پرسش :
آيا پيامبر حقيقي مجوس «زردشت» است يا فرد ديگري ؟
پاسخ :
مقدمه: پيش از آيين زرتشت، ايرانيان آتش را به عنوان تجلّي آلهه ستايش ميكردند و فروزندگان آتش را كه به منزله روحانيون بودند، آذر بانان ميخواندند و همچنين خورشيد و ماه و ديگر اجرام نوراني سماوي يا ستارگان و چشمهها و ديگر مظاهر طبيعت را ستايش مينمودند و حتّي به عقيده برخي از دانشمندان، پندار نيك و گفتار نيك و كردار نيك از جمله احكام آن دين بود و نيز به آلهه نيك و بد يا دو نوع خدايان خير و شر عقيده داشتند.[1]
در دورههاي اوليه زرتشتي تا هخامنشي انجام عبادت در برابر آتش معمول نبوده، بلكه طبق نظر برخي از دانشمندان، كوروش سنّت انجام عبادت در برابر آتش را از مردمي ديگر اقتباس كرد و كمكم در زمان ساسانيان اين روش كوروش از آيين زرتشت قلمداد شده است و به تدريج در زمان ساسانيان براي آهورا مزدا (آلهه زرتشتيان) معابد ميساختند و مؤبدان در آنها آتش افروختند و اين روشني آتش را براي هميشه محفوظ نگه داشتند و هم اكنون به صورت يكي از اصيلترين اركان احكام زرتشتي درآمده است و موضوع آتش و آتشكده به هيچ وجه از آئين الهي زرتشت شمرده نميشود و قطعاً از عقايد ديگران است كه بعدها در آيين زرتشت داخل شده است.
كتاب مقدس زرتشت «اوستا» ناميده ميشود، اما حقيقت امر اين است كه كتاب كنوني «اوستا» هشتصد سال پس از زرتشت نوشته شده است.
پس از ذكر مقدمه فوق به طرح پاسخ سؤال مربوطه ميپردازيم:
حقيقت اين است كه اگر اسلام، آيين مجوس را از جمله اديان واقعي الهي كه انحرافاتي در آن پديد آمده، معرفي نميكرد و با آنان مانند اهل كتاب برخورد نميكرد، براي ما بسيار مشكل بود آيين مجوس را به عنوان يكي از اديان الهي بشناسيم، ولي تاريخ و تحقيقات محقّقان نيز با گفته اسلام مطابق است كه ميگويد: آيين مجوس در آغاز، آيين توحيد و يكتا پرستي بوده كه بعدها بر اثر عوامل مختلفي تغيير صورت و ماهيت داده است.[2]
در قرآن كريم نيز در سوره حج در ضمن بيان آيه اي از آن ذكري از مجوس به ميان آمده و اين واژه به كار رفته است: «انّ الّذين آمنوا و الذين هادوا و الصّابئين و النّصاري و المجوس و الذين أشركوا انّ اللّه يفصل بينهم يوم القيامة انّ اللّه علي كلّ شي شهيد».[3]
علامه طباطبايي(ره) در بيان مقصود از «مجوس» ميفرمايد: مراد از مجوس، قومي هستند كه به زرتشت گرويده، كتاب مقدسشان «اوستا» است، چيزي كه هست، تاريخ حيات زرتشت و زمان ظهور او بسيار مبهم است، به طوري كه ميتوان گفت به كلي منقطع است. اين قوم كتاب مقدس خود را در داستان استيلاء اسكندر بر ايران به كلّي از دست دادند و حتي يك نسخه از آن باقي نماند، تا آنكه در زمان ملوك ساساني مجدداً به رشته تحرير در آمد و به همين جهت ممكن نيست كه بر واقعيت مذهب ايشان وقوف يافت.[4]
از مطلب فوق استفاده ميشود كه اصل وجود زرتشت واقعيت دارد اما حيات و زمان ظهور او مبهم است همچنين معلوم ميشود كه مجوس همان زرتشتيها هستند و اسامي ديگر آنان «گبر»، «آتش پرست»، «مزدا پرست» و «ثنويه» (دوگانه پرست) ميباشد.
پيروان آيين زرتشتي اعتقاد دارند كه «آهورا مزدا» به زرتشت وحي فرستاده و مأمور تبليغ آيين مزده يسني در ميان هموطنان و جهانيان گردانيده است. علاوه بر اين، به نظر آنان زرتشت اوّلين پيامآور جهان و اولين رزم آزما و نخستين پيشواي ديني است.[5]
در كتاب «اوستا» پيرامون اين مسئله مطالب زيادي آمده است كه به عنوان نمونه به دو مورد از آنها اكتفا ميگردد:
1- زرتشت در «گاتها» كه سرودهاي خود اوست در سيناي (فصل) 28، قطعه 3 ميگويد:
«كلامي كه من ميگويم و ميسرايم تاكنون كسي نگفته و نسروده است».
2- باز در سيناي 29 «گاتها» قطعه 9 ميگويد: «يگانه كسي كه آيين ايزدي را پذيرفت زرتشت اسپنتمان است» (اسپنتمان نام خانوادگي زرتشت ميباشد).
صاحب كتاب «تاريخ اديان» معتقد است كه:
اگر چه تاريخ زندگاني زرتشت به خوبي روشن نيست و مدارك و شواهد تاريخي در اين باره بسيار محدود ميباشد و عده اي از مؤرخين و نويسندگان در تاريخي بودن شخصيت زرتشت ترديد كرده اند ولي اكثر محققين كه اعتبار تحقيقات آنها مسلّم و قطعي است، وجود زرتشت را در تاريخ حتمي و انكارناپذير ميدانند و معتقدند كه اوستا و اصول عقايد زرتشت، مبيّن و مؤيد وجود شخصيت تاريخي زرتشت و خصوصيات مربوط به او و محيط اوست و بدون شك اين بنيادگذار در قرن هفتم يا ششم قبل از ميلاد در ايران ميزيسته است و بعضي حتّي سالهاي زندگي زرتشت را نيز مشخص كرده و تولد او به سال 660 و مرگش را به سال 587 قبل از ميلاد دانسته اند.
اغلب اين محققين عقيده دارند: زرتشت بنيادگذار يك آيين و به عبارت بهتر يك رفورم در عقايد مذهبي ايرانيان باستان است كه در اين نو سازي مذهبي ابتدا به مخالفت بزرگان مزدايي سابق آن دوره كه از خرافي بودن مردم استفاده ميكردند و به طفيل آنان زندگي مينمودند، بر خورده است.
مخالفين زرتشت و تعاليم او، وي را مورد تعقيب قرار داده اند و او ناگزير با زن و فرزندانش فرار اختيار نموده و به گوشه اي پناه برده است، اما او بالاخره توفيق يافته و مردم را به پرستش و تجليل آهورا مزدا و يزدان و مبارزه عليه اهريمنان دعوت نموده است و بعداً كتاب وي به عنوان وحي آسماني به مردم ارائه شده و اساس مذهب زرتشتي گرديده است.[6]
بنابراين به طور خلاصه ميتوان نتيجه گرفت كه مجوس قوميتاريخي بوده و داراي آيين خاصّي هستند و قرآن آنها را در رديف بهبود و نصاري و صابئين ذكر كرده و كتاب مقدس آنان «اوستا» است، و در تاريخ از شخص ديگري غير از «زرتشت» به عنوان پيامبر مجوس، سخن و مطلبي به ميان نيامده است.
و السلام عليكم و رحمة الله
آيا پيامبر حقيقي مجوسيه «زردشت ميباشد» يا فرد ديگري؟
آيين مجوس در آغاز، آيين توحيد بوده كه بعدها بر اثر عوامل مختلفي تغيير ماهيت داده است.
مراد از مجوس قومي هستند كه به زرتشت گرويده و كتاب مقدسشان اوستا است.
اصل وجود زرتشت واقعيت دارد اما حيات و زمان ظهور او مبهم است.
پيش از آيين زرتشت، ايرانيان آتش را به عنوان تجلّي آلهه ستايش ميكردند.
آتش و آتشكده از آيين زرتشت نبوده است و بعدها از عقايد ديگران داخل اين آيين شده است
اين قوم كتاب مقدس خود را در داستان استيلاء اسكندر بر ايران از دست دادند و كتاب كنوني «اوستا» هشتصد سال پس از كتاب اوليه نوشته شده است.
مجوس قومي تاريخي بوده و داراي آيين خاصّي هستند و قرآن آنها را در رديف يهود و نصاري و صابئين ذكر كرده است.
نتيجه تحقيق در متون تاريخي نشانگر اين است كه غير از شخص زرتشت فرد ديگري به عنوان پيامبر مجوس وجود نداشته است.
[1] . استادي، رضا، مقدمه اي بر ملل و نحل يا اديان و مذاهب، قم، چاپخانه دفتر انتشارات اسلامي، 1374، ص 101.
[2] . همان.
[3] . حج / 17.
[4] . طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان، مترجم آيت الله مكارم شيرازي، قم، بنياد علمي و فكري علامه طباطبايي، چاپ سوم، 1367، ج 14، ص 534.
[5] . ترابي، علي اكبر، تاريخ اديان، تهران، شركت نسبي اقبال و شركاء، 1347، ص 244.
[6] . همان، ص 244.
( اندیشه قم )
مقدمه: پيش از آيين زرتشت، ايرانيان آتش را به عنوان تجلّي آلهه ستايش ميكردند و فروزندگان آتش را كه به منزله روحانيون بودند، آذر بانان ميخواندند و همچنين خورشيد و ماه و ديگر اجرام نوراني سماوي يا ستارگان و چشمهها و ديگر مظاهر طبيعت را ستايش مينمودند و حتّي به عقيده برخي از دانشمندان، پندار نيك و گفتار نيك و كردار نيك از جمله احكام آن دين بود و نيز به آلهه نيك و بد يا دو نوع خدايان خير و شر عقيده داشتند.[1]
در دورههاي اوليه زرتشتي تا هخامنشي انجام عبادت در برابر آتش معمول نبوده، بلكه طبق نظر برخي از دانشمندان، كوروش سنّت انجام عبادت در برابر آتش را از مردمي ديگر اقتباس كرد و كمكم در زمان ساسانيان اين روش كوروش از آيين زرتشت قلمداد شده است و به تدريج در زمان ساسانيان براي آهورا مزدا (آلهه زرتشتيان) معابد ميساختند و مؤبدان در آنها آتش افروختند و اين روشني آتش را براي هميشه محفوظ نگه داشتند و هم اكنون به صورت يكي از اصيلترين اركان احكام زرتشتي درآمده است و موضوع آتش و آتشكده به هيچ وجه از آئين الهي زرتشت شمرده نميشود و قطعاً از عقايد ديگران است كه بعدها در آيين زرتشت داخل شده است.
كتاب مقدس زرتشت «اوستا» ناميده ميشود، اما حقيقت امر اين است كه كتاب كنوني «اوستا» هشتصد سال پس از زرتشت نوشته شده است.
پس از ذكر مقدمه فوق به طرح پاسخ سؤال مربوطه ميپردازيم:
حقيقت اين است كه اگر اسلام، آيين مجوس را از جمله اديان واقعي الهي كه انحرافاتي در آن پديد آمده، معرفي نميكرد و با آنان مانند اهل كتاب برخورد نميكرد، براي ما بسيار مشكل بود آيين مجوس را به عنوان يكي از اديان الهي بشناسيم، ولي تاريخ و تحقيقات محقّقان نيز با گفته اسلام مطابق است كه ميگويد: آيين مجوس در آغاز، آيين توحيد و يكتا پرستي بوده كه بعدها بر اثر عوامل مختلفي تغيير صورت و ماهيت داده است.[2]
در قرآن كريم نيز در سوره حج در ضمن بيان آيه اي از آن ذكري از مجوس به ميان آمده و اين واژه به كار رفته است: «انّ الّذين آمنوا و الذين هادوا و الصّابئين و النّصاري و المجوس و الذين أشركوا انّ اللّه يفصل بينهم يوم القيامة انّ اللّه علي كلّ شي شهيد».[3]
علامه طباطبايي(ره) در بيان مقصود از «مجوس» ميفرمايد: مراد از مجوس، قومي هستند كه به زرتشت گرويده، كتاب مقدسشان «اوستا» است، چيزي كه هست، تاريخ حيات زرتشت و زمان ظهور او بسيار مبهم است، به طوري كه ميتوان گفت به كلي منقطع است. اين قوم كتاب مقدس خود را در داستان استيلاء اسكندر بر ايران به كلّي از دست دادند و حتي يك نسخه از آن باقي نماند، تا آنكه در زمان ملوك ساساني مجدداً به رشته تحرير در آمد و به همين جهت ممكن نيست كه بر واقعيت مذهب ايشان وقوف يافت.[4]
از مطلب فوق استفاده ميشود كه اصل وجود زرتشت واقعيت دارد اما حيات و زمان ظهور او مبهم است همچنين معلوم ميشود كه مجوس همان زرتشتيها هستند و اسامي ديگر آنان «گبر»، «آتش پرست»، «مزدا پرست» و «ثنويه» (دوگانه پرست) ميباشد.
پيروان آيين زرتشتي اعتقاد دارند كه «آهورا مزدا» به زرتشت وحي فرستاده و مأمور تبليغ آيين مزده يسني در ميان هموطنان و جهانيان گردانيده است. علاوه بر اين، به نظر آنان زرتشت اوّلين پيامآور جهان و اولين رزم آزما و نخستين پيشواي ديني است.[5]
در كتاب «اوستا» پيرامون اين مسئله مطالب زيادي آمده است كه به عنوان نمونه به دو مورد از آنها اكتفا ميگردد:
1- زرتشت در «گاتها» كه سرودهاي خود اوست در سيناي (فصل) 28، قطعه 3 ميگويد:
«كلامي كه من ميگويم و ميسرايم تاكنون كسي نگفته و نسروده است».
2- باز در سيناي 29 «گاتها» قطعه 9 ميگويد: «يگانه كسي كه آيين ايزدي را پذيرفت زرتشت اسپنتمان است» (اسپنتمان نام خانوادگي زرتشت ميباشد).
صاحب كتاب «تاريخ اديان» معتقد است كه:
اگر چه تاريخ زندگاني زرتشت به خوبي روشن نيست و مدارك و شواهد تاريخي در اين باره بسيار محدود ميباشد و عده اي از مؤرخين و نويسندگان در تاريخي بودن شخصيت زرتشت ترديد كرده اند ولي اكثر محققين كه اعتبار تحقيقات آنها مسلّم و قطعي است، وجود زرتشت را در تاريخ حتمي و انكارناپذير ميدانند و معتقدند كه اوستا و اصول عقايد زرتشت، مبيّن و مؤيد وجود شخصيت تاريخي زرتشت و خصوصيات مربوط به او و محيط اوست و بدون شك اين بنيادگذار در قرن هفتم يا ششم قبل از ميلاد در ايران ميزيسته است و بعضي حتّي سالهاي زندگي زرتشت را نيز مشخص كرده و تولد او به سال 660 و مرگش را به سال 587 قبل از ميلاد دانسته اند.
اغلب اين محققين عقيده دارند: زرتشت بنيادگذار يك آيين و به عبارت بهتر يك رفورم در عقايد مذهبي ايرانيان باستان است كه در اين نو سازي مذهبي ابتدا به مخالفت بزرگان مزدايي سابق آن دوره كه از خرافي بودن مردم استفاده ميكردند و به طفيل آنان زندگي مينمودند، بر خورده است.
مخالفين زرتشت و تعاليم او، وي را مورد تعقيب قرار داده اند و او ناگزير با زن و فرزندانش فرار اختيار نموده و به گوشه اي پناه برده است، اما او بالاخره توفيق يافته و مردم را به پرستش و تجليل آهورا مزدا و يزدان و مبارزه عليه اهريمنان دعوت نموده است و بعداً كتاب وي به عنوان وحي آسماني به مردم ارائه شده و اساس مذهب زرتشتي گرديده است.[6]
بنابراين به طور خلاصه ميتوان نتيجه گرفت كه مجوس قوميتاريخي بوده و داراي آيين خاصّي هستند و قرآن آنها را در رديف بهبود و نصاري و صابئين ذكر كرده و كتاب مقدس آنان «اوستا» است، و در تاريخ از شخص ديگري غير از «زرتشت» به عنوان پيامبر مجوس، سخن و مطلبي به ميان نيامده است.
و السلام عليكم و رحمة الله
آيا پيامبر حقيقي مجوسيه «زردشت ميباشد» يا فرد ديگري؟
آيين مجوس در آغاز، آيين توحيد بوده كه بعدها بر اثر عوامل مختلفي تغيير ماهيت داده است.
مراد از مجوس قومي هستند كه به زرتشت گرويده و كتاب مقدسشان اوستا است.
اصل وجود زرتشت واقعيت دارد اما حيات و زمان ظهور او مبهم است.
پيش از آيين زرتشت، ايرانيان آتش را به عنوان تجلّي آلهه ستايش ميكردند.
آتش و آتشكده از آيين زرتشت نبوده است و بعدها از عقايد ديگران داخل اين آيين شده است
اين قوم كتاب مقدس خود را در داستان استيلاء اسكندر بر ايران از دست دادند و كتاب كنوني «اوستا» هشتصد سال پس از كتاب اوليه نوشته شده است.
مجوس قومي تاريخي بوده و داراي آيين خاصّي هستند و قرآن آنها را در رديف يهود و نصاري و صابئين ذكر كرده است.
نتيجه تحقيق در متون تاريخي نشانگر اين است كه غير از شخص زرتشت فرد ديگري به عنوان پيامبر مجوس وجود نداشته است.
[1] . استادي، رضا، مقدمه اي بر ملل و نحل يا اديان و مذاهب، قم، چاپخانه دفتر انتشارات اسلامي، 1374، ص 101.
[2] . همان.
[3] . حج / 17.
[4] . طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان، مترجم آيت الله مكارم شيرازي، قم، بنياد علمي و فكري علامه طباطبايي، چاپ سوم، 1367، ج 14، ص 534.
[5] . ترابي، علي اكبر، تاريخ اديان، تهران، شركت نسبي اقبال و شركاء، 1347، ص 244.
[6] . همان، ص 244.
( اندیشه قم )
