پرسش :
در قرآن كريم دو سجده هست: واجب و مندوب. چرا اين سجده‌ها در قرآن وجود دارد؟ چرا بعضي واجب و برخي مستحب است؟ و اين سجده‌ها بيانگر چه چيزي هستند؟
پاسخ :
مهم‌ترين علتي كه براي سجده در چهار سوره سجده‌دار مي‌توان ذكر كرد، سنت اهل بيت عصمت و طهارت: است؛ يعني رواياتي كه از امامان معصوم(علیهم السلام) صادر شده‌است.
الف) در كتاب وسائل‌الشيعه، ج 4، ص 880، باب 42، حديث 2 به سند ابي‌بصير از حضرت امام‌صادق(علیه السلام)روايت شده كه فرمودند: اگر چيزي از آيات عزايم چهارگانه (آيات سجده‌دار در چهار سوره علق، نجم، تنزيل سجده، حم سجده) خوانده شد و تو آن را شنيدي، بي‌درنگ سجده كن؛ در هر حال كه باشي؛ چه بدون وضو، چه جُنُب و چه زني كه در حال بي‌نمازي (حيض) است؛ امّا در ساير آيات سجده‌دار قرآن (غير از چهار سوره مذكور) اختيار داري سجده كني يا نكني.
از اين حديث شريف نكات ذيل به دست مي‌آيد:
1. بعد از تلاوت يا شنيدن آيات سجده دارِ واجب، امر به سجده شده و فوراً بايد سجده كرد؛
2. در سجده‌هاي واجب (آيات سجده‌دار) داشتن وضو، جنب نبودن ـ حايض نبودن زن شرط نيست؛
3. سجده در آيات سجده‌دارِ غير از چهار سوره مذكور، مستحب است و انسان مي‌تواند آن‌را انجام دهد يا ترك كند.
ب) در كتاب خصال شيخ صدوق؛ ج 1، ص 231، حديث 111، از حضرت امام صادق‌روايت شده كه: سوره‌هاي عزيمه، آنها كه سجده واجب دارند، چهار سوره است: "علق"، "والنّجم"، "تنزيل سجده"، "حم سجده" پس يكي از مهم‌ترين حكمت‌هاي حصر سجده واجب در اين چهار آيه، تعبد است.
بنابراين تقسيم آيات سجده‌دار قرآن به واجب و مستحب، براساس روايات امامان معصوم: است.
از آن‌جا كه سجده بيانگر نهايت خضوع در برابر معبود است، از آيات سجده استفاده مي‌شود كه:
تنها بايد در برابر خداوند متعال سجده نمود، "لاتَسجُدوا لِلشَّمس‌ِ و لا لِلقَمَرِ...؛ (فصلت، 37) براي خورشيد و ماه سجده نكنيد..."؛ چون تنها خداوند معبود است.
آيات سجده، پرستش و سجده در برابر بت‌ها و معبودان باطلي كه مشركان برگزيده بودند، نفي مي‌كند.
eporsesh.com
مهم‌ترين علتي كه براي سجده در چهار سوره سجده‌دار مي‌توان ذكر كرد، سنت اهل بيت عصمت و طهارت: است؛ يعني رواياتي كه از امامان معصوم(علیهم السلام) صادر شده‌است.
الف) در كتاب وسائل‌الشيعه، ج 4، ص 880، باب 42، حديث 2 به سند ابي‌بصير از حضرت امام‌صادق(علیه السلام)روايت شده كه فرمودند: اگر چيزي از آيات عزايم چهارگانه (آيات سجده‌دار در چهار سوره علق، نجم، تنزيل سجده، حم سجده) خوانده شد و تو آن را شنيدي، بي‌درنگ سجده كن؛ در هر حال كه باشي؛ چه بدون وضو، چه جُنُب و چه زني كه در حال بي‌نمازي (حيض) است؛ امّا در ساير آيات سجده‌دار قرآن (غير از چهار سوره مذكور) اختيار داري سجده كني يا نكني.
از اين حديث شريف نكات ذيل به دست مي‌آيد:
1. بعد از تلاوت يا شنيدن آيات سجده دارِ واجب، امر به سجده شده و فوراً بايد سجده كرد؛
2. در سجده‌هاي واجب (آيات سجده‌دار) داشتن وضو، جنب نبودن ـ حايض نبودن زن شرط نيست؛
3. سجده در آيات سجده‌دارِ غير از چهار سوره مذكور، مستحب است و انسان مي‌تواند آن‌را انجام دهد يا ترك كند.
ب) در كتاب خصال شيخ صدوق؛ ج 1، ص 231، حديث 111، از حضرت امام صادق‌روايت شده كه: سوره‌هاي عزيمه، آنها كه سجده واجب دارند، چهار سوره است: "علق"، "والنّجم"، "تنزيل سجده"، "حم سجده" پس يكي از مهم‌ترين حكمت‌هاي حصر سجده واجب در اين چهار آيه، تعبد است.
بنابراين تقسيم آيات سجده‌دار قرآن به واجب و مستحب، براساس روايات امامان معصوم: است.
از آن‌جا كه سجده بيانگر نهايت خضوع در برابر معبود است، از آيات سجده استفاده مي‌شود كه:
تنها بايد در برابر خداوند متعال سجده نمود، "لاتَسجُدوا لِلشَّمس‌ِ و لا لِلقَمَرِ...؛ (فصلت، 37) براي خورشيد و ماه سجده نكنيد..."؛ چون تنها خداوند معبود است.
آيات سجده، پرستش و سجده در برابر بت‌ها و معبودان باطلي كه مشركان برگزيده بودند، نفي مي‌كند.
eporsesh.com
