پرسش :

امام موسي كاظم -عليه السلام- داراي چند پسر و دختر بودند، در صورت امكان به محل دفن آنها هم اشاره بفرماييد.

پاسخ :
امام موس كاظم(ع) داري سي و فت فرزند؛ هجده پسر و نوزده دختر بود كه[1] اسامي آنها عبارت است از:
1- علي‌بن موسي الرضا-عليه السلام-. 2- ابراهيم. 3- عباس. 4- قاسم. 5- اسماعيل. 6- جعفر. 7- هارون. 8- حسن. 9- احمد. 10- محمد. 11- حمزه. 12- عبدالله. 13- اسحاق. 14- عبيدالله. 15- زيد. 16- حسن. 17- فضل. 18- حسين. 19- سليمان، 20- فاطمه كبرا. 21- فاطمه صغرا. 22- رقيه. 23- حليمه. 24- ام‌ابيها. 25- رقيه صغرا. 26- ام جعفر. 27- لبابة. 28- زينب. 29- خديجه. 30- عليّة. 31- آمنة. 32- حسنة. 33- بريهه. 34- عايشه. 35- ام سلمه. 36- ميمونه. 37- ام كلثوم[2]
محل دفن برخي از اولاد امام كاظم(ع) چنين نقل شده است:
ابراهيم بن موسي‌بن جعفر-عليه السلام- سيّدي جليل و عالم بود كه در يمن مردم را به امامت برادرش دعوت مي‌كرد، وي در بغداد وفات كرد، و در قبرستان قريش نزد پدر بزرگوارش دفن گرديد.
عباس بن موسي‌بن جعفر-عليه السلام- كه قبر ايشان بنابر قول بعضي در مشهد مي‌باشد، قاسم بن موسي‌بن جعفر، كه قبر ايشان در هشت فرسخي حلّه مي‌باشد.
اسماعيل بن موسي‌بن جعفر-عليه السلام- در زندان سامرا، از دنيا رفت و او را سامرا دفن نمودند. احمدبن موسي‌بن جعفر معروف به شاهچراغ و همچنين برادر او محمدبن موسي‌بن جعفر نيز در شيراز مدفون مي‌باشند.
حمزة بن موسي‌بن جعفر-عليه السلام- در ري نزديكي قبر حضرت عبدالعظيم مدفون مي‌باشد. برخي نيز محل دفن او را، اصطخر[3] شيراز و قم مي‌دانند. اسحاق بن موسي-عليه السلام- كه ملقب به امين است، در سال دويست و چهل در مدينه وفات كرد. و زيدبن موسي-عليه السلام- كه او را زيدالنّار مي‌گفتند، در «سرّ من راي» از دنيا رفت و افضل فرزندان ذكور امام موسي كاظم(ع) ابالحسن علي‌‌‌بن موسي‌الرضا-عليه السلام- است كه در مشهد مدفون مي‌باشد.
اما از دختران حضرت موسي‌بن جعفر-عليه السلام- افضل آنها سيّدة جليله فاطمه بنت موسي‌بن جعفر-عليه السلام- معروف به حضرت معصومه است كه در قم مدفون است.[4] اما در مورد ديگر فرزندان امام موسي كاظم(ع) و محل دفن آنها اطلاع دقيقي در دست نمي‌باشد.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. شيخ عباس قمي، منتهي الامال.
2. محمد حرزالديني، مراقد المعارف.
3. علي اكبر مهدي پور، اجاسد جاويدان.
--------------------------------------------------------------------------------
[1]. مفيد، الارشاد، ترجمه روسولي محلاتي، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي، چاپ ششم، 1378ش، ج2، ص342.
[2]. همان، ج2، ص342.
[3] - مكاني است در نزديكي شيراز.
[4] - قمي، عباس، همان.