احکام مسائل متفرقه | عرفان و عرفا: سوال دو

پرسش :

با توجّه به آن که مع الاسف چندى است که در کشور ما، با تأثیر گرفتن از امواج خارجى و منحرف، معنویت گرایى تحت عناوین عرفان هاى غیر دینى و غیر شرعى قرار گرفته است و روز به روز حیطه تسلط آنان در میان جوانان و بانوان متدین ایران اسلامى فزونتر مى گردد آنچه ضرورى به نظر مى رسد آن است که من باب «وامّا الحوادث الواقعة فارجعوا فیها الى رواة حدیثنا»{1} مى بایست میزان صحت، ستم و ثواب جریانات پدید آمده از علماى ربانى که مشعلدار امین شریعت و پاسبان حفیظ دیانت اند گردد. لذا لطفاً به سؤالات زیر پاسخ دهید: الف) مختصّات عرفان اسلامى چیست؟ تفاوت آن با عرفان هاى غیر دینى در چه مواردى است؟ ب) در حالى که دین با انحراف جدیدى تحت عنوان عرفان هاى غیر دینى روبه روست که تماماً برگرفته از مأمورهاى منحط بودایى و سرخ پوستى و الهیات مسیحى و یهودى بوده که بر اساس اصل تناسخ و انسان محور استوار است چاپ کتب ومقالات و نمایش آثارى که دربرگیرنده این عقاید است چه حکمى دارد؟ ج) آیا رهبانیّت گزیدن روش درستى براى رسیدن به خدا محسوب مى شود؟ د) نمایش درویشان و صوفیان در قالب فیلم هایى که آنها را تأیید مى کند چه حکمى دارد؟ هـ) آیا روح انسان پس از مرگ به خواست خود مى تواند در پیش چشمان اشخاص مختلف حاضر شود؟ چنانچه جواب مثبت است اگر افراد زنده حاضر به دیدن روح متوفى نباشند این موضوع عملى خواهد بود؟ و: آیا روح فرد گناهکار مى تواند به خواست خود نزد شخص آمده و از وى بخواهد که براى او حلالیّت بطلبد؟ ز: راه رسیدن به عرفان اسلامى چیست؟ رسیدن به عرفان چه مراحلى دارد؟ آیا صرف نظر از مراحل نظرى مى توان به عرفان عملى دست یافت؟

پاسخ :
عرفان اسلامى برگرفته از کتاب و سنّت است. آیات بسیارى در قرآن مجید داریم که به اوج عرفان مى رسد؛ مانند آیات آخر سوره حشر و آیات آغاز سوره حدید و آیات دیگر. همچنین بسیارى از خطبه هاى نهج البلاغه مانند خطبه اشباح^{2} و خطبه همّام^{3} و خطبه قاصعه^{4} و خطبه اوّل نهج البلاغه و خطب دیگر، ونیز دعاهاى بسیار عمیق و دقیق صحیفه سجّادیّه، دعاى کمیل، صباح و دعاى عرفه که هر کدام دنیایى از عرفان اسلامى را در بر دارد. از همه اینها گذشته زندگى پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) و امیرمؤمنان (علیه السلام) و ائمّه اهل بیت (علیهم السلام) همگى الگویى از زندگى عارفانه است و امّا عرفان تصوّف یک عرفان التقاطى است که برگرفته از مذاهب مختلف بى اساس و ضمیمه تخیّلاتى از مرتاضان هندى و بودایى است که در قرن دوم هجرى به محیط اسلامى وارد شد و جمعى را به انحراف کشاند. تضادّ این عرفان با کتاب و سنّت و الگوهاى اسلامى واضح تر از آن است که نیاز به توضیح داشته باشد. این عرفان التقاطى گاه به انسان پرستى و ادّعاى الوهیت انسان منتهى مى شود، و گاه به شکستن تمام قید و بندهاى اخلاقى یا بیگانگى از زندگى اجتماعى، و گاه به تناسخ و حلول و اتّحاد و امثال آن. متأسّفانه اشتباهاتى که در رسانه هاى جمعى ما رخ مى دهد اخیراً سبب شده که به این گونه افکار و آن گونه اشخاص بها داده شود و سبب انحرافاتى گردد.
 
پی‌نوشت‌ها:
1. بحارالانوار، ج 2، ص 90، ح 13
2 . نهج البلاغه، خطبه 91
3. همان، خطبه 193
4. همان، خطبه 192

منبع: استفتائات جدید، آیت‌‌ الله العظمی مکارم شیرازی دام ظله، جلد 4، تهیه و تنظیم: ابوالقاسم علیان نژادی، قم: انتشارات امام علی بن ابی‌طالب علیه ‌السلام، 1393.