پرسش :
چگونه وقتي امام علي (ع) هنوز بالغ نشده بودند ما او را از مسلمانان صدر اسلام ميدانيم. (به عنوان اولين مرد مسلمان)؟
پاسخ :
پاسخ اجمالي:
اسلام در لغت به معني تسليم شدن و گردن نهادن است و قرآن كريم ديني را كه به سوي آن دعوت ميكند از اين روي اسلام ناميده كه برنامه كلي آن تسليم شدن انسان در مقابل خداي جهان است. علي (ع) در روز ايمان آوردن به پيامبر از لحاظ قدرت جسمي و رشد فكري به حدي رسيده بود كه براي همه اين كارها شايستگي داشت و از لحظهاي كه دست پيمان خدمت و فداكاري به سوي رسول خدا دراز كرد در تصميم خود راسخ بود و پيوسته گفتار خود را با كردار، توأم ميساخت و در تمام مراحل زندگي مونس پيغمبر بود. علي (ع) در قول و فعل خود از خطا و معصيت مصون است و داناترين مردم به معارف و شرايع است. علاوه بر اين، حضرت يحيي هم در كودكي پيامبر شده و همچنين حضرت عيسي و چند نفر از امامان در كودكي به امامت رسيدهاند.
پاسخ تفصيلي:
با عرض سلام خدمت پرسشگر محترم از اينكه سئوال خويش را با ما در ميان گذاشتهايد تشكر و قدرداني ميشود.
در پاسخ از سؤال، در ابتدا دلايلي كه بر اعتبار اسلام كودك اقامه شده با قطع نظر از عصمت بررسي ميشود و در قسمت دوم به عصمت و ممتاز بودن ائمه وانبياء از ديگران ميپردازيم.
اما قسمت اول:
اولاً اين كه معروف است علي (ع) در سن هفت سالگي ايمان آورده از نظر تاريخي اختلافي است و مسلم نيست. از ابن مسعود نقل شده كه در سن پانزده سالگي يا شانزده سالگي ايمان آورده است.
و باز شداد بن اوس نقل ميكند كه در پانزده سالگي. راوي ديگر نقل كرده در چهار ده سالگي و ديگري گفته در يازده سالگي و راوي ديگر نوشته در پانزده سالگي ايمان آورده است.[1]
ثانياً: اگر قبول كنيم كه در هفت سالگي ايمان آورده، ميگوئيم سن بلوغ در احكام شرعيه معتبر است نه در امور عقليه، ايمان بخدا و يگانگي او و تصديق رسالت از امور عقلي است نه از تكاليف شرعي.
و ثالثاً: فزوني قوه مميزه و عقل آدمي در سنين بالا كليت ندارد و چه بسا كسي در سالهاي اوليه عمر، عقل و منطقش قويتر از كسي باشد كه در سنين چهل و يا پنجاه سالگي بسر ميبرد.
رابعاً: ايمان علي )ع( مانند ايمان ديگران نبوده است، زيرا ايمان او از فطرت سرچشمه ميگرفت در صورتي كه ايمان ديگران از كفر به ايمان بوده است و آن حضرت پيش از بعثت نبوي فطرةً، موحد بود، چنانكه خود آن جناب در نهج البلاغه ميفرمايد )فاني ولدت علي الفطرة و سبقت الي الايمان و الهجرة[2] (من بر فطرت توحيد ولادت يافتم و به ايمان و هجرت با رسول خدا بر ديگران سبقت گرفتم).
و خامساً: قول و فعل پيغمبر حجت ميباشد، زيرا كه خداوند درباره آن حضرت ميفرمايد پيغمبر از روي هوي و هوس سخن نميگويد، بلكه هر چه ميگويد از جانب وحي است.
بنابراين اگر ايمان ار روي تقليد و كودكانه بود نبي اكرم به او ميفرمود يا علي تو هنوز كودكي و بحد بلوغ و تكليف نرسيدهاي در صورتي كه نه تنها چنين حرفي را نزد، بلكه ايمانش را پذيرفت و وارث بودن و خلافت او را نيز صريحاً بعموم حاضرين گوشزد نمود.[3]
همچنين علي (ع) در آن روز از لحاظ قدرت جسمي و رشد فكري به حدي رسيده بود كه براي هر كاري شايستگي داشت، لذا اين كودك هيچ گاه با كودكان ديگر انس نگرفت و در جرگه آنان وارد نشد و به بازي با آنها نپرداخت، بلكه از همان اول دست پيمان خدمت و فداكاري به سوي رسول خدا دراز كرد و در تمام مراحل زندگي، مونس پيغمبر بود.
جواب ديگر اينكه در امور شرعي بعضيها بلوغ را معتبر نميدانند. در عروة الوثقي سيد يزدي ميفرمايد: "عبادات بچه صحيح است و بعيد نيست بگوئيم كه ميتواند اجير شود براي اتيان نماز ديگري".[4] و دهها روايت كه ميفرمايند بچهها را از سنين كم و بچگي به انجام تكاليف شرعي وادار نماييد.
اما قسمت دوم: "لما يقاس بال محمد من هذه الامة احد"؛[5] هيچ فردي از افراد اين امت با خاندان پيغمبر مقايسه نميشود.
ائمه از اول تولد تا پايان زندگي معصوم هستند. روايات زيادي داريم كه پيغمبر فرموده علي در قول و فعل معصوم و از خطا و معصيت مصون است و از طرف ديگر ميدانيم علي (ع) دومين شخصيت عالم هستي است، وقتي حضرت يحيي كه يكي از پيامبران بزرگ الهي است در كودكي به مقام نبوت رسيده، خداوند آنچنان عقل روشن و درايتي به او داد كه شايسته پذيرش اين منصب شد. يا در رابطه با حضرت عيسي در سوره مريم آيه 12 آمده: ما فرمان نبوت و عقل و هوش و درايت را در كودكي به او داديم كه در ابتداي تولد گفت من بنده خدايم او كتاب آسماني به من مرحمت كرد و مرا پيامبر قرار داد. يا امام جواد در سن 7 سالگي به امامت رسيد و رهبري و زعامت امت اسلامي را بدست گرفت.[6] وهمچنين امام هادي و امام زمان در كودكي به امامت و رهبري رسيدهاند، پس چه مانع دارد امام علي (ع) در كودكي با بصيرت و بينش كامل به پيامبر اسلام ايمان بياورد، كسي كه پيامبر فرموده: علي (ع) هميشه با حق است و حق و قرآن هميشه با او است تا قيامت از حق جدا نميشود.
منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسر نمونه ج13.
2. شيعه در اسلام.
3. فروغ ولايت.
4. علي كيست؟ فضل اللَّه كمپاني.
5. نهج البلاغه خوئي جلد8، ص282.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . منهاج البراعة في شرع نهج البلاغة، ميرزا حبيب اللَّه خوئي، كتاب فروشي اسلامي تهران، ناشر مؤسسه دار العلم قم، چاپ سوم، ص284.
[2] . نهج البلاغه، خ/57.
[3] . منهاج البراعة شرح نهج البلاغه، جلد 8 صفحات 268 به بعد تا 290، و تاريخ طبري، بيروت، دار المعرفة، 1407 ه ق، ج19، ص74.
[4] . عروة الوثقي، ج1، ص748 علي كيست؟ فضل اللَّه كمپاني، ص20 به بعد.
[5] . شرح نهج البلاغه، ابن ابي الحديد، دار احياء الكتب العربية، چاپ دوم، 1385 ق، ج1، ص140.
[6] . از شيعه در اسلام، ص26 و تفسير نمونه جلد 13، آيات 12 و 30 سوره مريم.
پاسخ اجمالي:
اسلام در لغت به معني تسليم شدن و گردن نهادن است و قرآن كريم ديني را كه به سوي آن دعوت ميكند از اين روي اسلام ناميده كه برنامه كلي آن تسليم شدن انسان در مقابل خداي جهان است. علي (ع) در روز ايمان آوردن به پيامبر از لحاظ قدرت جسمي و رشد فكري به حدي رسيده بود كه براي همه اين كارها شايستگي داشت و از لحظهاي كه دست پيمان خدمت و فداكاري به سوي رسول خدا دراز كرد در تصميم خود راسخ بود و پيوسته گفتار خود را با كردار، توأم ميساخت و در تمام مراحل زندگي مونس پيغمبر بود. علي (ع) در قول و فعل خود از خطا و معصيت مصون است و داناترين مردم به معارف و شرايع است. علاوه بر اين، حضرت يحيي هم در كودكي پيامبر شده و همچنين حضرت عيسي و چند نفر از امامان در كودكي به امامت رسيدهاند.
پاسخ تفصيلي:
با عرض سلام خدمت پرسشگر محترم از اينكه سئوال خويش را با ما در ميان گذاشتهايد تشكر و قدرداني ميشود.
در پاسخ از سؤال، در ابتدا دلايلي كه بر اعتبار اسلام كودك اقامه شده با قطع نظر از عصمت بررسي ميشود و در قسمت دوم به عصمت و ممتاز بودن ائمه وانبياء از ديگران ميپردازيم.
اما قسمت اول:
اولاً اين كه معروف است علي (ع) در سن هفت سالگي ايمان آورده از نظر تاريخي اختلافي است و مسلم نيست. از ابن مسعود نقل شده كه در سن پانزده سالگي يا شانزده سالگي ايمان آورده است.
و باز شداد بن اوس نقل ميكند كه در پانزده سالگي. راوي ديگر نقل كرده در چهار ده سالگي و ديگري گفته در يازده سالگي و راوي ديگر نوشته در پانزده سالگي ايمان آورده است.[1]
ثانياً: اگر قبول كنيم كه در هفت سالگي ايمان آورده، ميگوئيم سن بلوغ در احكام شرعيه معتبر است نه در امور عقليه، ايمان بخدا و يگانگي او و تصديق رسالت از امور عقلي است نه از تكاليف شرعي.
و ثالثاً: فزوني قوه مميزه و عقل آدمي در سنين بالا كليت ندارد و چه بسا كسي در سالهاي اوليه عمر، عقل و منطقش قويتر از كسي باشد كه در سنين چهل و يا پنجاه سالگي بسر ميبرد.
رابعاً: ايمان علي )ع( مانند ايمان ديگران نبوده است، زيرا ايمان او از فطرت سرچشمه ميگرفت در صورتي كه ايمان ديگران از كفر به ايمان بوده است و آن حضرت پيش از بعثت نبوي فطرةً، موحد بود، چنانكه خود آن جناب در نهج البلاغه ميفرمايد )فاني ولدت علي الفطرة و سبقت الي الايمان و الهجرة[2] (من بر فطرت توحيد ولادت يافتم و به ايمان و هجرت با رسول خدا بر ديگران سبقت گرفتم).
و خامساً: قول و فعل پيغمبر حجت ميباشد، زيرا كه خداوند درباره آن حضرت ميفرمايد پيغمبر از روي هوي و هوس سخن نميگويد، بلكه هر چه ميگويد از جانب وحي است.
بنابراين اگر ايمان ار روي تقليد و كودكانه بود نبي اكرم به او ميفرمود يا علي تو هنوز كودكي و بحد بلوغ و تكليف نرسيدهاي در صورتي كه نه تنها چنين حرفي را نزد، بلكه ايمانش را پذيرفت و وارث بودن و خلافت او را نيز صريحاً بعموم حاضرين گوشزد نمود.[3]
همچنين علي (ع) در آن روز از لحاظ قدرت جسمي و رشد فكري به حدي رسيده بود كه براي هر كاري شايستگي داشت، لذا اين كودك هيچ گاه با كودكان ديگر انس نگرفت و در جرگه آنان وارد نشد و به بازي با آنها نپرداخت، بلكه از همان اول دست پيمان خدمت و فداكاري به سوي رسول خدا دراز كرد و در تمام مراحل زندگي، مونس پيغمبر بود.
جواب ديگر اينكه در امور شرعي بعضيها بلوغ را معتبر نميدانند. در عروة الوثقي سيد يزدي ميفرمايد: "عبادات بچه صحيح است و بعيد نيست بگوئيم كه ميتواند اجير شود براي اتيان نماز ديگري".[4] و دهها روايت كه ميفرمايند بچهها را از سنين كم و بچگي به انجام تكاليف شرعي وادار نماييد.
اما قسمت دوم: "لما يقاس بال محمد من هذه الامة احد"؛[5] هيچ فردي از افراد اين امت با خاندان پيغمبر مقايسه نميشود.
ائمه از اول تولد تا پايان زندگي معصوم هستند. روايات زيادي داريم كه پيغمبر فرموده علي در قول و فعل معصوم و از خطا و معصيت مصون است و از طرف ديگر ميدانيم علي (ع) دومين شخصيت عالم هستي است، وقتي حضرت يحيي كه يكي از پيامبران بزرگ الهي است در كودكي به مقام نبوت رسيده، خداوند آنچنان عقل روشن و درايتي به او داد كه شايسته پذيرش اين منصب شد. يا در رابطه با حضرت عيسي در سوره مريم آيه 12 آمده: ما فرمان نبوت و عقل و هوش و درايت را در كودكي به او داديم كه در ابتداي تولد گفت من بنده خدايم او كتاب آسماني به من مرحمت كرد و مرا پيامبر قرار داد. يا امام جواد در سن 7 سالگي به امامت رسيد و رهبري و زعامت امت اسلامي را بدست گرفت.[6] وهمچنين امام هادي و امام زمان در كودكي به امامت و رهبري رسيدهاند، پس چه مانع دارد امام علي (ع) در كودكي با بصيرت و بينش كامل به پيامبر اسلام ايمان بياورد، كسي كه پيامبر فرموده: علي (ع) هميشه با حق است و حق و قرآن هميشه با او است تا قيامت از حق جدا نميشود.
منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. تفسر نمونه ج13.
2. شيعه در اسلام.
3. فروغ ولايت.
4. علي كيست؟ فضل اللَّه كمپاني.
5. نهج البلاغه خوئي جلد8، ص282.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . منهاج البراعة في شرع نهج البلاغة، ميرزا حبيب اللَّه خوئي، كتاب فروشي اسلامي تهران، ناشر مؤسسه دار العلم قم، چاپ سوم، ص284.
[2] . نهج البلاغه، خ/57.
[3] . منهاج البراعة شرح نهج البلاغه، جلد 8 صفحات 268 به بعد تا 290، و تاريخ طبري، بيروت، دار المعرفة، 1407 ه ق، ج19، ص74.
[4] . عروة الوثقي، ج1، ص748 علي كيست؟ فضل اللَّه كمپاني، ص20 به بعد.
[5] . شرح نهج البلاغه، ابن ابي الحديد، دار احياء الكتب العربية، چاپ دوم، 1385 ق، ج1، ص140.
[6] . از شيعه در اسلام، ص26 و تفسير نمونه جلد 13، آيات 12 و 30 سوره مريم.
