پرسش :

توصيه های متخصصان تغذيه به بيماران قلبي چیست؟

پاسخ :
بيماري‌هاي قلبي عروقي يكي از دلايل اصلي مرگ و مير در دنيا است. بر اساس گزارش سازمان جهاني بهداشت در سال 2003 ميلادي؛ بيماري‌هاي قلبي‌عروقي عامل 17 ميليون مرگ بوده وپيش بيني شده است که تا سال 2010، بيماري‌هاي قلبي‌عروقي عامل اصلي مرگ و مير در کشورهاي در حال توسعه باشد. همچنين شايع ترين علل مرگ و مير در ايران نيز بيماري قلبي‌عروقي است.
در سال 1382؛ 38 درصد از کل مرگ‌ها در 23 استان کشور ناشي از بيماري‌هاي قلبي- عروقي بوده است. افزايش اين نوع بيماري ناشي از تغييرات در رژيم غذايي، فعاليت بدني و مصرف دخانيات است که به دليل تغيير در شيوه زندگي ناشي از شهرنشيني و صنعتي شدن پديد آمده است.
امروزه مردم نسبت به گذشته بيشتر غذاهاي حاوي انرژي را که ارزش تغذيه‌ا‌ي ندارد مصرف مي‌کنند و از طرفي تحرک بدني آنان نيز کمتر از گذشته شده است. با توجه به‌ اينکه تغذيه نامناسب مانند افزايش مصرف روغن جامد، کاهش مصرف ميو‌ها و سبزي‌ها و افزايش مصرف قند و نمک موجب افزايش پرفشاري خون، افزايش چربي خون، ديابت نوع دوم و اضافه وزن و چاقي مي‌شود. يکي از بهترين مداخلات به منظور پيشگيري و کنترل بيماري قلبي‌عروقي اصلاح رژيم غذايي و افزايش تحرک بدني است. به عنوان مثال در فنلاند، مداخلات تغذيه‌اي در سطح جامعه به كاهش كلسترول منجر شده و به دنبال آن ميزان مرگ و مير ناشي از بيماري‌هاي قلبي و سكته مغزي كاهش يافته است. همچنين در آمريكا از اواخر دهه 1960 كاهش مصرف چربي‌هاي اشباع سبب کاهش مرگ و مير ناشي از بيماري‌هاي عروق كرونر قلب شده است.
كاهش مصرف نمك
• مصرف نمك هنگام تهيه و طبخ غذا کاهش يابد و از نمكدان در هنگام صرف غذا و سر سفره استفاده نشود.
• از مصرف غذاهاي كنسرو شده و بسياري از موادغذايي بسته‌بندي شده آماده به دليل دارا بودن مقادير زيادي نمك خودداري شود.
• از مصرف بيش از اندازه غذاهاي شور مانند ماهي دودي، آجيل شور، چيپس، پفك، انواع شور، سوسيس و كالباس خودداري شود.
• از سبزي‌هاي تازه، سير، ليموترش تازه، آب نارنج، آويشن، شويد و... براي بهبود طعم غذا و كاهش مصرف نمك استفاده شود.
کاهش مصرف چربي و روغن
• غذاها تا حد امكان به صورت آب پز، بخارپز يا كبابي مصرف شود.
• از سرخ کردن زياد غذا خودداري شود.
• مصرف غذاهاي سرخ شده، سوسيس، كالباس، خامه، چيپس، پفك، سس‌ها، مغز، دل و قلوه در برنامه غذايي کاهش يابد.
• پوست مرغ و چربي‌هاي قابل مشاهده گوشت و مرغ پيش از طبخ جدا شده و از قسمت‌هاي كم چرب گوشت‌ها استفاده شود.
• از گوشت‌هاي كم چرب مانند مرغ و ماهي به جاي گوشت قرمز استفاده شود.
• از انواع لبنيات کم چرب مانند شير، ماست و پنير استفاده شود.
افزايش مصرف فيبر
فيبرها تركيباتي هستند که در ديواره سلول‌هاي گياهان مانند سبزي‌ها، ميوه‌ها، سبوس، غلات كامل، حبوبات، مغزها وجود دارند.
• فيبرهاي محلول (جودوسر، حبوبات، ميوه‌ها) با كاهش كلسترول بد خون( LDL) خطر ابتلا به بيماري‌هاي قلبي عروقي را كاهش مي‌دهند.
• فيبرهاي نامحلول (سبوس گندم، نان و غلات سبوس‌دار) موجب تسهيل حركات لوله گوارش و پيشگيري از يبوست مي‌شوند.
تعادل و تنوع در برنامه غذايي روزانه
تعادل به معني مصرف مقادير كافي از مواد غذايي مورد نياز براي حفظ سلامت بدن است و تنوع يعني مصرف انواع گوناگون مواد غذايي كه در چهار گروه اصلي غذايي (گروه نان و غلات، گروه شير و لبنيات، گروه گوشت، تخم‌مرغ، حبوبات و مغزها و گروه ميوه‌‌ها و سبزي‌ها) معرفي مي‌شوند.
افزايش مصرف ميوه‌ها و سبزي‌ها در برنامه غذايي روزانه
• ميوه‌ها و سبزي‌ها
در پيشگيري از بيماري‌هايي مانند بيماري‌هاي قلبي‌عروقي و برخي از انواع سرطان‌ها به خصوص سرطان‌هاي سيستم گوارشي و يبوست موثر هستند. زيرا آنتي‌اكسيدان‌ها و ريزمغذي‌هايي مانند فلاونوييدها، كاروتنوئيدها، ويتامين C، فوليك اسيد و همچنين فيبرهاي غذايي در ميوه‌ها و سبزي‌ها اثر حفاظتي دارند. نتايج مطالعات متعدد نشان داده است که مصرف كم ميوه و سبزي عامل 19 درصد از سرطان‌هاي دستگاه گوارش، 31 درصد از بيماري‌هاي قلبي و 11 درصد از سكته‌هاي مغزي در جهان است و بيش از 80 درصد از بار بيماري‌هايي كه به مصرف كم ميوه و سبزي نسبت داده مي‌شود ناشي از بيماري‌هاي قلبي‌عروقي و بقيه مربوط به سرطان‌ها هستند.
• در برنامه غذايي روزانه سبزي‌ها يا سالاد (كاهو، كلم، گوجه‌فرنگي، خيار، هويج، فلفل دلمه‌اي سبز و...) همراه با غذا مصرف شود.
• ميوه‌هاي تازه به عنوان ميان وعده مصرف شود.
• از خشكبار (برگه زردآلو، كشمش و...) و سبزي‌هاي تازه (هويج، گل كلم، خيار، گوجه‌فرنگي و...) به عنوان ميان وعده استفاده شود.
توجه به نوع روغن مصرفي
• از روغن‌هاي مايع مانند روغن زيتون و روغن آفتابگردان به جاي روغن حيواني و روغن نباتي جامد (بــراي پيشگيري از افزايش كلسترول خون) استفاده شود.
• از مصرف غذاهاي سرخ كرده پرهيز شود و در صورت لزوم از روغن مخصوص سرخ كردني استفاده شود (زيرا روغن جامد هيدروژنه حاوي اسيدهاي چرب اشباع و اسيدهاي چرب ترانس است كه خطر ابتلا به امراض قلبي و عروقي را افزايش مي‌دهد).
• مصرف روغن زيتون و مغزها به دليل کنترل انرژي دريافتي متعادل باشد.
• روغن مايع به روغن جامد( به دليل دارا بودن اسيدهاي چرب غير اشباع و نداشتن كلسترول ) ارجحيت داده شود.
• از روغن‌هاي مايع معمولي (غير سرخ كردني) و روغن زيتون در سرخ کردن غذاها (به دليل حساسيت اين روغن‌ها به حرارت بالا) استفاده نشود.
کاهش مصرف مواد قندي
مصرف بيش از حد مواد قندي و نشاسته‌اي مانند برنج، ماكاروني، شيريني، کيک، شكلات، مربا، عسل و نوشابه‌ها موجب افزايش وزن، بالا رفتن فشارخون و چربي خون شده و به بروز بيماري‌هاي قلبي‌عروقي منجر مي‌شود بنابراين به منظور پيشگيري از بيماري‌هاي فوق بايد در برنامه غذايي روزانه افراد از مصرف بيش از آنان خودداري کرد.
• از ميوه‌هاي تازه به جاي شيريني و شكلات به‌عنوان ميان وعده استفاده شود.
• دوغ، آب و آب ميوه‌هاي طبيعي بجاي نوشابه‌هاي گازدار مصرف شود.
• از مصرف زياد قند و شكر همراه با چاي خودداري شود.
گنجاندن سويا در برنامه غذايي
مصرف پروتئين سويا به کاهش کلسترول و تري‌گليسيريد منجر مي‌شود. پروتئين سويا موجب افزايش سطح HDLکلسترول خون (يکي از عوامل موثر در پيشگيري از بيماري‌هاي قلبي‌عروقي) مي‌شود.
منبع: www.salamat.com