پرسش :

پسري 4 ساله دارم که من و پدرش را به ويژه در حضور ديگران کتک مي‏زند و پرخاشگري مي‏کند.

پاسخ :
پرخاشگري، رفتار خصمانه‏اي است که در قالب کتک زدن، لگد زدن، دعوا کردن، آزار دادن، داد و فرياد و از بين بردن وسايل ديگري جلوه مي‏کند؛ بنابراين، گريه کردن و اخم کردن، پرخاشگري نيست. علل پرخاشگري کودکان حدود چهار سال عبارتند از:
1. گرسنگي: هرگاه زمان غذاي کودک بگذرد، پرخاشگر مي‏شود و در موارد بسياري، گرسنگي خود را به مادر نمي‏گويد.
به مادران عزيز توصيه مي‏کنم به ويژه در مهماني‏ها و زماني که مهمان دارند، از غذاي کودک خود غافل نشوند.
2. خستگي: اگر فعاليت کودک بيش از حد باشد و در پياده‏روي و بازي زياده‏روي کند، با کوچک‏ترين بهانه‏ها به مرحله‏ي فروپاشي مي‏رسد و پرخاشگري خواهد کرد.
اعتدال در فعاليت‏هاي جسمي براي کودک مطلوب است.
3. بي‏خوابي: طبيعي است که هرگاه زمان خواب کودک به تأخير افتد، پرخاشگر مي‏شود. اين مشکل بيشتر در مهماني‏ها و زماني که مادر و پدر مشغول پذيرايي از مهمان‏ها هستند، پيش مي‏آيد.
4. بي‏توجهي به کودک: وقتي کودک چهار ساله‏ي شما، خواسته‏اي دارد، به خواسته‏ي او توجه کنيد. در صورت بي‏توجهي )به ويژه در حضور ديگران(، ممکن است با کتک و داد و فرياد، نظر شما را به خود جلب کند.
برخي والدين، هنگام صحبت با دوستان و نزديکان، از پاسخگويي به کودک خود غافل مي‏شوند.
5. بيماري: يکي ديگر از عوامل پرخاشگري کودک، بيماري )تب( است. در اين حالت بايد با او مدارا کرد.
6. انگل: برخي انگل‏ها روي اعصاب کودک اثر مي‏گذارند. در اين صورت بايد به پزشک مراجعه کرد.
7. در تنگنا قرار دادن کودک: کودکان در اين سنين، دوست داشتني‏اند؛ به همين جهت، نزديکان و دوستان خانواده، به رغم ميل کودکان، آنان را در آغوش مي‏گيرند؛ مي‏فشارند و مي‏بوسند. با اين گونه اعمال، کودک در تنگنا قرار مي‏گيرد و پرخاشگري مي‏کند؛ به ويژه اگر بزرگسالي او را به زور بگيرد و با لب‏هاي خيس ببوسد. (1)
بزرگسالاني که مي‏خواهند با کودکان ارتباط برقرار کنند، به هيچ وجه نبايد از زور استفاده کنند. نرمي، آغاز ارتباط با بازي، شعر، قصه و... مي‏تواند زمينه‏ي ارتباط عاطفي بعدي را فراهم سازد.
درصد کمي از کودکان وجود دارند که در برابر رفتارهاي خشن بزرگسالان، مقاومت چنداني از خود نشان نمي‏دهند؛ اما اگر کودکي، هنگام حرکت بزرگسال به سويش، خود را پشت سر پدر يا مادر پنهان مي‏کند؛ وحشت زده مي‏شود و اخم مي‏کند، نشان مي‏دهد که تجربه‏ي ناخوشايندي از بزرگسالان دارد که در اين صورت بايد از راه‏هاي پيش گفته با او ارتباط برقرار کرد.
پی نوشت:
(1) مي‏گويند مردي زشت رو، کودکي را در آغوش گرفته بود و مي‏بوسيد و آن کودک فرياد مي‏زد و گريه مي‏کرد. آن مرد مي‏گفت: عزيزم! گريه نکن؛ از چي مي‏ترسي؟ خودم اين جا هستم!! لطيفي گفت: آقاي عزيز! مشکل آن کودک، خود شما هستيد. او را رها کنيد، مشکلش حل مي‏شود.
منبع: کتاب نسیم مهر(1)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)