پرسش :
در راه ايجاد مسؤوليتپذيرى در فرزندان، چه موانعى وجود دارد و چگونه مىتوان آنها را از سر راه برداشت؟
پاسخ :
موانع ايجاد مسؤوليتپذيرى در فرزندان عبارتند از:
1. به دوش كشيدن مسؤوليت به جاى فرزند: مسؤوليت آماده شدن براى مدرسه، انجام تكاليف، پر كردن اوقات فراغت، امور شخصى، غذا خوردن و... بر عهده خود فرزند است و اگر والدين اين مسؤوليتها را به جاى او به دوش كشند، مانع از مسؤوليتپذيرى فرزند مىشوند.
نقش والدين فقط نظارت و كمك در صورت نياز است. كمك مستقيم به فرزند براى انجام تكاليف مدرسه ممكن است اين فكر را در ذهن او ايجاد كند كه به تنهايى قادر نيست كارى را در اين زمينه انجام دهد.
2. عدم اعطاى استقلال به فرزند: براى مسؤوليتپذير كردن فرزند، بايد به او استقلال دهيد؛ البته استقلالى منطقى و با نظارت. استقلال و مسؤوليت رابطه تنگاتنگى با هم دارند. اگر به فرزند خود مسؤوليت بدهيد؛ اما استقلال در تصميمگيرى ندهيد نمىتواند مسؤوليتپذير شود و اگر استقلال بدهيد و او احساس مسؤوليت نكند، بايد منتظر حادثهاى ناخوشايند باشيد.
3. ترس از ايجاد تنش با فرزند: گاهى ترس از ايجاد تنش والدين و فرزند باعث مىشود او را از انجام مسؤوليتهايش معاف دارند و از اين انديشه پيروى كنند كه «برايم راحتتر است خودم انجامش دهم». اين رفتار، فرصت مسؤوليتپذيرى را از فرزند مىگيرد و در آينده متضرر خواهد شد.
4. انتقاد از فرزند و سرزنش او: اگر زندگى كودك با انتقاد و سرزنش همراه شود، احساس مسؤوليت را نخواهد آموخت.
5. كند بودن فرزند در انجام كارها: برخى كودكان آن قدر كند عمل مىكنند كه والدين، كار و مسؤوليت را از آنان مىگيرند و خود انجام مىدهند. براى ايجاد سرعت عمل در فرزند از بازى ركوردگيرى (ر. ك: ص 177 و 178) استفاده كنيد.
6. ناقص انجام دادن كارها: برخى كودكان يا نوجوانان، مسؤوليت واگذار شده را ناقص انجام مىدهند و اين باعث مىشود كه والدين يا معلم، وظيفه او را به ديگرى واگذارند يا خود انجام دهند. براى رفع اين مشكل، مسؤوليت را به قسمتهاى كوچك تقسيم كنيد.
7. سمبل كردن كارها به وسيله فرزند: برخى فرزندان به جاى انجام كار، آن را سمبل مىكنند و سرسرى انجام مىدهند؛ براى مثال به جاى تميز كردن اتاق، تمام وسايل را زير تخت، داخل كمد يا جاهاى ديگر پنهان مىكنند. در اين صورت، مسؤوليت حتما بايد با نظارت شما انجام گيرد.
8. تقاضاى انجام مسؤوليت از فرزند در زمان نامناسب: انجام مسؤوليتها را از فرزندتان در زمانهاى مناسب بخواهيد. طبيعى است كه هنگام ديدن فيلمى جذاب از تلويزيون يا در اثناى بازى فوتبال با همسالان، به انجام مسؤوليت رغبت نشان نمىدهد.
9. تذكرهاى پىدرپى والدين: از تذكرهاى پىدرپى بپرهيزيد. يك بار به فرزند خود پيام دهيد و فرصتى را در اختيارش قرار دهيد تا پيام را در ذهن خود تجزيه و تحليل كند.
10. عدم پيگيرى و نظارت والدين: براى اطمينان از انجام مسؤوليتها به وسيله فرزندان، بازرسى منظم و مكرر والدين لازم است.
منبع: کتاب نسیم مهر(3)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)/1388
موانع ايجاد مسؤوليتپذيرى در فرزندان عبارتند از:
1. به دوش كشيدن مسؤوليت به جاى فرزند: مسؤوليت آماده شدن براى مدرسه، انجام تكاليف، پر كردن اوقات فراغت، امور شخصى، غذا خوردن و... بر عهده خود فرزند است و اگر والدين اين مسؤوليتها را به جاى او به دوش كشند، مانع از مسؤوليتپذيرى فرزند مىشوند.
نقش والدين فقط نظارت و كمك در صورت نياز است. كمك مستقيم به فرزند براى انجام تكاليف مدرسه ممكن است اين فكر را در ذهن او ايجاد كند كه به تنهايى قادر نيست كارى را در اين زمينه انجام دهد.
2. عدم اعطاى استقلال به فرزند: براى مسؤوليتپذير كردن فرزند، بايد به او استقلال دهيد؛ البته استقلالى منطقى و با نظارت. استقلال و مسؤوليت رابطه تنگاتنگى با هم دارند. اگر به فرزند خود مسؤوليت بدهيد؛ اما استقلال در تصميمگيرى ندهيد نمىتواند مسؤوليتپذير شود و اگر استقلال بدهيد و او احساس مسؤوليت نكند، بايد منتظر حادثهاى ناخوشايند باشيد.
3. ترس از ايجاد تنش با فرزند: گاهى ترس از ايجاد تنش والدين و فرزند باعث مىشود او را از انجام مسؤوليتهايش معاف دارند و از اين انديشه پيروى كنند كه «برايم راحتتر است خودم انجامش دهم». اين رفتار، فرصت مسؤوليتپذيرى را از فرزند مىگيرد و در آينده متضرر خواهد شد.
4. انتقاد از فرزند و سرزنش او: اگر زندگى كودك با انتقاد و سرزنش همراه شود، احساس مسؤوليت را نخواهد آموخت.
5. كند بودن فرزند در انجام كارها: برخى كودكان آن قدر كند عمل مىكنند كه والدين، كار و مسؤوليت را از آنان مىگيرند و خود انجام مىدهند. براى ايجاد سرعت عمل در فرزند از بازى ركوردگيرى (ر. ك: ص 177 و 178) استفاده كنيد.
6. ناقص انجام دادن كارها: برخى كودكان يا نوجوانان، مسؤوليت واگذار شده را ناقص انجام مىدهند و اين باعث مىشود كه والدين يا معلم، وظيفه او را به ديگرى واگذارند يا خود انجام دهند. براى رفع اين مشكل، مسؤوليت را به قسمتهاى كوچك تقسيم كنيد.
7. سمبل كردن كارها به وسيله فرزند: برخى فرزندان به جاى انجام كار، آن را سمبل مىكنند و سرسرى انجام مىدهند؛ براى مثال به جاى تميز كردن اتاق، تمام وسايل را زير تخت، داخل كمد يا جاهاى ديگر پنهان مىكنند. در اين صورت، مسؤوليت حتما بايد با نظارت شما انجام گيرد.
8. تقاضاى انجام مسؤوليت از فرزند در زمان نامناسب: انجام مسؤوليتها را از فرزندتان در زمانهاى مناسب بخواهيد. طبيعى است كه هنگام ديدن فيلمى جذاب از تلويزيون يا در اثناى بازى فوتبال با همسالان، به انجام مسؤوليت رغبت نشان نمىدهد.
9. تذكرهاى پىدرپى والدين: از تذكرهاى پىدرپى بپرهيزيد. يك بار به فرزند خود پيام دهيد و فرصتى را در اختيارش قرار دهيد تا پيام را در ذهن خود تجزيه و تحليل كند.
10. عدم پيگيرى و نظارت والدين: براى اطمينان از انجام مسؤوليتها به وسيله فرزندان، بازرسى منظم و مكرر والدين لازم است.
منبع: کتاب نسیم مهر(3)، حجت الاسلام حسین دهنوی، انتشارات خادم الرضا(علیه السلام)/1388
