حکم ساخت مغازه در مسجد

پرسش :

شخصی به موجب وقفنامه رسمی ششدانگ یک قطعه زمین را جهت احداث مسجد وقف و تولیت آن را مادام الحیات با شخص خود و پس از فوت با عالم مسجد قرارداده است. واقف شخصاً مسجد را احداث و به هنگام احداث مسجد کف آن را تبدیل به زیر زمین نموده و سه باب مغازه نیز در جنب مسجد و از همان زمین احداث و درآمد و اجاره بهاء آن را جهت احسان شب وفات خویش تعیین نموده است و بنا به اظهار عالم محل واقف از اول وقف قصد احداث زیر زمین و مغازه ها را داشته است. واقف مجدداً (سه سال بعد) طی اقرارنامه رسمی فرزند خود را ناظر بر متولی تعیین نموده و در همان تاریخ به موجب اقرارنامه دیگری فرزند مورد نظر را متولی تعیین و از متولی تعیین شده قبلی (عالم مسجد) درخواست می نماید که فرزند خود را در این امر یاری نماید. حال با عرض مراتب فوق خواهشمند است نظر مبارک را در مورد سؤالات مطروحه ذیل که مورد ابتلا است اعلام فرمائید. الف) آیا واقف در احداث زیرزمین و دکاکین پس از وقف زمین جهت احداث مسجد و وصیت درآمد آنها بعنوان احسان شب وفات شرعاً مجاز بوده یا خیر؟ و در صورت دوم تکلیف بناهای احداثی چیست؟ ب) در صورت تأیید جواز احداث ساختمان و تنفیذ وصیت نامه آیا اجاره بهاء عرصه زیرزمین و دکاکین متعلق به مسجد خواهد بود یا خیر؟ ج) نصب ناظر متولی دیگر علاوه بر متولی تعیین شده قبلی در وقفنامه اولیه وجه شرعی داشته یا خیر؟ و در صورت صحت عمل نحوه اقدام و رفتار متولیان نسبت به یکدیگر چگونه خوهد بود؟

پاسخ :
در تاریخ وقف زمین برای احداث مسجد اگر قبض و اقباض وقف متحقق نشده و هنگام احداث ساختمان مسجد، زیر زمین و مغازه ها را برای خود منظور نموده و فقط مسجد احداثی را به عنوان مسجد ساخته و در اختیار نمازگزاران قرار داده است زیر زمین و مغازه ها در این صورت جزء وقف نیست، و بر این فرض وصیت او راجع به درآمد زیر زمین و مغازه ها برای خودش بی اشکال است، و راجع به تولیت و ناظر، اگر بعد از تمامیت وقف و بدون اینکه قبلاً تجدید نظر در ناظر و متولی موقوفه را برای خودش شرط کرده باشد، اقدام بر تغییر تولیت کرده باشد اقدام مذکور باطل و لغو است.

​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​منبع: پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری