احکام وصیت | اثبات وصیت: سوال سه

پرسش :

مرحوم پدرم حدود دو سال قبل از فوت، در حضور چند نفر شاهد، اینجانب را که فرزند ذکور و ارشد مى باشم وصىّ خود قرار داد و طبق اظهاراتش همه اولاد را مطابق شرع مقدّس اسلام به سهم پسرى و دخترى از ماترک خود تعیین سهم کرد و ثلث از منزل مسکونى را براى مخارج خویش قرار داد. ولى محلّ وصیتنامه را مشخص نکرد گویا توسط سایر ورّاث از بین رفت. ولى بعد از فوت وصیتنامه دیگر که اصالت آن محرز نیست توسّط ورثه دیگر (برادرانم) مطرح گردید، که با اظهارات مرحوم پدرم مغایرت دارد. در صورت صحت آیا پدرم مى تواند مرا از ارث محروم کند؟ و آیا اصولا بیش از میزان ثلث اموالش را مى تواند وصیت کند؟ و با توجه به اینکه متوفى از محل دفن خویش در باغ بهشت از شش سال قبل اطلاع داشته، و مى دانسته که خرید قبر در صحن حضرت معصومه (علیها السلام) براى ورّاث از نظر مالى مقدور نمى باشد، آیا وصیت به چنین چیزى مى کند؟ و آیا این وصیتنامه جدید که فاقد شهود و تاریخ تنظیم بوده و اثر انگشت در آخر صفحه نیز تیره و تار است و امضا ندارد وجه شرعى دارد؟

پاسخ :
توجه به چند مطلب لازم است:
1 ـ مى تواند کسى بعد از وصیت، اگرچه بصورت مکتوب باشد، وصیت دیگرى داشته باشد.
2 ـ مقدار وصیت اگر بیش از ثلث باشد، نیاز به اجازه تمام ورثه دارد.
3 ـ وصیت کننده حق ندارد احدى از ورثه را از ارث محروم کند.
4 ـ مى تواند در صورت عدم زیاده بر ثلث هرکجا که بخواهد وصیت کند او را دفن کنند.
5 ـ صحّت وصیت باید محرز و مورد قبول باشد.

حال با توجه به مطالب فوق، محروم کردن از ارث جایز نیست، و وصیت در مورد آن نفوذ ندارد. همانطور که وصیت کردن به دفن در صحن مطهر، با توجه به گرانى قیمت آن، اگر بیش از ثلث نباشد جایز است. امّا صحت و عدم صحت وصیتنامه مربوط به دادگاه است.

منبع: جامع المسائل، استفتائات آیت الله العظمی محمد فاضل لنکرانی (ره)، جلد اول، قم: امیر العلم، 1383.