پرسش :
چرا شراب حرام است؟ من مشروب ميخورم، ولي آدم معتقدي هستم، چگونه ميتوانم آن را كنار بگذارم؟
پاسخ :
يكي از احكام مسلّم دين مبين اسلام، حرمت شراب است، كه در آيات به نحو صريح بيان شده است جواب
براي فهم حرمت شراب و حكمت و فلسفه اين حكم بايد دو نكته مورد توجه قرار گيرد
1 - احكامي كه از طرف خداوند براي بشر تعيين شده و پيامبر اسلام (ص) مأمور ابلاغ آن شده، براي سعادت و خوشبختي انسان وضع شده و مسلمان چون معتقد به خدااست. اطمينان دارد كه احكام و دستورهاي الهي داراي منافع و مصلحت هايي است كه خداوند از آن آگاهي داشته و براي ابلاغ آن به انسانها توسط پيامبر وحي كرده است، اگر چه ما از حكمت و فلسفه احكام يا برخي از حكمتهاي آن آگاهي نداشته باشيم، اما چون معتقديم كه آن را در جهت خير و صلاح و رستگاري انسانها وضع كرده، به آن پايبند بوده و عمل ميكنيم، همانند اطاعت از نسخههاي پزشكي كه با اطمينان از تخصص پزشك در رشته خود، داروهاي تجويزي را عمل ميكنيم، اگر چه از كيفيت داروها و چگونگي تأثير آن اطلاع چنداني نداريم. پيامبران و امامان معصوم (ع) طبيبان دردهاي انسان هستند و ميدانند چه چيزهايي براي سلامت فكري بشر مفيد و چه چيزهايي مضر است.
2. در آيات به طور آشكار شراب امر پليد و زشت اعلام شده و انسانها را از مصرف آن بازداشته، خداوند در قرآن فرمود: "انما الخمر و الميسر... رجسٌ مِن عمل الشيطان فاجتنبوه"(1) شراب و قمار و... پليد و عمل شيطاني است، از آن اجتناب كنيد".
سپس خداوند در سبب حرمت ميفرمايد: "انّما يريد الشيطان أن يوقع بينكم العدواة و البغضاءَ في الخمر والميسر"(2) شيطان ميخواهد با شراب و قمار بين شما دشمني و كينه ايجاد كند.
در اين آيات، نوشيدن شراب عمل شيطاني و پليد دانسته است كه آثار روحي و رواني نامطلوب در انسان برجاي ميگذارد كه از جمله آنها كينه و دشمني است.
در آيه ديگر خداوند ميفرمايد: "از تو در مورد شراب و قمار ميپرسند، بگو در آن دو گناهي بزرگ است." 3))
در روايات حرمت شراب به صورت مفصل و با ذكر آثار نامطلوب آن بيان شده است.
از مولاي متقيان سؤال شد: آيا شما فرموديد كه شراب از دزدي و زنا بدتر است، فرمود: "بلي، زنا كننده شايد گناه ديگري نكند، ولي شرابخوار چون شراب بخورد، زنا ميكند، آدم ميكشد، نماز را ترك ميكند."(4))
از امام باقر (سلام اللَّه عليه) سؤال شد كه بزرگترين گناه كبيره كدام است؟ فرمود: "شرابخواري ، خداوند به چيزي چون ميخواري نافرماني نشده است! ممكن است شخص نماز واجب خود را ترك كند و با مادر و دختر و خواهر خود زنا كند، در حالي كه مست و لايعقل باشد."(5))
امام رضا سلام اللَّه عليه فرمود: خداي متعال شراب را بدان جهت حرام كرد كه مايه فساد و بازداشتن عقل از درك حقايق و از بين بردن شرم و حيا است.(6))
علاوه بر آيات و روايات امروزه از نظر علمي نيز مضرات مصرف مواد الكلي به اثبات رسيده است. دانشمندان به اين واقعيت اعتراف داشتهاند كه از جمله آثار زيان بخش شراب، پيامد سوئي است كه روي مغز و عقل ميگذارد و آن را از كار مياندازد. روشن است كه با از بين رفتن عقل، پرده شرم و حيا دريده ميشود. در نتيجه ميدان به دست غرايز حيواني ميافتد و انسان به صورت حيواني وحشي و لجام گسيخته درميآيد. نوشابههاي الكلي پس از استفاده سريعاً جذب خون ميشود و خون در مسير خود مغز و مغز حرام را بي نصيب نميگذارد، در نتيجه عمل سلسله اعصاب رو به ضعف ميرود و خويشتن داري كه ارادي و منشأ شرم و حيا در انسان و مانع از بروز كارهاي زشت است، از دست ميرود. الكل عاليترين اعمال مغزي يعني اعمال توقفي آن را فلج ميكند.(7)
اينكه گفتيد انسان معتقدي هستيد و در عين حال از مشروب استفاده ميكنيد، اين شكل از دو چيز ميتواند ناشي شود:
الف. شايد اين حالت شما به واسطه عدم آگاهي كامل از حكم شرعي و نظر آيات و روايات در اين موضوع است كه با توضيحات داده شده، جاي هيچ شبههاي باقي نميماند كه يكي از منفورترين امور نزد خداوند، مصرف مشروبات الكلي است.
ب. اين حالت از ضعف ايمان ناشي ميشود. انساني كه به دين و آييني اعتقاد داشته باشد، معنايش آن است كه با باور قلبي آن را پذيرفته است. كسي كه دين اسلام را با باور قلبي پذيرفته باشد، سعي در عمل طبق دستورهاي آن خواهد داشت. نميتواند كسي ايمان و اعتقاد داشته باشد كسي هست كه متبحرترين پزشك براي دردها است، اما طبق نسخههاي او براي درمان درد عمل نكند. گاهي اعتقادات انسان، صرفاً در زبان است، اما به مرحله دل و عمل وارد نشده است.
چنين كسي بنابر آيات و روايات مؤمن واقعي محسوب نميشود. در حديثي از اميرمؤمنان آمده كه ايمان بر سه پايه است: اقرار به زبان، اعتقاد قلبي و عمل طبق ايمان.
كسي كه برخي از پايههاي ايمان را نداشته باشد، ايمان كامل و واقعي نخواهد داشت. البته شايد مؤمن گاهي دچار اشتباه و گناه شود، اما هيچ گاه بر گناهي اصرار نميورزد و تداوم نميبخشد و پس از انجام گناه توبه ميكند. حتي اگر گناهي كوچك و صغيره باشد، تداوم بر آن، گناه را كبيره ميسازد، تا چه رسد اصل گناه كبيره باشد.
بنابراين، ايمان هيچ گاه با تداوم بر گناه نميسازد، چون نشانه عدم اعتقاد و باور به اين حكم شرعي است كه از طرف خداوند وضع شده است.
در برخي روايات آمده كه: در هنگام گناه، انسان مؤمن نيست و اگر خداي ناكرده در اين حال از دنيا برود، غير مؤمن از دنيا رفته است.
در مورد گناه نوشيدن شراب وضع بسيار بدتر است. اگر كسي اين گناه را انجام دهد تا چهل روز نماز او پذيرفته نميشود. براي ترك چنين گناهي بايد
اوّلاً: از مضرات آن بر روح و جسم آگاه شويد كه برخي از آنها بيان شد.
دوم: متوجه شويد كه اين گناه شما را از درگاه لطف و رحمت بي پايان الهي دور ميسازد و به شيطان نزديك ميكند.
سوم: ايمان خود را به خدا و قيامت قويتر سازيد و براي رسيدن به آن، مراقبت بيشتري بر رفتار و عبادات و احكام ديگر داشته باشيد و بر انجام صحيح آنها، با تمام شرايط كوشش كنيد.
چهارم: براي موفقيت خود در ترك گناه از خداوند ياري بطلبيد تا لطف و توفيق الهي در ترك گناه شامل حالتان شود و شما را برانجام عبادات و اطاعت از خداوند موفق سازد.
پينوشتها:
1. مائده(5)، آيه 90. 1 -
2. همان، آيه 91. 2 -
3. بقره(2)، آيه 219. 3 -
4. شهيد دستغيب، گناهان كبيره، ج 1، ص 234. 4 -
5. همان، ص 233. 5 -
6. سيد هاشم رسولي محلاتي، كيفر گناه، ص 78. 6 -
7 - همان، ص 80.
eporsesh.com
يكي از احكام مسلّم دين مبين اسلام، حرمت شراب است، كه در آيات به نحو صريح بيان شده است جواب
براي فهم حرمت شراب و حكمت و فلسفه اين حكم بايد دو نكته مورد توجه قرار گيرد
1 - احكامي كه از طرف خداوند براي بشر تعيين شده و پيامبر اسلام (ص) مأمور ابلاغ آن شده، براي سعادت و خوشبختي انسان وضع شده و مسلمان چون معتقد به خدااست. اطمينان دارد كه احكام و دستورهاي الهي داراي منافع و مصلحت هايي است كه خداوند از آن آگاهي داشته و براي ابلاغ آن به انسانها توسط پيامبر وحي كرده است، اگر چه ما از حكمت و فلسفه احكام يا برخي از حكمتهاي آن آگاهي نداشته باشيم، اما چون معتقديم كه آن را در جهت خير و صلاح و رستگاري انسانها وضع كرده، به آن پايبند بوده و عمل ميكنيم، همانند اطاعت از نسخههاي پزشكي كه با اطمينان از تخصص پزشك در رشته خود، داروهاي تجويزي را عمل ميكنيم، اگر چه از كيفيت داروها و چگونگي تأثير آن اطلاع چنداني نداريم. پيامبران و امامان معصوم (ع) طبيبان دردهاي انسان هستند و ميدانند چه چيزهايي براي سلامت فكري بشر مفيد و چه چيزهايي مضر است.
2. در آيات به طور آشكار شراب امر پليد و زشت اعلام شده و انسانها را از مصرف آن بازداشته، خداوند در قرآن فرمود: "انما الخمر و الميسر... رجسٌ مِن عمل الشيطان فاجتنبوه"(1) شراب و قمار و... پليد و عمل شيطاني است، از آن اجتناب كنيد".
سپس خداوند در سبب حرمت ميفرمايد: "انّما يريد الشيطان أن يوقع بينكم العدواة و البغضاءَ في الخمر والميسر"(2) شيطان ميخواهد با شراب و قمار بين شما دشمني و كينه ايجاد كند.
در اين آيات، نوشيدن شراب عمل شيطاني و پليد دانسته است كه آثار روحي و رواني نامطلوب در انسان برجاي ميگذارد كه از جمله آنها كينه و دشمني است.
در آيه ديگر خداوند ميفرمايد: "از تو در مورد شراب و قمار ميپرسند، بگو در آن دو گناهي بزرگ است." 3))
در روايات حرمت شراب به صورت مفصل و با ذكر آثار نامطلوب آن بيان شده است.
از مولاي متقيان سؤال شد: آيا شما فرموديد كه شراب از دزدي و زنا بدتر است، فرمود: "بلي، زنا كننده شايد گناه ديگري نكند، ولي شرابخوار چون شراب بخورد، زنا ميكند، آدم ميكشد، نماز را ترك ميكند."(4))
از امام باقر (سلام اللَّه عليه) سؤال شد كه بزرگترين گناه كبيره كدام است؟ فرمود: "شرابخواري ، خداوند به چيزي چون ميخواري نافرماني نشده است! ممكن است شخص نماز واجب خود را ترك كند و با مادر و دختر و خواهر خود زنا كند، در حالي كه مست و لايعقل باشد."(5))
امام رضا سلام اللَّه عليه فرمود: خداي متعال شراب را بدان جهت حرام كرد كه مايه فساد و بازداشتن عقل از درك حقايق و از بين بردن شرم و حيا است.(6))
علاوه بر آيات و روايات امروزه از نظر علمي نيز مضرات مصرف مواد الكلي به اثبات رسيده است. دانشمندان به اين واقعيت اعتراف داشتهاند كه از جمله آثار زيان بخش شراب، پيامد سوئي است كه روي مغز و عقل ميگذارد و آن را از كار مياندازد. روشن است كه با از بين رفتن عقل، پرده شرم و حيا دريده ميشود. در نتيجه ميدان به دست غرايز حيواني ميافتد و انسان به صورت حيواني وحشي و لجام گسيخته درميآيد. نوشابههاي الكلي پس از استفاده سريعاً جذب خون ميشود و خون در مسير خود مغز و مغز حرام را بي نصيب نميگذارد، در نتيجه عمل سلسله اعصاب رو به ضعف ميرود و خويشتن داري كه ارادي و منشأ شرم و حيا در انسان و مانع از بروز كارهاي زشت است، از دست ميرود. الكل عاليترين اعمال مغزي يعني اعمال توقفي آن را فلج ميكند.(7)
اينكه گفتيد انسان معتقدي هستيد و در عين حال از مشروب استفاده ميكنيد، اين شكل از دو چيز ميتواند ناشي شود:
الف. شايد اين حالت شما به واسطه عدم آگاهي كامل از حكم شرعي و نظر آيات و روايات در اين موضوع است كه با توضيحات داده شده، جاي هيچ شبههاي باقي نميماند كه يكي از منفورترين امور نزد خداوند، مصرف مشروبات الكلي است.
ب. اين حالت از ضعف ايمان ناشي ميشود. انساني كه به دين و آييني اعتقاد داشته باشد، معنايش آن است كه با باور قلبي آن را پذيرفته است. كسي كه دين اسلام را با باور قلبي پذيرفته باشد، سعي در عمل طبق دستورهاي آن خواهد داشت. نميتواند كسي ايمان و اعتقاد داشته باشد كسي هست كه متبحرترين پزشك براي دردها است، اما طبق نسخههاي او براي درمان درد عمل نكند. گاهي اعتقادات انسان، صرفاً در زبان است، اما به مرحله دل و عمل وارد نشده است.
چنين كسي بنابر آيات و روايات مؤمن واقعي محسوب نميشود. در حديثي از اميرمؤمنان آمده كه ايمان بر سه پايه است: اقرار به زبان، اعتقاد قلبي و عمل طبق ايمان.
كسي كه برخي از پايههاي ايمان را نداشته باشد، ايمان كامل و واقعي نخواهد داشت. البته شايد مؤمن گاهي دچار اشتباه و گناه شود، اما هيچ گاه بر گناهي اصرار نميورزد و تداوم نميبخشد و پس از انجام گناه توبه ميكند. حتي اگر گناهي كوچك و صغيره باشد، تداوم بر آن، گناه را كبيره ميسازد، تا چه رسد اصل گناه كبيره باشد.
بنابراين، ايمان هيچ گاه با تداوم بر گناه نميسازد، چون نشانه عدم اعتقاد و باور به اين حكم شرعي است كه از طرف خداوند وضع شده است.
در برخي روايات آمده كه: در هنگام گناه، انسان مؤمن نيست و اگر خداي ناكرده در اين حال از دنيا برود، غير مؤمن از دنيا رفته است.
در مورد گناه نوشيدن شراب وضع بسيار بدتر است. اگر كسي اين گناه را انجام دهد تا چهل روز نماز او پذيرفته نميشود. براي ترك چنين گناهي بايد
اوّلاً: از مضرات آن بر روح و جسم آگاه شويد كه برخي از آنها بيان شد.
دوم: متوجه شويد كه اين گناه شما را از درگاه لطف و رحمت بي پايان الهي دور ميسازد و به شيطان نزديك ميكند.
سوم: ايمان خود را به خدا و قيامت قويتر سازيد و براي رسيدن به آن، مراقبت بيشتري بر رفتار و عبادات و احكام ديگر داشته باشيد و بر انجام صحيح آنها، با تمام شرايط كوشش كنيد.
چهارم: براي موفقيت خود در ترك گناه از خداوند ياري بطلبيد تا لطف و توفيق الهي در ترك گناه شامل حالتان شود و شما را برانجام عبادات و اطاعت از خداوند موفق سازد.
پينوشتها:
1. مائده(5)، آيه 90. 1 -
2. همان، آيه 91. 2 -
3. بقره(2)، آيه 219. 3 -
4. شهيد دستغيب، گناهان كبيره، ج 1، ص 234. 4 -
5. همان، ص 233. 5 -
6. سيد هاشم رسولي محلاتي، كيفر گناه، ص 78. 6 -
7 - همان، ص 80.
eporsesh.com
