پرسش :
چه اتفاقی می افتد که هیجانات ما به سمت بحران می روند و باعث می شود که صدمات روحی و جسمی اتفاق بیفتد ؟
پاسخ :
پاسخ از آقای دکتر مصطفی حیدری، روان پزشک:
ما به چند صورت می توانیم با هیجانات خود برخورد کنیم . برخورد ما با هیجانات می تواند کاملاً منفعل باشد . یعنی مثلاً وقتی هیجان را احساس کردیم همه چیز را بشکنیم . یا وقتی ترسیدیم ، از کوچک ترین تا بزرگترین ترس فرار کنیم . اینها منفعل رفتار کردن با هیجان است . یا وقتی شاد هستیم طوری رفتار کنیم که دیگران را در نظر نگیریم . یا هیجان را سرکوب کنیم . بگوییم که تو نباید ناراحتی شوی ، مرد که نباید بترسد یا گریه کند . تو دیگر بزرگ شده ای . این سرکوب مداوم باعث می شود که هیجان ها انباشته شود و این انباشته شدن باعث می شود که افراد ناخودآگاه دیگران را آزار و اذیت کنند . یعنی اگر پله پله در نظر بگیریم به این صورت است که هیجان سرکوب شد ، روی هم انباشته شد ، بعد از انباشته شدن مداوم به یک حالت تراکم رسید بالاخره تنش ایجاد می شود . من عرض کردم که یک بخشی از هیجان زیستی است و بالاخره یک جایی باشد خالی شود . محدودیت ها و ممنوعیت ها باعث میشود که به عقده های اجتماعی تبدیل شوند . فرد می خواهد به یک صورتی خود را از این عقده های اجتماعی رها کند . ممکن است به این صورت باشد که پای خود را بر روی پدال گاز بگذارد یا ممکن است که شیشه های ماشین را پایین بیاورد و صدای ضبط خود را تا آخر زیاد کند . در واقع فرد نمی داند که آن تنش درونی را کجا و چگونه تخلیه کند . این مسئله باعث می شود که در نهایت به سمت بحران های اجتماعی برود. حالا ما چکار باید بکنیم که کار به اینجا نرسد . یکی از راه ها این است که باید الگوهای مناسب معرفی کنیم . الگوی مناسب یک کلمه ی کلی است و من باید با مثال آن را بیان کنم . من اینجا گله ای می کنم از کسانی که دست اندرکار مسائل فرهنگی هستند . مراسم جشن و سرور و یا برعکس مراسم تعزیه برگزار می کنند . در اینجور مراسم باید همه چیز متناسب باشد . مثلاً فرض کنید در یک دانشگاه جشن مراسم فارغ التحصیلی برگزار می شود . ازاسم جشن هیجان و شور و شوق همه تحریک شده است . جنبه ی جسمی و زیستی آنها نیز کاملاً تحریک شده است . یعنی همه چیز مناسب است برای اینکه دست وسوت و داد و فریاد زده شود . ما اولاً همه ی مراسم ها را با تلاوت قرآن متبرک می کنیم . در اینجور مراسم صدای قاری قرآنی که ما دعوت می کنیم باید هیجانی باشد . اگر قرار است یک مراسمی غمگین مثلاً سرداران جنگ برگزار شود قاریانی انتخاب کنیم که صدایی مانند منشاوی داشته باشند . من خودم وقتی این صدا را می شنوم احساس می کنم که روز قیامت است و نوبت حسابرسی ایستاده ام . در مراسمی که چشن و سرور است صدایی مانند عبدالباسط مناسب است که موقع شنیدن انسان احساس می کند که همین الان قرآن در حال نزول است . این حس و حال را خیلی لازم است که انسان در نظر بگیرد . خوب در این جشنی که قرار است جشن فارغ التحصیلی باشد همه می خواهند دست بزنند ، می بینیم که برخی افراد، بد ذوقی به خرج می دهند و می گویند بجای تشویق با صلوات همراهی کنند . ما باید شأن صلوات را برای جایگاه خود حفظ کنیم و شأن دست زدن و جشن را هم مراعات کنیم که اینجا جشن است . اگر ما این الگو ها را درست معرفی کنیم همه ی هیجانات بجا تخلیه می شود وروی هم انباشته نمی شود. ما در فرهنگ خود ایام جشن کم نداریم . اما شما ببینید ما اوایل ماه شعبان و ایام تولد امام حسین مداح دعوت می کنیم ولی همان مداحی که روز عاشورا برای امام حسین می خواند ، جالب تر اینکه همان اشعار هم خوانده می شود و اگر شما تصویر را نداشته باشید نمی دانید که روز عاشورا است یا تولد امام حسین (ع) است .
www.ch3.ir
پاسخ از آقای دکتر مصطفی حیدری، روان پزشک:
ما به چند صورت می توانیم با هیجانات خود برخورد کنیم . برخورد ما با هیجانات می تواند کاملاً منفعل باشد . یعنی مثلاً وقتی هیجان را احساس کردیم همه چیز را بشکنیم . یا وقتی ترسیدیم ، از کوچک ترین تا بزرگترین ترس فرار کنیم . اینها منفعل رفتار کردن با هیجان است . یا وقتی شاد هستیم طوری رفتار کنیم که دیگران را در نظر نگیریم . یا هیجان را سرکوب کنیم . بگوییم که تو نباید ناراحتی شوی ، مرد که نباید بترسد یا گریه کند . تو دیگر بزرگ شده ای . این سرکوب مداوم باعث می شود که هیجان ها انباشته شود و این انباشته شدن باعث می شود که افراد ناخودآگاه دیگران را آزار و اذیت کنند . یعنی اگر پله پله در نظر بگیریم به این صورت است که هیجان سرکوب شد ، روی هم انباشته شد ، بعد از انباشته شدن مداوم به یک حالت تراکم رسید بالاخره تنش ایجاد می شود . من عرض کردم که یک بخشی از هیجان زیستی است و بالاخره یک جایی باشد خالی شود . محدودیت ها و ممنوعیت ها باعث میشود که به عقده های اجتماعی تبدیل شوند . فرد می خواهد به یک صورتی خود را از این عقده های اجتماعی رها کند . ممکن است به این صورت باشد که پای خود را بر روی پدال گاز بگذارد یا ممکن است که شیشه های ماشین را پایین بیاورد و صدای ضبط خود را تا آخر زیاد کند . در واقع فرد نمی داند که آن تنش درونی را کجا و چگونه تخلیه کند . این مسئله باعث می شود که در نهایت به سمت بحران های اجتماعی برود. حالا ما چکار باید بکنیم که کار به اینجا نرسد . یکی از راه ها این است که باید الگوهای مناسب معرفی کنیم . الگوی مناسب یک کلمه ی کلی است و من باید با مثال آن را بیان کنم . من اینجا گله ای می کنم از کسانی که دست اندرکار مسائل فرهنگی هستند . مراسم جشن و سرور و یا برعکس مراسم تعزیه برگزار می کنند . در اینجور مراسم باید همه چیز متناسب باشد . مثلاً فرض کنید در یک دانشگاه جشن مراسم فارغ التحصیلی برگزار می شود . ازاسم جشن هیجان و شور و شوق همه تحریک شده است . جنبه ی جسمی و زیستی آنها نیز کاملاً تحریک شده است . یعنی همه چیز مناسب است برای اینکه دست وسوت و داد و فریاد زده شود . ما اولاً همه ی مراسم ها را با تلاوت قرآن متبرک می کنیم . در اینجور مراسم صدای قاری قرآنی که ما دعوت می کنیم باید هیجانی باشد . اگر قرار است یک مراسمی غمگین مثلاً سرداران جنگ برگزار شود قاریانی انتخاب کنیم که صدایی مانند منشاوی داشته باشند . من خودم وقتی این صدا را می شنوم احساس می کنم که روز قیامت است و نوبت حسابرسی ایستاده ام . در مراسمی که چشن و سرور است صدایی مانند عبدالباسط مناسب است که موقع شنیدن انسان احساس می کند که همین الان قرآن در حال نزول است . این حس و حال را خیلی لازم است که انسان در نظر بگیرد . خوب در این جشنی که قرار است جشن فارغ التحصیلی باشد همه می خواهند دست بزنند ، می بینیم که برخی افراد، بد ذوقی به خرج می دهند و می گویند بجای تشویق با صلوات همراهی کنند . ما باید شأن صلوات را برای جایگاه خود حفظ کنیم و شأن دست زدن و جشن را هم مراعات کنیم که اینجا جشن است . اگر ما این الگو ها را درست معرفی کنیم همه ی هیجانات بجا تخلیه می شود وروی هم انباشته نمی شود. ما در فرهنگ خود ایام جشن کم نداریم . اما شما ببینید ما اوایل ماه شعبان و ایام تولد امام حسین مداح دعوت می کنیم ولی همان مداحی که روز عاشورا برای امام حسین می خواند ، جالب تر اینکه همان اشعار هم خوانده می شود و اگر شما تصویر را نداشته باشید نمی دانید که روز عاشورا است یا تولد امام حسین (ع) است .
www.ch3.ir
