پرسش :
شما می گوئید روح انسان مجرّد است و فانى نمى شود، پس چگونه با آيه «كُلُّ شَىء هالِك اِلاّ وَجْهَهُ » (قصص/88) سازش پيدا مى كند؟
پاسخ :
بايد توجّه داشت كه «هلاك» در آيه شريفه به معناى نابودى و فناى مطلق نيست، زيرا نه تنها روح انسان، بلكه جسم او هم نابود محض نمى شود و پس از تجزيه شدن، در دل خاك و ديگر موجودات اين جهان باقى مى ماند و در روز رستاخيز هم از آن برانگيخته مى شود.
بنابراين، ما چه روح را مجرّد بدانيم و چه ندانيم، هرگز فانى مطلق و نابود محض نمى شود; حتّى جسم انسان هم چنين نخواهد شد; بلكه منظور از هلاك در آيه شريفه، به هم خوردن تركيب و فناى صورت است. فنا و هلاك يك انسان همين است كه رابطه روح و جسم او قطع شود و آن وضع سابق به هم بخورد، اگر چه هر كدام از جسم و روح به وضع ديگرى به بقاى خود ادامه دهند.
گواه اين مطلب آيات فراوانى است كه درباره هلاك اقوام گذشته وارد شده است، مانند « وَ اِنَّهُ اَهلَكَ عاداً الاُولى * وَ ثَمُود فَما اَبقَى * وَ قَوْم نُوح مِنْ قَبْلُ;(و آيا انسان نرسيده است كه در كتب انبياى پيشين آمده) كه خداوند قوم «عاد نخستين» را هلاك كرد؟! و همچنين قوم «ثمود» را، كسى از آنان را باقى نگذارد! و نيز قوم نوح را پيش از آنها.»(نجم/50تا52)
روشن است كه منظور از هلاكت قوم عاد و ثمود و نوح در اين آيات، همان ميراندن آنها و بر هم زدن رابطه جسم و جان آنهاست. بنابراين، منظور از آيه «كُلُّ شَىء هالِك اِلاّ وَجهَه» اين است تمامى موجودات جهان هستى متلاشى مى شوند و وضع آنها دگرگون مى گردد و تنها ذات پاك خداست كه از هر گونه دگرگونى بركنار است.
بايد توجّه داشت كه «هلاك» در آيه شريفه به معناى نابودى و فناى مطلق نيست، زيرا نه تنها روح انسان، بلكه جسم او هم نابود محض نمى شود و پس از تجزيه شدن، در دل خاك و ديگر موجودات اين جهان باقى مى ماند و در روز رستاخيز هم از آن برانگيخته مى شود.
بنابراين، ما چه روح را مجرّد بدانيم و چه ندانيم، هرگز فانى مطلق و نابود محض نمى شود; حتّى جسم انسان هم چنين نخواهد شد; بلكه منظور از هلاك در آيه شريفه، به هم خوردن تركيب و فناى صورت است. فنا و هلاك يك انسان همين است كه رابطه روح و جسم او قطع شود و آن وضع سابق به هم بخورد، اگر چه هر كدام از جسم و روح به وضع ديگرى به بقاى خود ادامه دهند.
گواه اين مطلب آيات فراوانى است كه درباره هلاك اقوام گذشته وارد شده است، مانند « وَ اِنَّهُ اَهلَكَ عاداً الاُولى * وَ ثَمُود فَما اَبقَى * وَ قَوْم نُوح مِنْ قَبْلُ;(و آيا انسان نرسيده است كه در كتب انبياى پيشين آمده) كه خداوند قوم «عاد نخستين» را هلاك كرد؟! و همچنين قوم «ثمود» را، كسى از آنان را باقى نگذارد! و نيز قوم نوح را پيش از آنها.»(نجم/50تا52)
روشن است كه منظور از هلاكت قوم عاد و ثمود و نوح در اين آيات، همان ميراندن آنها و بر هم زدن رابطه جسم و جان آنهاست. بنابراين، منظور از آيه «كُلُّ شَىء هالِك اِلاّ وَجهَه» اين است تمامى موجودات جهان هستى متلاشى مى شوند و وضع آنها دگرگون مى گردد و تنها ذات پاك خداست كه از هر گونه دگرگونى بركنار است.
