احکام خمس | سوال بیست و پنج

پرسش :

با توجه به اینکه در بیمه تامین اجتماعی، حق بیمه های پرداخت شده جنبه سرمایه گذاری داشته و در دوران بازنشستگی به صورت مستمری به فرد پرداخت می شود، آیا این مستمری ها بلافاصله پس از دریافت متعلق خمس می شوند یا پس از گذشت یک سال؟

پاسخ :
در صورتی که پرداخت حق بیمه جنبه سرمایه گذاری داشته باشد باید در زمان پرداخت مبلغ به شرکت بیمه، خمس آن پرداخت شود و بعد از گرفتن مستمری در دوران بازنشستگی، آنچه سرمایه‌ی مخمس بوده خمس ندارد و آنچه از مستمری زائد بر سرمایه‌ی مخمس بوده از ارباح سال محسوب می شود و بعد از رسیدن سال خمسی در صورتی که از مؤونه سال زیاد بیاید خمس به آن تعلق می گیرد. ولی در صورتی که حق بیمه به صورت صلح مشروط یا هبه‌ی معوض یا مشروط به پرداخت مستمری در دوران بازنشستگی باشد، اگر دادن آن اختیاری باشد پرداخت مبلغ مذکور مؤونه به حساب نمی‌آید و لذا در زمان پرداخت، خمس به آن تعلق می‌گیرد. ولی هنگام دریافت مستمری اگر تا قبل از رسیدن سال خمسی در مؤونه مصرف شود خمس ندارد و هر مقدار که تا سال خمسی مصرف نشده متعلق خمس است و اگر دادن آن اجباری باشد هنگام پرداخت حق بیمه خمس ندارد و هنگام دریافت مستمری هر مقداری که تا سال خمسی در مؤونه مصرف نشده خمس دارد. و در صورتی که حق بیمه به عنوان عقد مستقل باشد اگر دادن آن اختیاری باشد پرداخت مبلغ مذکور مؤونه به حساب نمی‌آید و لذا در زمان پرداخت، خمس به آن تعلق می‌گیرد. ولی هنگام دریافت مستمری اگر تا قبل از رسیدن سال خمسی در مؤونه مصرف شود خمس ندارد و هر مقدار که تا سال خمسی مصرف نشده متعلق خمس است و اگر دادن آن اجباری باشد هنگام پرداخت حق بیمه خمس ندارد ولی هنگام دریافت مستمری، باید خمس مقداری از مستمری که مربوط به سالهای قبل بوده را بپردازد ولی آن مقدار که مربوط به سال آخر بوده وهنوز سال بر آن نگذشته خمس ندارد و آن مقدار از مستمری که مازاد بر کل مبلغی است که بابت حق بیمه پرداخته از درآمد سال به حساب می‌آید. (استفتاء/19115) (منهاج 2/م 1219)

منبع: دفتر آیت الله العظمی وحید خراسانی (دام ظله)