پرسش :

مقصود حضرت علي عليه‏السلام از اين که فرزندان خود را با توجه به آداب زمان تربيت کنيد، چيست؟

پاسخ :
در يکي از حکمت‏هاي منسوب به امام علي عليه‏السلام آمده است:
لا تقسروا اولادکم علي آدابکم فانهم مخلوقون لزمان غير زمانکم. (1)
فرزندانتان را به انجام آداب خودتان وانداريد؛ زيرا آنان براي زماني، غير از زمان شما آفريده شده‏اند.
در زبان عربي، »قسر« با حرف جر »علي« به معناي واداشتن مي‏آيد و حضرت مي‏فرمايد: فرزندان خودتان را به انجام آداب و رسومي که خود داشته‏ايد، مجبور نکنيد؛ زيرا آداب و رسوم تغيير مي‏کند؛ براي مثال، زمان کودکي والدين، تحصيل دختران يا کارهاي اجتماعي آنان مرسوم نبود؛ اما اين کارها، امروزه مرسوم و مفيد است؛ پس نگوييد: چون زمان ما، دختران درس نمي‏خواندند، امروزه هم نبايد در پي تحصيل بروند يا چون پيش‏تر در فعاليت‏هاي اجتماعي شرکت نمي‏کردند، اکنون نيز از اين گونه فعاليت‏ها محروم شوند.
برخلاف تصور برخي از سخن امام علي عليه‏السلام، آزادي به معناي بي‏قيدي را برداشت کرده‏اند، مقصود حضرت، تخطي از حلال و حرام نيست و عمل به آداب زمان حاضر، هيچ گونه منافاتي با رعايت ارزش‏هاي ديني و حلال و حرام الاهي ندارد. دختر مسلمان مي‏تواند تحصيل کند يا در فعاليت‏هاي اجتماعي شرکت جويد؛ اما حجاب خود را نيز داشته باشد و خود را از نامحرمان بپوشاند.
استفاده از امکانات زمان )تحصيلات عالي، فن‏آوري‏هاي روز مثل رايانه، وسايل ارتباط جمعي و... و امکانات آموزشي( مطلوب است و چه بسا مصداقي از سخن امام علي عليه‏السلام باشد؛ زيرا کسي که به زمان آگاه است، شبهه‏ها به او هجوم نمي‏آورند.
امام صادق عليه‏السلام فرمود:
العالم بزمانه لا تهجم عليه اللوابس. (2)
پی نوشت:
(1)ابن ابي‏الحديد، شرح نهج‏البلاغه، ج 20، ص 267.
(2)علامه مجلسي، بحارالانوار، ج 71، ص 307.
منبع: کتاب نسیم مهر(1)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)