دلایل پرخاشگری بچه‌ها
پرسش :
فرزند من خیلی اخلاق تندی دارد و حرف بد می‌زند؛ او همه چیز را به زور و جبر می‌خواهد بگیرد. به کارتون و کامپیوتر هم خیلی علاقه دارد. ما باید چطور با او برخورد کنیم؟
پاسخ :
پاسخ از حجت الاسلام سیدعلیرضا تراشیون (کارشناس و مشاور تربیت کودک و نوجوان):
دلایل پرخاشگری بچه‌ها:
بچّه‌ها به چند دلیل پرخاشگر و عصبانی می‌شوند؛ البته این دلالیل مختص آن‌ها نیست و ممکن است انسان‌های بزرگ را نیز شامل می‌شود.
الف. تغذیه نامناسب
کودکانی که بد غذا هستند یا تغذیه‌ی نامناسبی دارند، سریع پرخاش می‌کنند. حتّی گاهی اوقات ما بزرگ‌ترها نیز همین طور هستیم؛ مثلاً وقتی گرسنه می‌شویم یا غذا کم می‌خوریم، با رخ دادن مشکلی سریع به اطرافیان خود پرخاش می‌کنیم.
ب. زمان خواب نامناسب
فرزندانی که خواب مناسبی ندارند، بیشتر از دیگران در معرض پرخاشگری هستند. متاسفانه امروزه بچّه‌ها به دلیل گستردگی رسانه، ساعت ۱ بامداد به رختخواب می‌روند و این خود یکی از عوامل پرخاشگری است.
همانطور که می‌دانید بدن در ساعاتی از شب هرمون‌های آرامش بخشی تولید می‌کند که اگر کودک در آن موقع خواب نباشد، نمی‌تواند آن‌ها را دریافت کند؛ لذا می بینیم که این نوع بچّه‌ها تا ساعت ۱۱ و ۱۲ ظهر می‌خوابند و وقتی بلند می‌شوند، باز حالت پرخاشگری دارند.
ج. استفاده بیش از اندازه از رسانه
استفاده‌ی بیش از اندازه از کامپیوتر و تلویزیون، بچّه را عصبی می‌کند. ما بارها تذکر داده‌ایم که تماشای تلویزیون برای کودکان زیر دو سال ممنوع است و برای بچّه‌های بالای ۲ سال، دو ساعت در شبانه روز توصیه می‌شود.
د. امر و نهی
والدینی که زیاد به فرزند خود امر و نهی می‌کنند، باعث بروز حالت‌های عصبی در او می‌شوند.
ه. اختلافات والدین
پدر و مادر هایی که با هم اختلاف دارند و در حضور فرزندشان آن را مطرح می‌کنند؛ معمولاً بچّه‌های ناآرامی دارند. یک ضرب المثل می‌گوید: “از پدر پیاز و مادر سیر، میوه‌ی خوشبویی بیرون نمی‌آید“؛ یعنی زن و شوهری که با هم مشکل دارند، نمی‌توانند بچّه‌های آرامی داشته باشند.
و. توقع بیش از اندازه
برخی از والدین از فرزندانشان انتظار بالایی دارند؛ لذا باعث می‌شوند که آن‌ها دچار یک سری از حالت‌های عصبی شوند. ما باید متناسب با سنّ بچّه‌ها از آن‌ها توقّع داشته باشیم. چند وقت پیش مادری به مرکز مشاوره آمد و گفت: بچّه‌ای دارم که وسط سفره می‌نشیند و من هر دفعه به او تذکر می‌دهم که این سفره حرمت دارد و کار شما اشتباه است! من به این مادر گفتم: فرزند شما چند سال دارد؟ او گفت: سنّ او به سال نمی‌رسد، ۹ ماه دارد. من به ایشان پاسخ دادم: کودکی که سن او نُه ماه است نمی‌تواند مفهوم حرمت و کار اشتباه را متوجّه شود.
ز. محیط های پر تنش
نکته‌ی دیگر که ممکن است زمینه‌ی پرخاشگری را فراهم کند، رفت و آمد بچّه‌ها در محیط‌های پرتنش است.
ط. تنبیه بدنی
بچّه‌هایی که مورد تنبیه بدنی والدین قرار می‌گیرند، بیشتر دچار حالت‌های عصبی می‌شوند.
ظ. بیکاری
والدین باید توجّه داشته باشند که اگر بچّه‌ها در خانه بی‌کار باشند، بیشتر در معرض پرخاشگری و عصبانیّت قرار می‌گیرند؛ لذا پدر و مادرها باید سعی کنند که کودکانشان را تحت یک برنامه‌ی منظم قرار دهند.
ما گاهی اوقات به شوخی می‌گوییم که روزهای جمعه، دعوای پدر و مادر بیشتر می‌شود؛ زیرا وقتی بیکاری اعضای یک خانواده زیاد شد، بیشتر دچار تنش می‌شوند.
والدین اگر این چند مورد را رعایت کنند، بر اثر گذشت زمان متوجّه می‌شوند که فرزندشان به یک آرامش نسبی رسیده است.
پرسش های مرتبط:
دلایل پرخاشگری بچه‌ها:
بچّه‌ها به چند دلیل پرخاشگر و عصبانی می‌شوند؛ البته این دلالیل مختص آن‌ها نیست و ممکن است انسان‌های بزرگ را نیز شامل می‌شود.
الف. تغذیه نامناسب
کودکانی که بد غذا هستند یا تغذیه‌ی نامناسبی دارند، سریع پرخاش می‌کنند. حتّی گاهی اوقات ما بزرگ‌ترها نیز همین طور هستیم؛ مثلاً وقتی گرسنه می‌شویم یا غذا کم می‌خوریم، با رخ دادن مشکلی سریع به اطرافیان خود پرخاش می‌کنیم.
ب. زمان خواب نامناسب
فرزندانی که خواب مناسبی ندارند، بیشتر از دیگران در معرض پرخاشگری هستند. متاسفانه امروزه بچّه‌ها به دلیل گستردگی رسانه، ساعت ۱ بامداد به رختخواب می‌روند و این خود یکی از عوامل پرخاشگری است.
همانطور که می‌دانید بدن در ساعاتی از شب هرمون‌های آرامش بخشی تولید می‌کند که اگر کودک در آن موقع خواب نباشد، نمی‌تواند آن‌ها را دریافت کند؛ لذا می بینیم که این نوع بچّه‌ها تا ساعت ۱۱ و ۱۲ ظهر می‌خوابند و وقتی بلند می‌شوند، باز حالت پرخاشگری دارند.
ج. استفاده بیش از اندازه از رسانه
استفاده‌ی بیش از اندازه از کامپیوتر و تلویزیون، بچّه را عصبی می‌کند. ما بارها تذکر داده‌ایم که تماشای تلویزیون برای کودکان زیر دو سال ممنوع است و برای بچّه‌های بالای ۲ سال، دو ساعت در شبانه روز توصیه می‌شود.
د. امر و نهی
والدینی که زیاد به فرزند خود امر و نهی می‌کنند، باعث بروز حالت‌های عصبی در او می‌شوند.
ه. اختلافات والدین
پدر و مادر هایی که با هم اختلاف دارند و در حضور فرزندشان آن را مطرح می‌کنند؛ معمولاً بچّه‌های ناآرامی دارند. یک ضرب المثل می‌گوید: “از پدر پیاز و مادر سیر، میوه‌ی خوشبویی بیرون نمی‌آید“؛ یعنی زن و شوهری که با هم مشکل دارند، نمی‌توانند بچّه‌های آرامی داشته باشند.
و. توقع بیش از اندازه
برخی از والدین از فرزندانشان انتظار بالایی دارند؛ لذا باعث می‌شوند که آن‌ها دچار یک سری از حالت‌های عصبی شوند. ما باید متناسب با سنّ بچّه‌ها از آن‌ها توقّع داشته باشیم. چند وقت پیش مادری به مرکز مشاوره آمد و گفت: بچّه‌ای دارم که وسط سفره می‌نشیند و من هر دفعه به او تذکر می‌دهم که این سفره حرمت دارد و کار شما اشتباه است! من به این مادر گفتم: فرزند شما چند سال دارد؟ او گفت: سنّ او به سال نمی‌رسد، ۹ ماه دارد. من به ایشان پاسخ دادم: کودکی که سن او نُه ماه است نمی‌تواند مفهوم حرمت و کار اشتباه را متوجّه شود.
ز. محیط های پر تنش
نکته‌ی دیگر که ممکن است زمینه‌ی پرخاشگری را فراهم کند، رفت و آمد بچّه‌ها در محیط‌های پرتنش است.
ط. تنبیه بدنی
بچّه‌هایی که مورد تنبیه بدنی والدین قرار می‌گیرند، بیشتر دچار حالت‌های عصبی می‌شوند.
ظ. بیکاری
والدین باید توجّه داشته باشند که اگر بچّه‌ها در خانه بی‌کار باشند، بیشتر در معرض پرخاشگری و عصبانیّت قرار می‌گیرند؛ لذا پدر و مادرها باید سعی کنند که کودکانشان را تحت یک برنامه‌ی منظم قرار دهند.
ما گاهی اوقات به شوخی می‌گوییم که روزهای جمعه، دعوای پدر و مادر بیشتر می‌شود؛ زیرا وقتی بیکاری اعضای یک خانواده زیاد شد، بیشتر دچار تنش می‌شوند.
والدین اگر این چند مورد را رعایت کنند، بر اثر گذشت زمان متوجّه می‌شوند که فرزندشان به یک آرامش نسبی رسیده است.
پرسش های مرتبط:
