منشاء حقوق بشر الهی

پرسش :

ادله عقلی و قرآنی تدوین «حقوق بشر» از جانب خداوند چیست؟

پاسخ :
حقوق بشر باید تنها از جانب خداوند متعال تدوین شود، حال به ذکر ادلّه عقلی و قرآنی بر این مدعا اشاره می کنیم:

1- انسان دارای ارتباطی تنگاتنگ با هستی بخش خود دارد. این ارتباط تنها محدود به آفرینش آغاز انسان نیست، بلکه پس از خلقت او نیز همواره در بستر این رابطه نزدیک با پروردگار است و نمی تواند به خودی خود در این مسیر گام بردارد. نتیجه این که: تعیین حقوق بشر [که گامی از گام های همین مسیر تکاملی است] باید از سوی همان مبدأ هستی بخش صورت پذیرد.

2- قبل از تدوین حقوق بشر باید انسان و نیازهای او را بشناسیم. شناخت این نیازها مستلزم داشتن اطلاعات کامل در ابعاد گوناگون حیات است. روشن است که تنها خدا به همه این ابعاد آگاه است؛ زیرا هم غیب گذشته و هم آینده جهان را می داند و هم به شهود جهان موجود نیز احاطه دارد. از این رو تنها خداست که می تواند به تعیین و تدوین حقوق بشر بپردازد.

3- خداوند متعال می فرماید: «أَمِ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِیاءَ فَاللَّهُ هُوَ الْوَلِی وَهُوَ یحْی الْمَوْتی وَهُوَ عَلی کُلِ ّ شَی ءٍ قَدِیرٌ»(1)؛ (آیا آنها غیر از او را ولىّ خود برگزیدند؟! در حالى که ولىّ فقط خداوند است و اوست که مردگان را زنده مى کند، و اوست که بر هر چیزى تواناست).

در این آیه، خداوند شیوه کافران را مورد نقد قرار می دهد و به آن ها دستور می دهد که در شناختن قوانین خود به خدا پناه ببرند؛ زیرا که خداوند دارای ولایت همه جانبه نسبت به جهان است، اوست که بر هر کاری توانایی دارد و از این رو حق اوست که برای هر موجودی در جهان حریمی قائل شود و برای هر حریمی، مقرراتی را تعیین نماید.

4- خداوند متعال می فرماید: «اَلْحَقُّ مِنْ رَبِّکَ»(2)؛ (اینها حقیقتى است از جانب پروردگار تو). می دانیم که تنها حق محض می تواند حق را تعیین و عطا کند. در حقیقت، جز حقّ محض، حق های دیگر بالعرض و نسبی اند.

پی‌نوشت‌ها:
(1). قرآن کریم، سوره شوری، آیه 9.
(2). همان، سوره آل عمران، آیه 60.

منبع: اسلام شناسی و پاسخ به شبهات، رضوانی، علی اصغر، مسجد مقدس جمکران، قم، 1386 شمسی، چاپ سوم، ص 544.