّه‌ها این گونه است که از همه چیز واهمه دارند و کافی است مادر یک کلمه تذکر دهد یا آن‌ها را از چیزی بترساند، دیگر به سمت آن نمی‌روند. امّا بچّه‌هایی که جسارت دارند، شاید در آن لحظه به حرف مادر گوش دهند، ولی وقتی تنها می‌شوند کار خود را انجام می‌دهند.
توصیه ما به والدین این است که اگر فرزندشان از چیزی واهمه دارد، کمتر به او تذکر دهند؛ زیرا ممکن است گوشه گیر شود و با هم سالان خود رابطه برقرار نکند و این خود مشکل دیگری است. برخی از کارشناسان معتقد هستند که ویژگی های دفاعی به صورت ناخودآگاه در انسان وجود دارد؛ لذا پدر و مادرها فقط باید از تذکرات مکرر به فرزند خود خودداری کنند و آن‌ها را از چیزی نترسانند.
راه‌هایی برای حلّ مشکل:
الف. ارتباط با همسالان
اوّلین نکته این است که والدین ارتباط فرزند را با همسالانش بیشتر کنند؛ البته این ارتباطات نباید صرفاً در مدرسه باشد، بلکه در خارج از مدرسه نیز این ارتباطات باید برقرار شود؛ مثلاً اگر در همسایگی ما بچّه‌ی خوبی زندگی می‌کند و هم سّن و سال کودک ما است، ارتباط او را با فرزندمان بیشتر کنیم.
ب. داستان
پدر و مادرها می‌توانند در قالب داستان بحث دفاع و شجاعت را برای فرزندشان بیان کنند؛ البته این نوع داستان‌ها نباید خیلی تخیّلی باشد؛ چراکه ممکن است بچّه از آن تأثیر نپذیرد؛ مثلاً والدین می‌توانند شخصیّتی را ترسیم کنند که به راحتی حق خود را از دیگران می‌گیرد و یا راه‌هایی برای مطالبهی حق خود پیدا می‌کند.
ج. تشویق کردن
نکته‌ی سوّم این است که اگر دیدیم فرزندمان از حقّ خود بدون این‌که به کسی آسیبی برساند دفاع کرد، او را تشویق کنیم؛ مثلاً به او بگوییم: آفرین! اگر کسی حقّ ما را بگیرد، باید بلد باشیم که از حق خود دفاع کنیم. ما با این بیان به رفتار او پاداش می‌دهیم و این نوع روش را در او ماندگار می‌کنیم.
د. عدم حمایت از فرزند در مواجه با مشکل
یکی از دلایل این که بچّه‌ها نمی‌توانند در محیط‌های دیگر حقّ خود را بگیرند، این است که پدر و مادر چتر حمایتی خود را زیاد روی سر آن‌ها می‌گشایند. گاهی اوقات نیاز است اگر کسی حق فرزندمان را گرفت، بگذاریم خودش حق را مطالبه کند و فقط ما از دور مراقبش باشیم.
پرسش های مرتبط:
