پرسش :
1 . آيا در قرآن كريم و روايات نبوي و امامان ـ عليهم السّلام ـ و احكام اسلامي چيزي به نام جادو وجود دارد؟ 2 . شب بخت دختران و پسران و از اين قبيل مسايل چه؟ 3 . در صورت وجود چنين مسايلي، راه پرهيز از جادو چيست و با كساني كه اهل اين كارها هستند، چگونه بايد برخورد نمود؟
پاسخ :
در واقع سؤال از سه بخش تشكيل شده است و براي روشن شدن بحث، به صورت جدا بدان پرداخته مي‌شود.
1 . جادو در قرآن كريم، روايات و احكام اسلامي:
جادو در لغت به معناي افسون كننده، افسونگر، سحر، ساحري، دل فريب محيل، مكّار، شعبده و تردستي نيز آمده است.[1]
در تعريف سحر نيز گفته‌اند: سحر نوعي اعمال خارق العاده است كه آثاري از خود در وجود انسان‌ها به جا مي‌گذارد و گاهي يك نوع چشم‌بندي و تردستي است و گاه تنها جنبة رواني و خيالي دارد.[2]
اما بيان حكم شرعي: 1 . اما كتب عهدين: سحر و جادوگري از نظر كتب عهد قديم (تورات و كتب ملحق به آن) نيز ناروا و ناپسند است، زيرا در تورات آمده است: به صاحبان جن توجه نكنيد و جادوگران را مورد توجه قرار ندهيد. تا (مبادا) از آنها پاك شويد و خداوند خداي شما است.
در جاي ديگر آمده: و كسي كه به صاحبان جن و جادوگران توجه مي‌نمايد تا آن كه از راه زنا پيروي ايشان نمايد، روي عتاب خود را به سوي او گردانيده او را از ميان قومش منقطع خواهم ساخت.[3]
قاموس كتاب مقدس، در اين رابطه مي‌نويسد: سحر و جادو در شريعت موسوي راه نداشت، بلكه در شريعت، اشخاصي را كه سحر مشورت‌طلبي مي‌نمودند، به شديدترين قصاص‌ها ممانعت مي‌نمود. ولي با وجود اين، اين ماده فاسده در ميان قوم يهود داخل گرديد و اين قوم به آن معتقد شدند و در وقت حاجت بدان پناه مي‌برند.[4]
2. قرآن شريف: قرآن كريم به شدت اين عمل را مورد نكوهش و سرزنش قرار داده است و آنها را سوداگراني مي‌داند كه خود را به بدترين بها يا مفت فروخته‌اند.[5]
در سوره بقره آمده است:
«وَ اتّبِعوُا ما تَتلوُا الشّياطينَ مُلكِ سُليمانَ و ما كَفَرَ سُليمانُ و لكنّ الشَّياطينَ كَفروا يُعَلِّموُنَ الناسَ السّحرَ [6]و...» « و آنچه كه شياطين در روزگار فرمانروايي سليمان مي‌خواندند، پيروي كردند. و سليمان (به سحر نپرداخت) و كفر نورزيد، ولي شياطين كفر ورزيدند، آنان به مردم سحر مي‌آموختند...»
در عصر موسي ـ عليه السّلام ـ به شدت با سحر و جادو مبارزه شده است و قرآن كريم نيز آن را نقل كرده است، در اين راستا آمده: وقتي (ساحران معجزة موسي را ديدند كه چگونه همة اژدهاي بافته‌هايشان را بلعيد، تمام) ساحران به سجده افتادند و گفتند: ما به پروردگار هارون و موسي ايمان آورديم.[7]
وقتي ساحران فهميدند كار موسي ـ عليه السّلام ـ سحر و جادو نيست، بي‌اختيار به سجده افتادند، در حالي كه صبح از كافران به شمار مي‌آمدند، غروب به جمع شهداء راه خدا پيوستند.[8]
در جاي جاي قرآن كريم سخن از سحر و ساحري به ميان آمده و با اين پديده پليد و منفي، به شدت مبارزه شده است. تنها يادگرفتن سحر و جادو را براي كساني كه در صدد ابطال سحر ساحران برآيند بدون اشكال مي‌داند، بلكه گاهي به عنوان واجب كفايي، مي‌بايست عدّه‌اي سحر را بياموزند تا اگر دروغ‌گويان خواستند از اين طريق مردم را اغفال يا گمراه نمايند، سحر و جادوي آنها را ابطال كنند و دروغ و مدعاي آنها را فاش نمايند، و اين خود مبارزه جدي و همه جانبه با سحر و ساحران است.[9]
3 . روايات: از منظر روايات نيز، سحر و جادوگري به شدت سركوب شد. امام علي ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد:
«مَنْ تَعلّم شَيْئاً مِن السِحر قَليلاً او كثيراً فقد كفر و كان آخر عهده بربّه...»[10] كسي كه سحر بياموزد، كم يا زياد كافر شده است، و رابطه او با خدا به كلي قطع مي‌شود. در حديث ديگر آمده است كه امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرموده: «السّاحرُ ملعوُنٌ.... وَ السّاحِرُ كالكافر، وَ الكافر في النار».[11] ساحر ملعون است و ساحر همانند كافر است و كافر در آتش است (پس ساحر هم در آتش است).
در اين راستا، روايات بسيار نقل شده است، ولي بيان آنها در اين مختصر مقدور نيست.
4 . اما فقها: فقها نيز به اتفاق سحر و ساحري را حرام مي‌دانند و يادگرفتن آن را حرام مي‌دانند.[12] مگر براي خنثي كردن آن و مبارزه كردن با ساحران كه استثناء شده است.
2 . اما شب بخت دختران و پسران: ازدواج از منظر اسلام، يك امر پسنديده و با بركت است. روايات زيادي در اين مورد تشويق به ازدواج مي‌كنند. گاهي هم ممكن است به علت نياز افراد و موقعيت افراد خاص، ازدواج واجب شود. آن چه در اين مورد مهم است، توجه به شرايط ازدواج است. از آنجايي كه امر ازدواج بسيار مهم است، و زن و مرد در دامن يكديگر به معراج مي‌رسند، لذا بايد از نظر بزرگان، كارشناسان و افراد خبره استفاده كرد. از نظر اهل فنّ استفاده نمود و با آنها مشورت نمود. مطالعه و تحقيق در اين راستا خيلي به انسان كمك مي‌كند و راه حلّ‌هاي خوبي به انسان نشان مي‌دهد. در مورد شب بخت و شب عروسي هم يكسري اعمال مستحب و پسنديده وجود دارد كه فراگرفتن آنها آسان است و مي‌توانيد آن را از كتابهاي ديني و يا كتاب بسيار زيباي مفاتيح الجنان بيابيد.
به هر تقدير بحث ازدواج يك امركارشناسي را طلب مي‌كند و در اين راستا هم بايد مطالعه نمود و هم بايد مشورت كرد.
سحر و جادو به هيچ وجه در مسأله ازدواج راه ندارد و با دليل عقلي و قرآني و روايي، چنين كاري ممنوع است. همان‌طوري كه واقف هستند به طور معمول، آدم‌هاي سبك مغز و كم فكر و يا وسواس و بي‌فرهنگ و بي‌سواد، دنبال چنين كارهايي هستند وگرنه انسان‌هاي خردورز، تحصيل‌كرده، بافرهنگ و باورمند، هيچ وقت دنبال جادو و سحر و شعبده و حيله‌هاي شيطاني نمي‌روند و از آن فرار مي‌كنند.
3 . راه پرهيز از جادو و ارتباط با جادوگران:
بهترين راه پرهيز از جادو و سحر، آن است كه انسان باورمند باشد و به اصول اسلام پايبند باشد و براي اينكه انسان باورمند و ديندار خوبي، باشد، به شدت نياز دارد كه با منابع ديني همانند قرآن كريم، روايات ناب امامان ـ عليه السّلام ـ و دعاهاي زيبا و معروف همانند دعاي كميل، دعاي ندبه، دعاي توسل، دعاي جوشن كبير، و... آشنا باشد و به آنها مراجعه نمايد.
امروزه، كه عصر ماهواره و اينترنت است، زندگي ظاهري زيبا به خود گرفته ولي درون آن به سياهي مبدّل گشته است، سردمداران حكومت جهاني انسانيت انسان‌هاي جهان را به بازيچه گرفته‌اند، غيرت و شرف انسان‌ها را زير سؤال برده‌اند. به نام دفاع از حقوق زنان و دفاع از جوانان، از آنان به عنوان كالا استفاده مي‌كنند. از زيباترين زنان و دختران در آگهي‌هاي اقتصادي خود استفاده مي‌كنند... لذا شرافت انسان‌ها رو به پستي گراييده شد و براي جبران اين هجمه‌هاي خانمان‌سوز، روان‌شناسان بزرگ بحث، دعا درماني، قرآن درماني، مسجد درماني، روزه درماني و... را مطرح كرده‌اند تا انسان‌ها با پشتوانة باورهاي دين بتواند خود را نجات دهند و دنبال هر جادوگري حركت نكنند...
جواناني كه از تجربة كافي برخوردار نيستند، به شدت در اين راستا بايد مواظبت بكنند و با هر امر مشكوكي ارتباط برقرار نكنند و اگر با ساحران و جادوگران خاصي مواجه شده‌اند، حتماً و هر چه سريعتر فاصله بگيرند. لحظه‌اي غفلت شايسته نيست و بهترين راه و عاقلانه‌ترين روش آن است، از افرادي كه اهل چنين كاري هستند فاصله بگيرند و هيچ نيازي نيست كه انسان عاقل و تحصيل‌كرده، با اين تيپ‌ها در ارتباط باشد...
آنچه به طور خلاصه قابل بيان است، اين است كه:
1 . با دليل قرآني، روايي و فقهي، سحر و جادوگري، حرام است و به شدت از آن منع شده است.
2 . دليل عقلي هم سحر و جادوگري را پسند نمي‌كند و عقل هم كه پيامبر دروني هر انسان است و به عنوان يك منبع ديني، سحر و جادوگري، شعبده بازي و حيله‌هاي شيطاني را رد مي‌كند و پرهيز از آن را به انسان گوشزد مي‌كند. در پايان بايد گفت: انتخاب همسر، انتخاب دوست و انتخاب زندگي سالم، بسيار مهم است و براي رسيدن به آن، هم بايد اهل مطالعه بود، هم بايد از نظرات كارشناسان استفاده كرد و هم از افراد بزرگ و دلسوزان مشورت نمود. و روي‌آوردن به سحر و جادو مطلقاً ممنوع است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. كتاب آئين همسرداري از استاد اميني.
2. زن در آيينة جلال و جمال از استاد جوادي آملي.
3. تفسير نور، ج 8، از استاد قرائتي.
4. كتاب زندگي زيباست.
5. كتاب زندگي عشق است و ديگر هيچ، از لئوبوسكاليا.
6. سنگفرش هر خيابان از طلاست و... .
--------------------------------------------------------------------------------
[1]. معين، محمد، فرهنگ فارسي، ج 1، ص1201.
[2]. مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالكتاب الاسلاميه، 1371، ج 1، ص 377.
[3]. همان.
[4]. همان، ص 380 و 381.
[5]. همان.
[6]. بقره/102.
[7]. طه/20.
[8]. مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، مركز فرهنگي درسهايي از قرآن، چاپ دوم، 1380، ج7، ص 363.
[9]. تفسيرنمونه، همان.
[10]. حر عاملي، محمد بن حسن، وسايل‌الشيعه، ج 12، ص 107، از ابواب مايكتسب به، باب 25، ح 7.
[11]. همان، باب 24، ح7 و 8.
[12]. تفسير نمونه، همان.
در واقع سؤال از سه بخش تشكيل شده است و براي روشن شدن بحث، به صورت جدا بدان پرداخته مي‌شود.
1 . جادو در قرآن كريم، روايات و احكام اسلامي:
جادو در لغت به معناي افسون كننده، افسونگر، سحر، ساحري، دل فريب محيل، مكّار، شعبده و تردستي نيز آمده است.[1]
در تعريف سحر نيز گفته‌اند: سحر نوعي اعمال خارق العاده است كه آثاري از خود در وجود انسان‌ها به جا مي‌گذارد و گاهي يك نوع چشم‌بندي و تردستي است و گاه تنها جنبة رواني و خيالي دارد.[2]
اما بيان حكم شرعي: 1 . اما كتب عهدين: سحر و جادوگري از نظر كتب عهد قديم (تورات و كتب ملحق به آن) نيز ناروا و ناپسند است، زيرا در تورات آمده است: به صاحبان جن توجه نكنيد و جادوگران را مورد توجه قرار ندهيد. تا (مبادا) از آنها پاك شويد و خداوند خداي شما است.
در جاي ديگر آمده: و كسي كه به صاحبان جن و جادوگران توجه مي‌نمايد تا آن كه از راه زنا پيروي ايشان نمايد، روي عتاب خود را به سوي او گردانيده او را از ميان قومش منقطع خواهم ساخت.[3]
قاموس كتاب مقدس، در اين رابطه مي‌نويسد: سحر و جادو در شريعت موسوي راه نداشت، بلكه در شريعت، اشخاصي را كه سحر مشورت‌طلبي مي‌نمودند، به شديدترين قصاص‌ها ممانعت مي‌نمود. ولي با وجود اين، اين ماده فاسده در ميان قوم يهود داخل گرديد و اين قوم به آن معتقد شدند و در وقت حاجت بدان پناه مي‌برند.[4]
2. قرآن شريف: قرآن كريم به شدت اين عمل را مورد نكوهش و سرزنش قرار داده است و آنها را سوداگراني مي‌داند كه خود را به بدترين بها يا مفت فروخته‌اند.[5]
در سوره بقره آمده است:
«وَ اتّبِعوُا ما تَتلوُا الشّياطينَ مُلكِ سُليمانَ و ما كَفَرَ سُليمانُ و لكنّ الشَّياطينَ كَفروا يُعَلِّموُنَ الناسَ السّحرَ [6]و...» « و آنچه كه شياطين در روزگار فرمانروايي سليمان مي‌خواندند، پيروي كردند. و سليمان (به سحر نپرداخت) و كفر نورزيد، ولي شياطين كفر ورزيدند، آنان به مردم سحر مي‌آموختند...»
در عصر موسي ـ عليه السّلام ـ به شدت با سحر و جادو مبارزه شده است و قرآن كريم نيز آن را نقل كرده است، در اين راستا آمده: وقتي (ساحران معجزة موسي را ديدند كه چگونه همة اژدهاي بافته‌هايشان را بلعيد، تمام) ساحران به سجده افتادند و گفتند: ما به پروردگار هارون و موسي ايمان آورديم.[7]
وقتي ساحران فهميدند كار موسي ـ عليه السّلام ـ سحر و جادو نيست، بي‌اختيار به سجده افتادند، در حالي كه صبح از كافران به شمار مي‌آمدند، غروب به جمع شهداء راه خدا پيوستند.[8]
در جاي جاي قرآن كريم سخن از سحر و ساحري به ميان آمده و با اين پديده پليد و منفي، به شدت مبارزه شده است. تنها يادگرفتن سحر و جادو را براي كساني كه در صدد ابطال سحر ساحران برآيند بدون اشكال مي‌داند، بلكه گاهي به عنوان واجب كفايي، مي‌بايست عدّه‌اي سحر را بياموزند تا اگر دروغ‌گويان خواستند از اين طريق مردم را اغفال يا گمراه نمايند، سحر و جادوي آنها را ابطال كنند و دروغ و مدعاي آنها را فاش نمايند، و اين خود مبارزه جدي و همه جانبه با سحر و ساحران است.[9]
3 . روايات: از منظر روايات نيز، سحر و جادوگري به شدت سركوب شد. امام علي ـ عليه السّلام ـ مي‌فرمايد:
«مَنْ تَعلّم شَيْئاً مِن السِحر قَليلاً او كثيراً فقد كفر و كان آخر عهده بربّه...»[10] كسي كه سحر بياموزد، كم يا زياد كافر شده است، و رابطه او با خدا به كلي قطع مي‌شود. در حديث ديگر آمده است كه امام صادق ـ عليه السّلام ـ فرموده: «السّاحرُ ملعوُنٌ.... وَ السّاحِرُ كالكافر، وَ الكافر في النار».[11] ساحر ملعون است و ساحر همانند كافر است و كافر در آتش است (پس ساحر هم در آتش است).
در اين راستا، روايات بسيار نقل شده است، ولي بيان آنها در اين مختصر مقدور نيست.
4 . اما فقها: فقها نيز به اتفاق سحر و ساحري را حرام مي‌دانند و يادگرفتن آن را حرام مي‌دانند.[12] مگر براي خنثي كردن آن و مبارزه كردن با ساحران كه استثناء شده است.
2 . اما شب بخت دختران و پسران: ازدواج از منظر اسلام، يك امر پسنديده و با بركت است. روايات زيادي در اين مورد تشويق به ازدواج مي‌كنند. گاهي هم ممكن است به علت نياز افراد و موقعيت افراد خاص، ازدواج واجب شود. آن چه در اين مورد مهم است، توجه به شرايط ازدواج است. از آنجايي كه امر ازدواج بسيار مهم است، و زن و مرد در دامن يكديگر به معراج مي‌رسند، لذا بايد از نظر بزرگان، كارشناسان و افراد خبره استفاده كرد. از نظر اهل فنّ استفاده نمود و با آنها مشورت نمود. مطالعه و تحقيق در اين راستا خيلي به انسان كمك مي‌كند و راه حلّ‌هاي خوبي به انسان نشان مي‌دهد. در مورد شب بخت و شب عروسي هم يكسري اعمال مستحب و پسنديده وجود دارد كه فراگرفتن آنها آسان است و مي‌توانيد آن را از كتابهاي ديني و يا كتاب بسيار زيباي مفاتيح الجنان بيابيد.
به هر تقدير بحث ازدواج يك امركارشناسي را طلب مي‌كند و در اين راستا هم بايد مطالعه نمود و هم بايد مشورت كرد.
سحر و جادو به هيچ وجه در مسأله ازدواج راه ندارد و با دليل عقلي و قرآني و روايي، چنين كاري ممنوع است. همان‌طوري كه واقف هستند به طور معمول، آدم‌هاي سبك مغز و كم فكر و يا وسواس و بي‌فرهنگ و بي‌سواد، دنبال چنين كارهايي هستند وگرنه انسان‌هاي خردورز، تحصيل‌كرده، بافرهنگ و باورمند، هيچ وقت دنبال جادو و سحر و شعبده و حيله‌هاي شيطاني نمي‌روند و از آن فرار مي‌كنند.
3 . راه پرهيز از جادو و ارتباط با جادوگران:
بهترين راه پرهيز از جادو و سحر، آن است كه انسان باورمند باشد و به اصول اسلام پايبند باشد و براي اينكه انسان باورمند و ديندار خوبي، باشد، به شدت نياز دارد كه با منابع ديني همانند قرآن كريم، روايات ناب امامان ـ عليه السّلام ـ و دعاهاي زيبا و معروف همانند دعاي كميل، دعاي ندبه، دعاي توسل، دعاي جوشن كبير، و... آشنا باشد و به آنها مراجعه نمايد.
امروزه، كه عصر ماهواره و اينترنت است، زندگي ظاهري زيبا به خود گرفته ولي درون آن به سياهي مبدّل گشته است، سردمداران حكومت جهاني انسانيت انسان‌هاي جهان را به بازيچه گرفته‌اند، غيرت و شرف انسان‌ها را زير سؤال برده‌اند. به نام دفاع از حقوق زنان و دفاع از جوانان، از آنان به عنوان كالا استفاده مي‌كنند. از زيباترين زنان و دختران در آگهي‌هاي اقتصادي خود استفاده مي‌كنند... لذا شرافت انسان‌ها رو به پستي گراييده شد و براي جبران اين هجمه‌هاي خانمان‌سوز، روان‌شناسان بزرگ بحث، دعا درماني، قرآن درماني، مسجد درماني، روزه درماني و... را مطرح كرده‌اند تا انسان‌ها با پشتوانة باورهاي دين بتواند خود را نجات دهند و دنبال هر جادوگري حركت نكنند...
جواناني كه از تجربة كافي برخوردار نيستند، به شدت در اين راستا بايد مواظبت بكنند و با هر امر مشكوكي ارتباط برقرار نكنند و اگر با ساحران و جادوگران خاصي مواجه شده‌اند، حتماً و هر چه سريعتر فاصله بگيرند. لحظه‌اي غفلت شايسته نيست و بهترين راه و عاقلانه‌ترين روش آن است، از افرادي كه اهل چنين كاري هستند فاصله بگيرند و هيچ نيازي نيست كه انسان عاقل و تحصيل‌كرده، با اين تيپ‌ها در ارتباط باشد...
آنچه به طور خلاصه قابل بيان است، اين است كه:
1 . با دليل قرآني، روايي و فقهي، سحر و جادوگري، حرام است و به شدت از آن منع شده است.
2 . دليل عقلي هم سحر و جادوگري را پسند نمي‌كند و عقل هم كه پيامبر دروني هر انسان است و به عنوان يك منبع ديني، سحر و جادوگري، شعبده بازي و حيله‌هاي شيطاني را رد مي‌كند و پرهيز از آن را به انسان گوشزد مي‌كند. در پايان بايد گفت: انتخاب همسر، انتخاب دوست و انتخاب زندگي سالم، بسيار مهم است و براي رسيدن به آن، هم بايد اهل مطالعه بود، هم بايد از نظرات كارشناسان استفاده كرد و هم از افراد بزرگ و دلسوزان مشورت نمود. و روي‌آوردن به سحر و جادو مطلقاً ممنوع است.
معرفي منابع جهت مطالعه بيشتر:
1. كتاب آئين همسرداري از استاد اميني.
2. زن در آيينة جلال و جمال از استاد جوادي آملي.
3. تفسير نور، ج 8، از استاد قرائتي.
4. كتاب زندگي زيباست.
5. كتاب زندگي عشق است و ديگر هيچ، از لئوبوسكاليا.
6. سنگفرش هر خيابان از طلاست و... .
--------------------------------------------------------------------------------
[1]. معين، محمد، فرهنگ فارسي، ج 1، ص1201.
[2]. مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، دارالكتاب الاسلاميه، 1371، ج 1، ص 377.
[3]. همان.
[4]. همان، ص 380 و 381.
[5]. همان.
[6]. بقره/102.
[7]. طه/20.
[8]. مكارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، تهران، مركز فرهنگي درسهايي از قرآن، چاپ دوم، 1380، ج7، ص 363.
[9]. تفسيرنمونه، همان.
[10]. حر عاملي، محمد بن حسن، وسايل‌الشيعه، ج 12، ص 107، از ابواب مايكتسب به، باب 25، ح 7.
[11]. همان، باب 24، ح7 و 8.
[12]. تفسير نمونه، همان.
