پرسش :
اسماء ملائكه در قرآن و روايات را بيان كنيد؟
پاسخ :
از امام باقر ـ عليه السلام ـ نقل شده: قسم به خدا در آسمان 70 صفت از ملائكه وجود دارد كه اگر تمام اهل زمين بخواهند تنها يك صفت از آنها را بشمارند، قادر بر شمردن آنها نيستند.[1]
در قرآن و روايات بعضي از نامها و يا اوصاف ملائكه بدون ذكر نام آورده شده است به طوري كه در قرآن فقط از دو ملك اسم برده شده و از بعضي ديگر با صفت ياد شده است.
جبرئيل ـ عليه السلام ـ به عنوان حامل وحي و پيام الهي بر انبياء ـ عليهم السلام ـ[2] و حضرت ميكائيل[3] گفته شده ايشان به روزي ها و حكم و معرفت نفوس مأمور هستند.[4] اين دو به عنوان اسم آن دو ملك در قرآن به شمار مي آيد و ديگر از ملائكه نامي در قرآن نيامده و فقط با صفات آنها ياد شده اند.[5]
مانند: كرام الكاتبين، رقيب و عتيد، سفرة الكرام البررة كه صفات ملائكه نويسندگان اعمال و... هستند.[6]
ملك الموت،[7] كه صفت ملائكه مسئول ميراندن مي باشد. «حَفَظَة»[8] صفت ملائكه انسانها است. اينها به عنوان نام و يا صفات بعضي از ملائكه بود كه در قرآن آمده است اما در احاديث نيز از ملائكة ديگر نام برده شده است؛ مانند:
اسرافيل و كرّوبين «كه نام دو ملك مي باشد كه با همكاري جبرئيل و ميكائيل براي عذاب قوم لوط نازل شدند»[9] و بعضي از ملائكه به عنوان مأموران انواع بادها شمارش شده اند. از آن جمله از امام صادق ـ عليه السلام ـ نقل شده كه الشّمال، الجنوب، الصّبا و الدبور، موكلان باد هستند.[10]
و «راحيل» به عنوان يكي از خادمان بهشت شمرده شده است.[11]
«اسماعيل» نيز به عنوان يكي از ملائكه در احاديث ما آمده است.[12]
در صحيفة سجاديه امام سجاد ـ عليه السلام ـ در سومين دعا راجع به ملائكه توصيفاتي دارند كه در ضمن، بعض اصناف ملائكه و اسماء بعضي از آنها را نيز ذكر فرموده اند.
ايشان حضرت اسرافيل را ملكي كه در صور مي دمد تا مردگان را زنده كند، معرفي كرده اند. و «روح» را نيز از ملائكه اي كه بر بعضي فرشتگان گمارده شده شمرده اند. و از جمله اوصاف ديگري كه براي فرشتگان و انواع آن ها ذكر شده عبارتند از: فرشتگان ساكن آسمانها، امين بر رسالات الهي، فرشتگاني كه همواره در فعاليت و كار و كوشش هستند. روحانيين، فرشتگان اهل قرب و منزلت، ملائك خازن باران، حركت دهندگان ابر، ملكي كه از فرياد او غرّش رعد به وجود مي آيد، فرشتگان بدرقه كنندة دانه هاي برف و تگرگ، ملائكه اي كه همواره قطرات باران فرود مي آيند، موكلان باد، موكلان كوهها و نگهدارندة آنها، ملائكه اي كه وزن آبها و اندازة بارانهاي سيل آسا و رگبارهاي متراكم را مي دانند، موكلان گرفتاري و گشايش كارهاي مردم، رومان فرشته اي كه مردگان را در قبر آزمايش مي كند، نكير و منكر سؤال كنندگان در قبر، فرشتگان خازنان جهنم و بهشت، خدمتگزاران بهشت.[13]
آن چه به عنوان نتيجه قابل بيان است، اين است که:
1. عدد فرشتگان، از شماره خارج است. بنابراين اسماء و صفات همه فرشتگان در قرآن و روايات بيان نشده است. فقط اسماء و صفات بعضي از آنها در قرآن و روايات وارد شده است.
2. براي هر كاري خدا، فرشته اي را مسئول قرار داده است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. ترجمه ميزان الحكمة، محمدي ري شهري، مترجم: حميدرضا شيخي، دارالحديث، ج 12.
2. ترجمه تفسير الميزان، علامه طباطبايي، مترجم، سيدمحمدباقر موسوي، دفتر انتشارات اسلامي، ج 17، ص 16 الي 14.
3. بحارالانوار، علامه مجلسي ـ رحمة الله عليه ـ ، مؤسسة الوفاء، بيروت ـ لبنان، ج 56، باب 23، حقيقة الملائكة.
4. شروح نهج البلاغة، شرح خطبه 1 و 180.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . ر.ك: كليني، محمد بن يعقوب، كافي، تحقيق: علي اكبر غفاري، دارالكتب الاسلامية، چاپ ششم، 1375 ش، ج 1، ص 437، ح 5.
[2] . بقره/ 97.
[3] . بقره/ 98.
[4] . ر.ك: قرشي، سيدعلي اكبر، قاموس قرآن، دارالكتب الاسلامية، چاپ يازدهم، 1372 ش، مجلد سوم، ص 268 به نقل از رياض السالكين.
[5] . ر.ك: طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان، مترجم سيد محمد باقر موسوي، دفتر انتشارات اسلامي، چاپ يازدهم، 1378، ج 17، ص 12.
[6] . ق/ 17 و 18، انفطار/ 10 و 12، عبس/ 11 ـ 16.
[7] . سجده/ 11.
[8] . انعام/ 61.
[9] . ترجمه تفسير الميزان، همان، ج 10، ص 489.
[10] . كافي، ج 8، ص 91، ح 63.
[11] . مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء، بيروت،1404 هـ ق، ج 101، ص 87، باب 1.
[12] . ر.ك: بحارالانوار، ج 56، ص 171، ح 2.
[13] . ر.ك: صحيفه سجاديه، مترجم: حسين انصاريان، انتشارات پيام آزادي، چاپ دوازدهم، 1382، دعاي سوم، درود بر ملائكه، ص 43 ـ 48.
از امام باقر ـ عليه السلام ـ نقل شده: قسم به خدا در آسمان 70 صفت از ملائكه وجود دارد كه اگر تمام اهل زمين بخواهند تنها يك صفت از آنها را بشمارند، قادر بر شمردن آنها نيستند.[1]
در قرآن و روايات بعضي از نامها و يا اوصاف ملائكه بدون ذكر نام آورده شده است به طوري كه در قرآن فقط از دو ملك اسم برده شده و از بعضي ديگر با صفت ياد شده است.
جبرئيل ـ عليه السلام ـ به عنوان حامل وحي و پيام الهي بر انبياء ـ عليهم السلام ـ[2] و حضرت ميكائيل[3] گفته شده ايشان به روزي ها و حكم و معرفت نفوس مأمور هستند.[4] اين دو به عنوان اسم آن دو ملك در قرآن به شمار مي آيد و ديگر از ملائكه نامي در قرآن نيامده و فقط با صفات آنها ياد شده اند.[5]
مانند: كرام الكاتبين، رقيب و عتيد، سفرة الكرام البررة كه صفات ملائكه نويسندگان اعمال و... هستند.[6]
ملك الموت،[7] كه صفت ملائكه مسئول ميراندن مي باشد. «حَفَظَة»[8] صفت ملائكه انسانها است. اينها به عنوان نام و يا صفات بعضي از ملائكه بود كه در قرآن آمده است اما در احاديث نيز از ملائكة ديگر نام برده شده است؛ مانند:
اسرافيل و كرّوبين «كه نام دو ملك مي باشد كه با همكاري جبرئيل و ميكائيل براي عذاب قوم لوط نازل شدند»[9] و بعضي از ملائكه به عنوان مأموران انواع بادها شمارش شده اند. از آن جمله از امام صادق ـ عليه السلام ـ نقل شده كه الشّمال، الجنوب، الصّبا و الدبور، موكلان باد هستند.[10]
و «راحيل» به عنوان يكي از خادمان بهشت شمرده شده است.[11]
«اسماعيل» نيز به عنوان يكي از ملائكه در احاديث ما آمده است.[12]
در صحيفة سجاديه امام سجاد ـ عليه السلام ـ در سومين دعا راجع به ملائكه توصيفاتي دارند كه در ضمن، بعض اصناف ملائكه و اسماء بعضي از آنها را نيز ذكر فرموده اند.
ايشان حضرت اسرافيل را ملكي كه در صور مي دمد تا مردگان را زنده كند، معرفي كرده اند. و «روح» را نيز از ملائكه اي كه بر بعضي فرشتگان گمارده شده شمرده اند. و از جمله اوصاف ديگري كه براي فرشتگان و انواع آن ها ذكر شده عبارتند از: فرشتگان ساكن آسمانها، امين بر رسالات الهي، فرشتگاني كه همواره در فعاليت و كار و كوشش هستند. روحانيين، فرشتگان اهل قرب و منزلت، ملائك خازن باران، حركت دهندگان ابر، ملكي كه از فرياد او غرّش رعد به وجود مي آيد، فرشتگان بدرقه كنندة دانه هاي برف و تگرگ، ملائكه اي كه همواره قطرات باران فرود مي آيند، موكلان باد، موكلان كوهها و نگهدارندة آنها، ملائكه اي كه وزن آبها و اندازة بارانهاي سيل آسا و رگبارهاي متراكم را مي دانند، موكلان گرفتاري و گشايش كارهاي مردم، رومان فرشته اي كه مردگان را در قبر آزمايش مي كند، نكير و منكر سؤال كنندگان در قبر، فرشتگان خازنان جهنم و بهشت، خدمتگزاران بهشت.[13]
آن چه به عنوان نتيجه قابل بيان است، اين است که:
1. عدد فرشتگان، از شماره خارج است. بنابراين اسماء و صفات همه فرشتگان در قرآن و روايات بيان نشده است. فقط اسماء و صفات بعضي از آنها در قرآن و روايات وارد شده است.
2. براي هر كاري خدا، فرشته اي را مسئول قرار داده است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. ترجمه ميزان الحكمة، محمدي ري شهري، مترجم: حميدرضا شيخي، دارالحديث، ج 12.
2. ترجمه تفسير الميزان، علامه طباطبايي، مترجم، سيدمحمدباقر موسوي، دفتر انتشارات اسلامي، ج 17، ص 16 الي 14.
3. بحارالانوار، علامه مجلسي ـ رحمة الله عليه ـ ، مؤسسة الوفاء، بيروت ـ لبنان، ج 56، باب 23، حقيقة الملائكة.
4. شروح نهج البلاغة، شرح خطبه 1 و 180.
--------------------------------------------------------------------------------
[1] . ر.ك: كليني، محمد بن يعقوب، كافي، تحقيق: علي اكبر غفاري، دارالكتب الاسلامية، چاپ ششم، 1375 ش، ج 1، ص 437، ح 5.
[2] . بقره/ 97.
[3] . بقره/ 98.
[4] . ر.ك: قرشي، سيدعلي اكبر، قاموس قرآن، دارالكتب الاسلامية، چاپ يازدهم، 1372 ش، مجلد سوم، ص 268 به نقل از رياض السالكين.
[5] . ر.ك: طباطبايي، سيد محمد حسين، تفسير الميزان، مترجم سيد محمد باقر موسوي، دفتر انتشارات اسلامي، چاپ يازدهم، 1378، ج 17، ص 12.
[6] . ق/ 17 و 18، انفطار/ 10 و 12، عبس/ 11 ـ 16.
[7] . سجده/ 11.
[8] . انعام/ 61.
[9] . ترجمه تفسير الميزان، همان، ج 10، ص 489.
[10] . كافي، ج 8، ص 91، ح 63.
[11] . مجلسي، محمد باقر، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء، بيروت،1404 هـ ق، ج 101، ص 87، باب 1.
[12] . ر.ك: بحارالانوار، ج 56، ص 171، ح 2.
[13] . ر.ك: صحيفه سجاديه، مترجم: حسين انصاريان، انتشارات پيام آزادي، چاپ دوازدهم، 1382، دعاي سوم، درود بر ملائكه، ص 43 ـ 48.
