خمس و زکات در قرآن کریم
پرسش :
چرا در قرآن خمس یک بار آمده، ولى زکات بیشتر آمده است؟
پاسخ :
زکات و خمس تفاوت دارند. زکات معناى عامّى دارد و به همۀ انفاق‌هاى مالى زکات گفته مى‌شود و زکات مصطلح که نصابى خاص و مصرف مخصوصى دارد یک قسم آن است، لذا زکات - یعنى انفاق - عام است و همه افراد جامعه را شامل مى‌شود و گستردگى دارد و موارد مصرف زکات گسترده است؛ امّا خمس وظیفه مالى خاص است که شامل قشر خاصى از جامعه مى‌شود و موارد مصرف آن گسترده نیست؛ بنابراین، اولاً: زکات معناى عام و گسترده‌اى دارد؛ ثانیاً: زکات همه افراد جامعه را در بر مى‌گیرد و موارد مصرف آن گسترده است؛ ثالثاً: خمس مخصوص طائفه‌اى خاص از جامعه است و موارد مصرف آن محدود است. شاید بدین جهت خمس با صراحت یک بار در قرآن آمده است. رابعاً: چنان که در پاسخ قبلى گذشت چند آیه قرآن به خمس تفسیر یا تأویل شده است.
منبع: پرسمان قرآنی فلسفه احکام، سید علی هاشمی نشلجی، نشر جمال، 1390.
زکات و خمس تفاوت دارند. زکات معناى عامّى دارد و به همۀ انفاق‌هاى مالى زکات گفته مى‌شود و زکات مصطلح که نصابى خاص و مصرف مخصوصى دارد یک قسم آن است، لذا زکات - یعنى انفاق - عام است و همه افراد جامعه را شامل مى‌شود و گستردگى دارد و موارد مصرف زکات گسترده است؛ امّا خمس وظیفه مالى خاص است که شامل قشر خاصى از جامعه مى‌شود و موارد مصرف آن گسترده نیست؛ بنابراین، اولاً: زکات معناى عام و گسترده‌اى دارد؛ ثانیاً: زکات همه افراد جامعه را در بر مى‌گیرد و موارد مصرف آن گسترده است؛ ثالثاً: خمس مخصوص طائفه‌اى خاص از جامعه است و موارد مصرف آن محدود است. شاید بدین جهت خمس با صراحت یک بار در قرآن آمده است. رابعاً: چنان که در پاسخ قبلى گذشت چند آیه قرآن به خمس تفسیر یا تأویل شده است.
منبع: پرسمان قرآنی فلسفه احکام، سید علی هاشمی نشلجی، نشر جمال، 1390.
