حق فروش کتاب و قیمت آن

پرسش :

برخى از کتابفروشى ها با برخى از نویسندگان چنین توافق مى کنند که کتاب هاى آنان را در معرض فروش قرار دهند و در مقابل درصد خاصى از قیمت فروخته شده براى خود برمى دارند. این درصد گاهى به طور متعارف در برخى از مراکز نشر و توزیع به 40 هم مى رسد، ولى در عمل معمولاً ناشر یا کتاب فروش این مبالغ را در نزد خود نگه مى دارند و در پرداخت حق مؤلف تأخیر مى ورزند که گاهى هفته ها، ماه‌ها و حتى سال ها نیز سپرى میشود تا آنجا که حق مؤلف تضییع شده و هیچ چیزى به او نمى رسد و اگر هم چیزى برسد بعد از تأخیر زیاد و مشکلات فراوان. برخى از ناشران هم گاهى این نوع کتابها را در مخزن خود نگه مى دارند و در محافظت و نگهدارى آنها اهمال مى کنند؛ به گونه اى که گاهى این کتاب ها تلف مى شوند و سپس عذرمى آورند که کتاب ها تلف شده، پس صاحب آنها حق مطالبه قیمت را ندارد. بسیارى از نویسندگان از این حالت رنج مى برند. نظر جنابعالى در مورد این نوع اعمال ناشران یا کتاب‌فروشان چیست‌؟

پاسخ :
کتاب فروشان و ناشران مکلفند که کتاب را مطابق شرایط و مقرراتى که بین آنان و نویسندگان و مؤلفان در ضمن قرارداد جعاله تعیین مى شود، بفروشند یا نشر کنند و هیچ یک از طرفین حق ندارد از این شرایط تخلف بورزد. پس کتابفروشى باید قیمت کتاب را در وقت تعیین شده، به مؤلف پرداخت نماید، یا عند المطالبه مؤلف در صورت رضایت او به تأخیر و یا در صورت اشتراط تاخیر در ضمن قرار داد. همچنین بر کتاب فروشى و مراکز نشر لازم است که از کتاب ها محافظت کرده و در نگهدارى آنها تساهل و تسامح ننمایند.

اما هرگاه کتاب در نزد آنان تلف شود، در صورتى که تلف مستند به تقصیر و اهمال آنان باشد، ضامن هستند و باید خساره وارده را بپردازند. ولى اگر در حفظ تقصیر نداشته باشند، ضامن نیستند؛ زیرا آنان امین محسوب مى شوند و امین ضامن نیست.

منبع: یکصد و یک سوال و جواب پیرامون حقوق مالکیت فکری از نگاه فقهی، محمد اسحاق فیاض، مترجم: سرور دانش، ناشر: دبیرخانه کنگره تجلیل از مقام علمی آیت الله العظمی فیاض، 1392 ش.