بررسی صحت پیوستن برخی از یاران امام حسین علیه السلام به سپاه دشمن

پرسش :

آیا درست است که گروهی از سپاه امام حسین علیه السلام در روز عاشورا از ایشان جدا شده و به سپاه دشمن پیوستند یا میدان را ترک کردند؟ آیا این موضوع با سخن امام حسین علیه السلام در شب عاشورا که فرمودند بهتر از شما یارانی در دنیا نمی شناسم، منافات ندارد؟

پاسخ :
از اصحاب امام حسین علیه السلام نه در شب عاشورا و نه در صبح و روز عاشورا کسی و گروهی به دشمن ملحق نشد. بلی بنا به نقلی، پیش از عاشورا یک نفر از سپاه امام حسین علیه السلام جدا شد؛ اما به سپاه دشمن هم ملحق نشد بلکه از کربلا رفت.

بلاذری در انساب الاشراف، می گوید: پیش از شب عاشورا فراس بن جعدة بن هبیره مخزومی از امام حسین علیه السلام اجازه گرفت و از کربلا رفت.(1)  

این مطلب را تنها بلاذری نقل می کند که به نظر می رسد درست نباشد؛ زیرا پدر همین شخص، یعنی جعدة بن هبیره (پسر خواهر على علیه السلام) از کارگزاران با وفای على علیه السلام بوده است. ضمن آنکه منابع، چنین فرزندی برای جعدة بن هبیره ذکر نکرده اند.

یک نفر هم روز عاشورا با موافقت قبلی امام حسین علیه السلام، خود را از معرکه نجات داد. او هم به سپاه عمر سعد ملحق نشد، بلکه معرکه جنگ را ترک کرده و در حقیقت فرار کرد. نام او ضحاک بن عبدالله مِشرقی منسوب به قبیله ای یمنی مِشرق بوده است.

ضحاک بن عبدالله مِشرقی در راه کوفه، خدمت امام حسین علیه السلام رسید. امام حسین علیه السلام او را به یاری خویش فرا خواند. او با امام حسین علیه السلام چنین شرط کرد: من تا زمانی شما را همراهی و یاری می کنم که احساس کنم برای شما فایده دارم و هر زمان که احساس کردم ماندم فایده ندارد، می روم. امام حسین علیه السلام هم پذیرفت. او در روز عاشورا پس از کشته شدن بسیاری از یاران امام حسین علیه السلام با توجه به شرطی که با حضرت کرده بود، نزد امام آمد و شرط خویش را یادآوری و با اجازه حضرت میدان جنگ را ترک کرد.(2)
 
پی‌نوشت‌ها:
1. بلاذری، انساب الشراف، ج ۳، ص ۳۸۸.
2. طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج ۵، صص 445-444.
 
منبع: پرسش ها و پاسخ های تاریخی، جلد اول، حجت الاسلام مهدی پیشوایی، ناشر: نشر معارف، چاپ اول، زمستان 1393، صص 184-183.