احکام قضایی | دیات: سوال سیزده
پرسش :
درباره ماهیت دیه بفرمایید: الف - آیا جعل دیه از طرف شارع مقدس به عنوان مجازات بوده یا نوعى خسارت تلقى شده است؟ ب - آیا عمد، شبه عمد یا خطاى محض بودن جنایت در پاسخ به سؤال فوق تأثیرى دارد؟
پاسخ :
الف - جعل دیه از طرف شارع مقدس هرگز به عنوان مجازات نیست بلکه به عنوان خسارت مالى است زیرا اجزاى جرم عمدى در صورتى تبدیل به دیه مى‌شود که مجنى علیه یا صاحب دم، جانى را ببخشد که در این صورت سیئه‌اى هم در کار نخواهد بود و «جَزٰاءُ سَیِّئَةٍ سَیِّئَةٌ مِثْلُهٰا) شامل آن نیست.
ب - در سه صورت (جنایت عمدى و شبه عمد یا خطاى محض) تنها در مورد اول - اگر جانى بخشوده نشود - دیه هم نیست بلکه به مقتضاى اعتداى به مثل، تنها همان عفو مجنى علیه به همان مقدار که صدمه دیده باید یا عضو مماثل جانى جبران شود و اگر قتلى در کار بود باید جانى اعدام شود و اگر جبران جنایت - با شرط بخشش - تبدیل به دیه شد این دیه نیز همانند موارد شبه عمد و خطاى محض، تنها به عنوان عضو صدمه دیده است زیرا در صورت بخشش مجنى علیه یا صاحب دم، جانى هم از طرف خدا بخشیده مى‌شود و دیه تنها جبران خسارت است.
منبع: احکام قضایی بر مبنای قرآنی، محمد صادقی تهرانی، ناشر: شکرانه، قم، 1392 ش.
الف - جعل دیه از طرف شارع مقدس هرگز به عنوان مجازات نیست بلکه به عنوان خسارت مالى است زیرا اجزاى جرم عمدى در صورتى تبدیل به دیه مى‌شود که مجنى علیه یا صاحب دم، جانى را ببخشد که در این صورت سیئه‌اى هم در کار نخواهد بود و «جَزٰاءُ سَیِّئَةٍ سَیِّئَةٌ مِثْلُهٰا) شامل آن نیست.
ب - در سه صورت (جنایت عمدى و شبه عمد یا خطاى محض) تنها در مورد اول - اگر جانى بخشوده نشود - دیه هم نیست بلکه به مقتضاى اعتداى به مثل، تنها همان عفو مجنى علیه به همان مقدار که صدمه دیده باید یا عضو مماثل جانى جبران شود و اگر قتلى در کار بود باید جانى اعدام شود و اگر جبران جنایت - با شرط بخشش - تبدیل به دیه شد این دیه نیز همانند موارد شبه عمد و خطاى محض، تنها به عنوان عضو صدمه دیده است زیرا در صورت بخشش مجنى علیه یا صاحب دم، جانى هم از طرف خدا بخشیده مى‌شود و دیه تنها جبران خسارت است.
منبع: احکام قضایی بر مبنای قرآنی، محمد صادقی تهرانی، ناشر: شکرانه، قم، 1392 ش.
