پرسش :
آیا حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) عاشق زینب بنت جحش، همسر زید شده بود یا نه؟ چون، اگر اشتباه نکنم، آیات 40 ـ 34 سوره‌ی مائده بیان می‌کنند که حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) محبت زینب را در دل داشت اما به کسی اظهار نکرد ولی با این حال خدا از دل او با خبر بود یا چیزی قریب به این مضمون. و بعد از آن خدا، آیات در مورد زید را و طلاق از همسرش را نازل کرد. می‌خواهم تفسیر آیات فوق را در مورد اینکه حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) محبت زینب را مخفی می‌کرد بدانم.
پاسخ :
1)- ابن اثیر در کتاب تاریخ کامل خود ج 2، ص 121 جریان اینکه چشم پیامبر بی اختیار به زینب افتاده است و زید گمان کرد که پیامبر به زینب علاقمند شده است و لذا بر خلاف نهی پیامبر آن را طلاق داد نقل کرده است که کاملاً نادرست و نا بجا می‌باشد ولی خاور شناسان به جای بررسی سند مجهول نادرست این نقل تاریخی آنقدر به آن پیرایه بسته‌اند که بصورت افسانه‌های هزار و یک شب آن را آورده‌اند.
این درحالی است که دانشمندان بزرگی مانند فخر رازی و آلوسی با صراحت تمام‌تر این داستان را تکذیب می‌کنند.
اولا:ً خود قرآن صریحاً می‌فرماید که انگیزه این ازدواج مخالفت با سنت باطل عرب (آن هم به فرمان خدا) بوده است.
ثانیاً: زینب بانویی است که پیش از ازدواج با زید به پیامبر پیشنهاد ازدواج کرد ولی پیامبر علی‌رغم تمایل و اصرار او وی را به ازدواج غلام خود یعنی زید در آورد. اگر پیامبر علاقمند به او بود چرا آن موقع با او ازدواج نکرد.
ثالثاً: پیامبری که تا سن پنجاه سالگی با زنی که هیجده سال از او بزرگتر بود بسر برده است منزه است از اینکه حالا اینگونه عمل کند.
مهمتر از همه شخصیت وجودی پیامبر منافات با این پیرایه‌های منفی دارد که حتی در مورد صحابه عادی او قابل قبول نیستند.
2)- آیاتی که در این مورد گفته‌اند آیات سوره مبارکه مائده نیست بلکه آیات 37 ـ 40 سوره مبارکه احزاب است در توضیح آنان باید گفت که زید و زینب با هم زندگی آرامی نداشتند و قرآن این جریان را نقل می کند:
"وَ إِذْ تَقُولُ لِلَّذِی أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِ وَ أَنْعَمْت عَلَیْهِ أَمْسِک عَلَیْک زَوْجَک وَ اتَّقِ اللَّهَ"
"به خاطر بیاور زمانی را که به آن کس که خداوند به او نعمت داده بود و تو نیز به او نعمت داده بودی [به فرزند خواندهات «زید»] میگفتی: «همسرت را نگاهدار و از خدا بپرهیز!» (و پیوسته این امر را تکرار میکردی"[1].
و در جمله دیگر می‌فرماید:
“وَ تخْفِی فی نَفْسِک مَا اللَّهُ مُبْدِیهِ”
"و در دل چیزی را پنهان میداشتی که خداوند آن را آشکار میکند".[2]
گروهی در معنای این جمله را که مورد ابهام قرار گرفته گفته‌اند که درست است که پیامبر به ظاهر زید را از طلاق نهی می‌کرد ولی در ته دل خود خواهان این مسئله بود.
در حالی که مسلماً این با اخلاق پیامبر سازگار نیست بلکه مقصود از آنچه که پیامبر پنهان می‌کرد این بود که خداوند به او وحی کرده بود و از طریق وحی او را آگاه کرده بود که زید همسر خود را طلاق خواهد داد و تو برای ابطال سنت باطل با او ازدواج خواهی کرد. و هنگامی که پیامبر زید را نصحیت می‌کرد متوجه این وحی الهی هم بود. اما این وحی را از زید و دیگران مخفی نگه می‌داشت، تا اینکه خداوند آن را اظهار کرد و آیه بعد را فرستاد و جریان را روشن کرد.[3]
پی نوشتها:
[1] سوره احزاب، آیه37
[2] سوره احزاب، آیه37
[3] ر.ک فروغ ابدیت، ج 2، ص 111 الی ص 119
1)- ابن اثیر در کتاب تاریخ کامل خود ج 2، ص 121 جریان اینکه چشم پیامبر بی اختیار به زینب افتاده است و زید گمان کرد که پیامبر به زینب علاقمند شده است و لذا بر خلاف نهی پیامبر آن را طلاق داد نقل کرده است که کاملاً نادرست و نا بجا می‌باشد ولی خاور شناسان به جای بررسی سند مجهول نادرست این نقل تاریخی آنقدر به آن پیرایه بسته‌اند که بصورت افسانه‌های هزار و یک شب آن را آورده‌اند.
این درحالی است که دانشمندان بزرگی مانند فخر رازی و آلوسی با صراحت تمام‌تر این داستان را تکذیب می‌کنند.
اولا:ً خود قرآن صریحاً می‌فرماید که انگیزه این ازدواج مخالفت با سنت باطل عرب (آن هم به فرمان خدا) بوده است.
ثانیاً: زینب بانویی است که پیش از ازدواج با زید به پیامبر پیشنهاد ازدواج کرد ولی پیامبر علی‌رغم تمایل و اصرار او وی را به ازدواج غلام خود یعنی زید در آورد. اگر پیامبر علاقمند به او بود چرا آن موقع با او ازدواج نکرد.
ثالثاً: پیامبری که تا سن پنجاه سالگی با زنی که هیجده سال از او بزرگتر بود بسر برده است منزه است از اینکه حالا اینگونه عمل کند.
مهمتر از همه شخصیت وجودی پیامبر منافات با این پیرایه‌های منفی دارد که حتی در مورد صحابه عادی او قابل قبول نیستند.
2)- آیاتی که در این مورد گفته‌اند آیات سوره مبارکه مائده نیست بلکه آیات 37 ـ 40 سوره مبارکه احزاب است در توضیح آنان باید گفت که زید و زینب با هم زندگی آرامی نداشتند و قرآن این جریان را نقل می کند:
"وَ إِذْ تَقُولُ لِلَّذِی أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِ وَ أَنْعَمْت عَلَیْهِ أَمْسِک عَلَیْک زَوْجَک وَ اتَّقِ اللَّهَ"
"به خاطر بیاور زمانی را که به آن کس که خداوند به او نعمت داده بود و تو نیز به او نعمت داده بودی [به فرزند خواندهات «زید»] میگفتی: «همسرت را نگاهدار و از خدا بپرهیز!» (و پیوسته این امر را تکرار میکردی"[1].
و در جمله دیگر می‌فرماید:
“وَ تخْفِی فی نَفْسِک مَا اللَّهُ مُبْدِیهِ”
"و در دل چیزی را پنهان میداشتی که خداوند آن را آشکار میکند".[2]
گروهی در معنای این جمله را که مورد ابهام قرار گرفته گفته‌اند که درست است که پیامبر به ظاهر زید را از طلاق نهی می‌کرد ولی در ته دل خود خواهان این مسئله بود.
در حالی که مسلماً این با اخلاق پیامبر سازگار نیست بلکه مقصود از آنچه که پیامبر پنهان می‌کرد این بود که خداوند به او وحی کرده بود و از طریق وحی او را آگاه کرده بود که زید همسر خود را طلاق خواهد داد و تو برای ابطال سنت باطل با او ازدواج خواهی کرد. و هنگامی که پیامبر زید را نصحیت می‌کرد متوجه این وحی الهی هم بود. اما این وحی را از زید و دیگران مخفی نگه می‌داشت، تا اینکه خداوند آن را اظهار کرد و آیه بعد را فرستاد و جریان را روشن کرد.[3]
پی نوشتها:
[1] سوره احزاب، آیه37
[2] سوره احزاب، آیه37
[3] ر.ک فروغ ابدیت، ج 2، ص 111 الی ص 119
