پرسش :

پسر 13 ساله‏ام سخنان زشتي را بر زبان جاري مي‏کند. علت آن چيست و چگونه مي‏توانم با او برخورد کنم؟

پاسخ :
اين رفتار، عللي دارد:
1. الگوها: اگر والدين و نزديکان، با خود او يا با ديگران اين گونه برخورد کنند و سخنان زشتي را بر زبان جاري سازند، او نيز چنين خواهد کرد؛ پس بايد محيط اصلاح شود.
2. نمايش استقلال: گاهي نوجوان براي تثبيت استقلال خود، به اين کار دست مي‏زند که بايد با راهکارهاي ذيل، او را متوجه زشتي اين عمل کرد.
3. عصبانيت: با توجه به اهميت و تأثير فراوان اين عامل در بد دهني نوجوان، بکوشيد زمينه‏هاي عصبانيت او را از بين ببريد.
4. همسالان: نوجوان، از همسالان فحاش تأثير جدي مي‏پذيرد؛ بنابراين، با نرمي و عطوفت و آگاهي غير مستقيم دادن درباره‏ي رفيقان بد، رابطه‏اش را با آنان قطع کنيد.
چند توصيه
أ. براي مصونيت فرزندان از اين رفتار نابهنجار، از دوران کودکي بايد توجه شود. وقتي فرزند خردسال و شيرين زبان شما، کلمه‏ي زشتي را بر زبان جاري مي‏کند، شادماني نکنيد و مغلوب احساسات خود نشويد و همان لحظه، با آرامش به او بفهمانيد که سخنش ناپسند است.
ب. در مقابل سخنان زشت نوجوانتان داد و فرياد نکنيد و اداي شوکه شدن را در نياوريد.
ج. هنگام مواجهه با بد دهني نوجوان فقط رو ترش کنيد و در موقعيت‏هاي عاطفي، با سخني نرم، او را از اين عمل باز داريد )کودک و نوجوان، هر از چند گاهي، احساس عاطفي شديدي به پدر و مادر مي‏يابد؛ آنان را در آغوش مي‏گيرد و مي‏بوسد و اظهار محبت مي‏کند. اين رفتار به اين دليل است که شايد شب قبل کابوسي درباره‏ي از دست دادن پدر يا مادر ديده يا در مدرسه شنيده است که يکي از همسالان، پدر يا مادرش را از دست داده و يا فيلمي عاطفي را ديده است. اين موقعيت عاطفي، بهترين زمان براي نهي فرزند از رفتارهاي ناپسند است؛ زيرا مقاومت رواني‏اش به پايين‏ترين حد مي‏رسد(. به او بگوييد فحش دادن و بد دهني، احساسات ديگران را جريحه‏دار مي‏کند و ممکن است به او آسيبي برسد.
د. هنگام نهي نوجوان، از روش استدلال خود محوري )وقتي فحش مي‏دهي، به شخصيت تو لطمه مي‏خورد و در جامعه بي‏ارزش مي‏شوي(، و استدلال ديگر محوري )وقتي ناسزا مي‏گويي، به شخصيت من لطمه مي‏خورد؛ چون مادر تو هستم(، استفاده کنيد.
هـ. اگر ناسزاگويي برايش عادت شده است، به او بياموزيد که تا مدتي، واژه‏ي زشت را در ذهن خود يا زير لب و آرام بگويد.
و. مي‏توانيد الفاظي مناسب‏تر را جايگزين واژگان زشت کنيد تا هنگام عصبانيت، با آن واژگان تخليه شود؛ براي مثال، به جاي »بي‏شعور« مي‏تواند از »واژه‏ي بي‏منطق« استفاده کند.
ز. در صورت استمرار بد دهني، از ساز و کارهاي بازدارنده )ر. ک: ص 97( و به ويژه کاستن از پول توجيبي استفاده کنيد. به او بگوييد که در برابر هر کلمه‏ي زشت، مقداري از پول توجيبي‏اش کم خواهد شد.
ح. در صورت پيشرفت، از تحسين و تشويق غافل نشويد.
منبع: کتاب نسیم مهر(1)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)