پرسش :
چرا به امام زمان (عج) شريک القرآن میگویيم؟
پاسخ :
شرح پرسش:
چرا به امام زمان (عج) شريک القرآن میگویيم و آيا اين لقب را به ائمه ديگر هم ميتوان داد يا خير؟
پاسخ:
پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمودند: به درستي كه من در ميان شما دو امانت گرانبها ميگذارم يكي كتاب خدا و ديگر عترتم و اين دو يادگار من هيچ گاه از همديگر جدا نميشوند، تاحوض (كوثر) به من برسند.
حديث ثقلين از نظر سندي، از احاديث معتبر و متواتر به شمار آمده كه علماء و محدثين بسياري از شيعه و اهل سنت، در منابع خود، آنرا، با عبارات و الفاظ گوناگوني نقل نمودهاند و بنابراين در اين روايت جاي هيچ خدشه و ترديدي باقي نميماند.[1]
مفاد حديث در بردارندة نكات مهم ذيل است:
1. امامت كه از باورها بنيادين و مسلّمات تشيع است از بعد از رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ ، به عنوان مفسِّر و مبيِّن و مؤيِّد قرآن همواره در كنار اين كتاب آسماني قرار گرفته و با عنايت به عصمت امامت، و لزوم تبيين و تفسير احكام قرآن، هيچ گاه از قرآن جدا نگشته است تا به حدي كه امامت را قرآن ناطق ناميدهاند.
2. همراهي و همگامي عترت با قرآن فقط در تفسير و تبيين آن نيست بلكه با توجه به نصوص بين قرآن و عترت مساوات و موازنه برقرار شده است بدين سان كه اين دو در تبيين احكام، برپايي قسط و عدالت در ميان مردم، سازندگيهاي معنوي و اخلاقي و ديگر امور با هم مشاركت دارند و همان گونه كه قرآن ميزان القسط[2]، موعظه[3]، عظيم[4]، منار حكمت[5]، شفيع[6]، نور[7]، عزيز[8] و ريسمان محكم[9] است، اهل بيت نيز چنين ميباشند.
بنابراين باعنايت به موازنه و مساوات عترت با قرآن، در صورت عدم بيان امور فوق توسط قرآن و يا صريح نبودن بيان قرآن، اين مهم بر عهدة اهل بيت است.
3. با عنايت به آنكه درحديث آمده است كه: قرآن و عترت هيچ گاه از هم جدا نخواهند گشت، زمان حاضر هم، حوزة وجودي، دوازدهمين امام از رهبران معصوم ـ امام مهدي (عج) ـ ميباشد. و آن حضرت هم، همراه و همگام با قرآن و در كنار قرآن است.
4. مراد از عترت، فقط وجود اهل بيت نيست، بلكه شامل قول، فعل، تقريرهاي بجاي مانده از ائمه معصومين هم ميباشد. كه اگر چه در زمانهاي قبل بيان شدهاند ولي همواره در كنار قرآن، به‌عنوان مفسّر و مبيّن آن ميباشند.
همچنين شيخ مفيد به نقل از سيد بن طاوس ميفرمايد: امام در تبيين احكام شريک قرآن است، از آنجا كه احكام الهی غيرمتناهي و كتاب خدا متناهي است، و براي مجتهد هم علم به احكام ميسر نيست براي همين به امام نياز است.[10]
با اين بيانات روشن ميشود كه همه امامان شريك القرآن بوده و در نتيجه اين لفظ بر همه آنها اطلاق ميشود و البته هر چند در برخي زيارتنامهها، از امام حسين ـ عليه السّلام ـ به شريک القرآن تصريح شده است[11] ولي اين تصريح دليل بر آن نيست كه اطلاق اين لفظ به حضرت امام حسين ـ عليه السّلام ـ اختصاص داشته باشد.
امّا در اين زمان، غالباً استعمال شريک القرآن بر، حضرت امام مهدي (عج) اطلاق ميشود از آن جهت كه زمان حاضر، حوزه وجودی، آن امام همام بوده و آن حضرت است كه در اين دنيا در كنار قرآن است.
البته ميتوانيد براي كسب اطلاعات بيشتر علاوه بر منابعي كه در پی نوشتها آمده است به منابع ذيل هم رجوع فرمائيد.
1. مهدي در حديث ثقلين، جمعي از نويسندگان بنياد فرهنگي مهدي موعود (عج).
2. قرآن و امام حسين عليه السّلام ، محسن قرائتي،مركز فرهنگي درسهائي از قرآن.
پی نوشتها:
[1] . ابن حجر عقسلاني ميگويد: حديث ثقلين با بيش از 20 سند نقل شده است، صواعق المحرقه/ عسقلاني/ ص 135.
مناوي ميگويد: بيش از 20 صحابه اين حديث را از پيامبر نقل نمودهاند، فيض القدير/ ج 3/ ص 14.
مير حامد حسين دانشمند بزرگ شيعه اين حديث را از 502 كتاب كه همگي به قلم دانشمندان اهل تسنن نگارش يافته، نقل كرده است. آيت الله سبحاني/ پرسشها و پاسخها/ ص 159/ موسسه سيد الشهداء/ 1369 و همچنين ر.ك: عبقات المنوار، ج 4ـ3، ص 2ـ 10، كنزالعمال ج 1 ص 173.
مسند احمد: ج 3 ص 14، اُسد الغابه ج 3 ص 147، فيض القدير ج 3 ص 20ـ19، مستدرك: ج 3 ص 148، طبقات الكبري: ج 2 ص 194، صواعق المحرقه: ص 136، صحيح مسلم: ج 2 ص 362، مجمع الزوائد: ج 9 ص 164، المسندالجامع: ج 5 ص 551.
[2] . جامع الاحاديث شيعه، ج 12، ص 481.
[3] . لواعج الاشجان، ص 26 ـ يونس/ 57.
[4] . بحار ج 98 ص 239 ـ حجر/ 87.
[5] . مفاتيح الجنان ـ الحياة/ ج 2، ص 120.
[6] . زيارت عاشورا ـ نهج الفصاحة، جملة 662.
[7] . كامل الزيارات ص 200 ـ نساء/ 174.
[8] . لهوف ص 54 ـ فصلت/ 41.
[9] . پرتوي از عظمت حسين ص 6 ـ بحار ج 92 ص 31.
[10] . الالفين/ شيخ مفيد/ ص 198.
[11] . بحارالانوار، ج 98، ب 26، ص 336؛ همان، ص 355؛ الاقبال/ سيد بن طاوس/ فصل فيما نذكره من لفظ زيارة الحسين/ ص 712/ دارالكتب الاسلاميه/ 1367؛ البلد الامين/ ابراهيم بن علي عاملي كفعمي/ چاپ سنگي/ ص 281؛ مصباح/ الكفهي/ ص 481.
منبع: اندیشه قم
شرح پرسش:
چرا به امام زمان (عج) شريک القرآن میگویيم و آيا اين لقب را به ائمه ديگر هم ميتوان داد يا خير؟
پاسخ:
پيامبر اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ فرمودند: به درستي كه من در ميان شما دو امانت گرانبها ميگذارم يكي كتاب خدا و ديگر عترتم و اين دو يادگار من هيچ گاه از همديگر جدا نميشوند، تاحوض (كوثر) به من برسند.
حديث ثقلين از نظر سندي، از احاديث معتبر و متواتر به شمار آمده كه علماء و محدثين بسياري از شيعه و اهل سنت، در منابع خود، آنرا، با عبارات و الفاظ گوناگوني نقل نمودهاند و بنابراين در اين روايت جاي هيچ خدشه و ترديدي باقي نميماند.[1]
مفاد حديث در بردارندة نكات مهم ذيل است:
1. امامت كه از باورها بنيادين و مسلّمات تشيع است از بعد از رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ ، به عنوان مفسِّر و مبيِّن و مؤيِّد قرآن همواره در كنار اين كتاب آسماني قرار گرفته و با عنايت به عصمت امامت، و لزوم تبيين و تفسير احكام قرآن، هيچ گاه از قرآن جدا نگشته است تا به حدي كه امامت را قرآن ناطق ناميدهاند.
2. همراهي و همگامي عترت با قرآن فقط در تفسير و تبيين آن نيست بلكه با توجه به نصوص بين قرآن و عترت مساوات و موازنه برقرار شده است بدين سان كه اين دو در تبيين احكام، برپايي قسط و عدالت در ميان مردم، سازندگيهاي معنوي و اخلاقي و ديگر امور با هم مشاركت دارند و همان گونه كه قرآن ميزان القسط[2]، موعظه[3]، عظيم[4]، منار حكمت[5]، شفيع[6]، نور[7]، عزيز[8] و ريسمان محكم[9] است، اهل بيت نيز چنين ميباشند.
بنابراين باعنايت به موازنه و مساوات عترت با قرآن، در صورت عدم بيان امور فوق توسط قرآن و يا صريح نبودن بيان قرآن، اين مهم بر عهدة اهل بيت است.
3. با عنايت به آنكه درحديث آمده است كه: قرآن و عترت هيچ گاه از هم جدا نخواهند گشت، زمان حاضر هم، حوزة وجودي، دوازدهمين امام از رهبران معصوم ـ امام مهدي (عج) ـ ميباشد. و آن حضرت هم، همراه و همگام با قرآن و در كنار قرآن است.
4. مراد از عترت، فقط وجود اهل بيت نيست، بلكه شامل قول، فعل، تقريرهاي بجاي مانده از ائمه معصومين هم ميباشد. كه اگر چه در زمانهاي قبل بيان شدهاند ولي همواره در كنار قرآن، به‌عنوان مفسّر و مبيّن آن ميباشند.
همچنين شيخ مفيد به نقل از سيد بن طاوس ميفرمايد: امام در تبيين احكام شريک قرآن است، از آنجا كه احكام الهی غيرمتناهي و كتاب خدا متناهي است، و براي مجتهد هم علم به احكام ميسر نيست براي همين به امام نياز است.[10]
با اين بيانات روشن ميشود كه همه امامان شريك القرآن بوده و در نتيجه اين لفظ بر همه آنها اطلاق ميشود و البته هر چند در برخي زيارتنامهها، از امام حسين ـ عليه السّلام ـ به شريک القرآن تصريح شده است[11] ولي اين تصريح دليل بر آن نيست كه اطلاق اين لفظ به حضرت امام حسين ـ عليه السّلام ـ اختصاص داشته باشد.
امّا در اين زمان، غالباً استعمال شريک القرآن بر، حضرت امام مهدي (عج) اطلاق ميشود از آن جهت كه زمان حاضر، حوزه وجودی، آن امام همام بوده و آن حضرت است كه در اين دنيا در كنار قرآن است.
البته ميتوانيد براي كسب اطلاعات بيشتر علاوه بر منابعي كه در پی نوشتها آمده است به منابع ذيل هم رجوع فرمائيد.
1. مهدي در حديث ثقلين، جمعي از نويسندگان بنياد فرهنگي مهدي موعود (عج).
2. قرآن و امام حسين عليه السّلام ، محسن قرائتي،مركز فرهنگي درسهائي از قرآن.
پی نوشتها:
[1] . ابن حجر عقسلاني ميگويد: حديث ثقلين با بيش از 20 سند نقل شده است، صواعق المحرقه/ عسقلاني/ ص 135.
مناوي ميگويد: بيش از 20 صحابه اين حديث را از پيامبر نقل نمودهاند، فيض القدير/ ج 3/ ص 14.
مير حامد حسين دانشمند بزرگ شيعه اين حديث را از 502 كتاب كه همگي به قلم دانشمندان اهل تسنن نگارش يافته، نقل كرده است. آيت الله سبحاني/ پرسشها و پاسخها/ ص 159/ موسسه سيد الشهداء/ 1369 و همچنين ر.ك: عبقات المنوار، ج 4ـ3، ص 2ـ 10، كنزالعمال ج 1 ص 173.
مسند احمد: ج 3 ص 14، اُسد الغابه ج 3 ص 147، فيض القدير ج 3 ص 20ـ19، مستدرك: ج 3 ص 148، طبقات الكبري: ج 2 ص 194، صواعق المحرقه: ص 136، صحيح مسلم: ج 2 ص 362، مجمع الزوائد: ج 9 ص 164، المسندالجامع: ج 5 ص 551.
[2] . جامع الاحاديث شيعه، ج 12، ص 481.
[3] . لواعج الاشجان، ص 26 ـ يونس/ 57.
[4] . بحار ج 98 ص 239 ـ حجر/ 87.
[5] . مفاتيح الجنان ـ الحياة/ ج 2، ص 120.
[6] . زيارت عاشورا ـ نهج الفصاحة، جملة 662.
[7] . كامل الزيارات ص 200 ـ نساء/ 174.
[8] . لهوف ص 54 ـ فصلت/ 41.
[9] . پرتوي از عظمت حسين ص 6 ـ بحار ج 92 ص 31.
[10] . الالفين/ شيخ مفيد/ ص 198.
[11] . بحارالانوار، ج 98، ب 26، ص 336؛ همان، ص 355؛ الاقبال/ سيد بن طاوس/ فصل فيما نذكره من لفظ زيارة الحسين/ ص 712/ دارالكتب الاسلاميه/ 1367؛ البلد الامين/ ابراهيم بن علي عاملي كفعمي/ چاپ سنگي/ ص 281؛ مصباح/ الكفهي/ ص 481.
منبع: اندیشه قم
