چهارشنبه، 25 اسفند 1389
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما

پرسش :

مدت 4 ماه اول انعقاد نطفه تا 4 ماهگي كه روح دميده مي‎شود، آيا اين جسم كه در حال رشد و نمو است، بدون روح مي‎باشد يا به روح مادر تعلق دارد؟


پاسخ :
روانشناسان رشد، دوره‎ها و مراحلي را براي رشد انسان بيان مي‎كنند كه از لحظه انعقاد نطفه تا دوران پيري را شامل مي‎شود. و بعضي ديگر از روانشناسان، با توجه به جنبه‎ خاصي از رشد، تقسيمات ديگري را بيان كرده‎اند. در ميان تقسيماتي كه براي رشد بيان كرده‎اند، حساس‎ترين و زيربنايي‎ترين دوره، دوره پيش زادي مي‎باشد. كه داراي مراحلي است و هر مرحله‎اي ويژگي مخصوص به خود را دارد.
دوره‎ها و مراحل رشد
اول دوره پيش زادي. دوم: دوره كودكي. سوم: دورة نوجواني. چهارم: دورة بزرگسالي. پنجم: دورة پيري.
مراحل رشد در دوره پيش زادي[1]
1. مرحله تخمي يا زيگوت: كه مشخصه اين مرحله، لانه گزيني و استقرار تخم در ديواره رحم مي‎باشد.
2. مرحلة روياني: كه در اين دوره، تقسيمات سلولي صورت مي‎گيرد و در طول اين مرحله، دستگاههاي اصلي بدن ساخته مي‎شود.
3. مرحلة جنيني: كه اين مرحله با پيدايش سلولهاي استخواني، آغاز مي‎شود. اين مرحله از ابتداي ماه سوم تا زمان تولد است.
مراحل رشد جنين در ماههاي مختلف دورة جنيني:
جنين در ماههاي مختلف اين دوره، دستخوش يك سلسله تغييراتي مي‎شود كه جزئيات آن عبارتند از:
ماه سوم: در طول ماه سوم، صورت شباهت بيشتري به صورت انسان پيدا مي‎كند. پلكها شكل مي‎گيرد و سر بزرگترين قسمت بدن مي‎باشد. در طي اين دوره، اعضاي تناسلي خارجي مشخص مي‎شود. لذا در آخر اين ماه، جنس جنين را مي‎توان تشخيص داد.
ماه چهارم: در پايان ماه چهارم، مادر مي‎تواند حركات ضعيف جنين را احساس كند و اين زماني است كه از سوي خداوند متعال، روح در جنين دميده مي‎شود.
ماه پنجم: در اين ماه، حركات جنين توسط مادر بوضوح تشخيص داده مي‎شود. ناخنهاي دست و پا شكل مي‎گيرد.
ماه ششم: در پايان اين ماه، چشمها كاملاً شكل مي‎گيرد و پُرزهاي چشايي روي زبان ظاهر مي‎شود.
ماه هفتم: در اين ماه دستگاههاي عصبي، گردش خون، و ساير دستگاههاي بدني كودك به اندازه كافي رشد كرده‎اند.
ماه هشتم: در اين ماه رنگ پوست، روشنتر مي‎شود. در اين ماه به دليل رشد زياد جنين از يك سو و فضاي كم رحم از سوي ديگر، جنين محدودتر شده و به تعبير حضرت رسول اكرم _ صلّي الله عليه و آله _ همچون اسير دست بسته‎اي است كه به حالت شخص محزون زانو در بغل گرفته است.[2] و لذا از حركاتش به شدت كاسته مي‎شود.
ماه نهم: مشخصه عمده اين ماه اين است كه جنين بيشترين وزن را به دست مي‎آورد. كه معروف به ماه تولد است.
مراحل رشد از ديدگاه اسلام :
الف) رشد قبل از تولد ب) رشد بعد از تولد.
مراحل رشد قبل از تولد:
قرآن در آيات مختلف، مراحل رشد قبل از تولد را بيان كرده است. از جمله در سوره مباركة مؤمنون (14 ـ 12) مي‎فرمايد: «همانا آدمي را از گل خالص آفريديم، پس آنگاه او را نطفه گردانيده در جاي استوار قرار داديم، آنگاه نطفه را علقه و علقه را مضغه و باز آن مضغه را استخوان گردانيديم. سپس بر استخوانها گوش پوشانيديم و از آن پس، او را به صورت خلقي ديگر بوجود آورديم (دميدن روح)، آفرين بر قدرت كامل بهترين آفريننده.»
1. نطفه: كه در آيات فراوان با تعابير «ماء دافق»[3]، «ماء مهين»[4] و «نطفه»[5] بيان شده است. نطفه چكيده و خلاصه‎اي از اجزاي زمين (خاك) است كه با آب آميخته شده است و رحم، كه جايگاه آن مي‎باشد، نيز قرارگاهي امن است.
2. علقه: علقه در لغت معاني گوناگوني از جمله «زالو» دارد و نيز با توجه به ريشة لغت، به معناي تعلق و وابستگي است. زيرا جنين در اين مرحله نوعي وابستگي و تعلق به ديوارة رحم دارد و مانند زالو از خون مادر تغذيه مي‎كند.
3. مضغه: از ماده «مضغ» به معناي جويدن است و چون به صورت گوشت جويده شده است، مضغه گويند. لذا جنين در اين مرحله به صورت پاره گوشتي در مي‎آيد. و هنوز نظام معيني به خود نگرفته است.
4. استخوان و گوشت: به تعبير قرآن، در اين مرحله جنين از حالت يك پاره گوشت خارج مي‎شود و به صورت بافتهاي جداگانه‎اي در مي‎آيد كه از آن جمله پيدايش بافت استخواني است و سپس بر اين استخوان، گوش پوشانيده مي‎شود.
5. روح: در اين مرحله كه قرآن از آن به ايجاد آفرينشي ديگر تعبير مي‎كند، روح و روان انسان در بدن پديد مي‎آيد.
دميده شدن روح و خلقت جديد:
آيات شريف قرآن، پس از ذكر مراحل خلقت و رشد انسان، مرحلة «نفخ روح» را مطرح مي‎فرمايد: از جمله در سورة مباركة سجده آية 9 مي‎فرمايد: «ثم سوّاه و نفخ فيه من روحه» يعني سپس اندام او (انسان) را موزون ساخت و از روح خويش در وي دميد.
همچنين از آيات ديگر نيز برمي‎آيد كه علاوه بر بدن، جزء بسيار شريف ديگري نيز هست (روح) كه تا آن نباشد، انسان، انسان نمي‎شود و چه بسا «فتبارك الله احسن الخالقين»[6] نيز اشاره به اين خلقت تمام و كمال داشته باشد. دميده شدن روح در انسان، نقطه عطف بسيار قابل توجهي است كه به يك باره وضعيت رشد را تغيير مي‎دهد. تا به حال آنچه مطرح بود،‌رشد فيزيكي موجود درون رحمي بود. سلولي رشد كرده و به تكه گوشتي تبديل شده و بالاخره شكل انساني به خود گرفته است. اما آنچه در اينجا اين موجود را «انسان» مي‎كند، همين انشاء و ايجاد خلقت جديد و دميده شدن روح است كه با ساير موارد تفاوت اساسي دارد. و با اين مرحله است كه خداي بزرگ خود را تحسين مي‎نمايد.
با الحاق روح به بدن آثار آن نيز كم‎كم ظاهر مي‎شود و جنين حركات آهسته‎اي در لبها و پلكها از خود نشان مي‎دهد و مي‎تواند حالت چنگ زدن به دستهايش دهد و يا اينكه آنها را ببندد.
حال سؤال اين است كه، نطفه انسان از آغاز كه در رحم قرار مي‎گيرد و قبل از آن، يك موجود زنده است، بنابراين نفخ روح چه معني دارد؟
در پاسخ مي‎گوييم، در آغاز كه نطفه منعقد مي‎شود تنها داراي يك نوع «حيات نباتي» است. يعني فقط تغذيه و رشد و نمو دارد، ولي از حس و حركت كه نشانه «حيات حيواني» است و همچنين قوه ادراكات كه نشانة «حيات انساني» است در آن خبري نيست. و با تكامل، نطفه در رحم به مرحله‎اي مي‎رسد كه شروع به حركت مي‎كند و تدريجاً قواي ديگر انساني در آن زنده مي‎شود. و اين همان مرحله‎اي است كه قرآن از آن تعبير به نفخ روح مي‎كند.
نتيجه آنكه: مدت چهارماه كه جنين بدون روح رشد و نمو مي‎كند، تعلقي به روح مادر ندارد و فقط رشد فيزيكي دارد و سلولي رشد كرده و به تكه گوشتي تبديل مي‎شود. به عبارت ديگر، جنين در اين مدت تنها حيات نباتي دارد و از نشانه‎هاي حيات حيواني (حس و حركت) و حيات انساني (قوة ادراكات) خبري نيست. و در اثر تكامل نطفه در رحم مادر، به مرحله‎اي مي‎رسد كه نشانه‎هاي «حيات حيواني» و «حيات انساني» در آن زنده مي‎شود. و اين همان مرحله «دميده شدن روح» است.
نكتة اخلاقي اينكه: خداوند در آيات مختلف قرآن مراحل خلقت انسان را بيان مي‎كند و همواره به انسان گوشزد مي‎كند كه اي انسان تو از آب پست و بي‎ارزش خلق شده‎اي و در هنگام مردن نيز يك لاشة بدبويي خواهي بود. لذا به دنيا و زرق و برق دنيا مغرور نباش.»
پروردگارا! ما را از كساني قرار ده كه درخت عشق به تو در باغ سينه‎هايشان به هم پيوسته و سوز حجت
سراسر دلشان را فرا گرفته است.
شيخ حر عاملي، صحيفة ثانيه سجاديه


[1] . روانشناسي رشد، دكتر سوسن سيف.
[2] . بحارالانوار، ج 60، ص 352.
[3] . طلاق / 6.
[4] . مرسلات/40.
[5] . نحل/4.
[6] . سورة مؤمنون، آية 14.
( اندیشه قم )


ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.