پرسش :

مقصود از «مقام محمود» و دوستيِ «ذوي القربي‏» چيست؟

پاسخ :
مقام محمود، كه در اين آيه ذكر شده: «بين الليل فتهجّد به نافلة عيسي ان يبعثك ربّك مقاماً محموداً...؛ و پاسي از شب را زنده بدار تا براي تو نافله‏اي باشد، اميد است كه پروردگارت تو را به مقامي ستوده برساند»(1) مرتبتي است كه خداوند براي رسول گرامي‏اش قرار داده است. و مقصود از آن، هم چنان كه در روايات مورد قبولِ اهل سنّت و شيعه آمده، مقامِ «شفاعتِ كبري‏، است كه ويژه رسول اكرم«صلي الله عليه وآله» در روز قيامت است.
در يكي از احاديثي كه اهل سنّت نقل آمده است: «حدثني ابي ثنا محمّدبن عبيد ثنا داود الاودي عن ابيه عن ابي هريره عن النبي«صلي الله عليه وآله وسلم»: قال عسي ان يبعثك رّبك مقاماً محموداً، قال هو المقام الذي اشفع لامتي فيه؛ ابوهرير، از رسول خدا«صلي الله عليه وآله» نقل كرده كه رسول خدا در مورد اين آيه كه: و باشد كه خداوند ترا به مقام محمود مبعوث كند فرمودند، اين مقامي است كه من كه در آن شفاعت مي‏كنم براي امّتم»(2).
ذوي‏القربي هم اهل بيتِ رسول گرامي اسلامند، كه آن حضرت، اجر رسالت خود را - طبق فرمايش خداوند متعال - مودّت اهل بيت خود قرار داده است. «بگو در ازاي رسالت پاداشي از شما نمي‏خواهم مگر دوستي اهل بيتم»(3).
چنانچه در روايات اهل سنّت هم «اهل قربي‏» را مشخص كرده‏اند.
در تفسير درالمنشور از ابن عباس نقل شده است: «لما نزلت هذه آلاية، قُل لااسئلكم عليه اجراً الاّ مودة في‏القربي‏ - قالوا: و يا رسول اللَّه من قرابتك هؤلاء الذين وجبت مودّتهم - قال«صلي الله عليه وآله»: و علي و فاطمه و ولداها؛ زماني كه اين آيه نازل شد بگو: و من از شما براي رسالتم هيچ مزدي نمي‏خواهم، مگر دوستي قُرَبايِ من - از حضرت پرسيدند: و اي رسول خدا قرابت شما چه كساني هستند؟ فرمودند: علي«عليه السلام» و فاطمه«عليها السلام» و دو فرزند فاطمه«عليها السلام».
پی نوشتها:
1) سوره امراء، آيه 79.
2) مسند احمد، ج 2، ص 528.
3) سوره شورى‏، آيه 23
eporsesh.com