پرسش :
چرا مرد مي‌تواند چهار همسر داشته باشد، ولي زن فقط با وجود يك شوهر نمي‌تواند ازدواج مجدد داشته باشد؟
پاسخ :
يكي از علت‌هاي تفاوت مرد و زن در برابر قانون تعدد زوجات، ايجاد فساد و آلودگي از جانب زن در صورت جواز اين قانون براي آنهاست. اين توضيح لازم است كه اصولاً حفظ سلامت اجتماع در اسلام، يك اصل است; لذا بسياري از قوانين اسلام براي نظم بخشيدن به اجتماع وادارة جامعه بشري قرار داده شده تا انسان در سايه اين قوانين اجتماعي و حكومتي به سعادت برسد; بنابر اين، اگر فقط همين يك دليل هم بود، مي‌توانست پاسخي مناسب و كافي براي علت تفاوت مرد و زن در برابر اين قانون باشد; اگر چه دلايل ديگري نيز در اين باره مطرح است كه به برخي اشاره مي‌كنيم:
1. مي‌دانيم كه پاسخ دادن به نيازهاي آدمي با عرضه مناسب، از سنت‌هاي فراگير جهان هستي است و اسلام عرضه مناسب‌ِ تقاضاي جنسي انسان را ارضاي حداقل آن دانسته است تا فردي از آن محروم نشود; ولي از آنجا كه اسلام بر اساس حكمت متعالي خويش و با تدابيري چون پوشش، عفاف و حيا، زنان را به گونه‌اي تربيت مي‌كند كه سبب كاسته شدن ميل جنسي آنها مي‌شود، طبعاً وجود چنين ميلي در مردان بيش از زنان خواهد بود; گذشته از اين كه وجود ايام عذر زنان به اضافه بخشي از ايام بارداري و شيردهي و مانند آن، ممنوعيتي ايجاد مي‌كند كه قانون جواز تعدد زوجات براي مردان، موجب جبران اين محدوديت‌هاي وارده از جهت زنان است; از اين روست كه در غرب به جهت ممنوعيت اين قانون، فساد و بي‌بند و باري رواج يافته و جامعه را به تباهي كشانده است.(ر.ك: تفسير الميزان، علامة طباطبايي;، ج 4، ص 198 ـ 200، مؤسسة اعلمي ـ تفسير نمونه، آيت‌الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 4، ص 152 ـ 160.)
2. يكي ديگر از علل تفاوت مرد و زن در برابر اين قانون، بيشتر بودن جمعيت زنان از مردان است; پس اين قانون،نقش متعادل كننده جامعه را ايفا مي‌كند; توضيح اين كه چه بسا ممكن است در بسياري از جوامع، تعداد زن و مرد از نظر آمار برابر باشد; ولي چون اين تقاضا از لحاظ سني در زنان زودتر احساس مي‌شود، عملاً تعداد متقاضي براي ازدواج ميان آنها بيش از مردان خواهد بود; به همين جهت در جوامعي كه سن ازدواج را بالاتر برده‌اند، فساد بيشتري رواج دارد; گذشته از اين، عمر جنسي مردان طولاني تر از زنان است. در جامعه حوادثي وجود دارد كه مردان را بيشتر در خطر نابودي قرار مي‌دهد; از اين رو، وجود چنين قانوني مي‌تواند تعادل ايجاد كرده و زمينة فساد را در سطح جامعه كاهش دهد.(ر.ك: همان دو منبع.)
3. يكي ديگر از علل اين تفاوت ـ كه در روايات نيز بدان اشاره شده ـ اين است كه وقتي مرد، چهار همسر اختيار كند، نسبت خويشاوندي فرزندان همه زنها با او روشن است; ولي چنانچه زني دو شوهر يا بيشتر داشته باشد; چون همه مردان در ايجاد نطفه فرزندان او شريكند، نسبت خويشاوندي فرزندان با شوهرهاي زن مشخص نخواهد شد و اين موجب از هم پاشيدن نظام خانواده و اصل و نسب افراد خواهد شد.(علل‌الشرايع، شيخ صدوق، ج 2، ص 218، مؤسسه اعلمي للمطبوعات.)
ناگفته نماند كه هر چند اين قانون در اسلام براي مردان مجاز شمرده شده، ولي در اجراي آن شرايط سنگيني را قرار داده كه فقط اندكي از مردان مي‌توانند از عهدة آن برآيند. مانند: رعايت عدالت بين زنان در معاشرت، تقسيم بندي زمان معاشرت (حق قسم) و وجوب نفقه به همة آنها.
eporsesh.com
يكي از علت‌هاي تفاوت مرد و زن در برابر قانون تعدد زوجات، ايجاد فساد و آلودگي از جانب زن در صورت جواز اين قانون براي آنهاست. اين توضيح لازم است كه اصولاً حفظ سلامت اجتماع در اسلام، يك اصل است; لذا بسياري از قوانين اسلام براي نظم بخشيدن به اجتماع وادارة جامعه بشري قرار داده شده تا انسان در سايه اين قوانين اجتماعي و حكومتي به سعادت برسد; بنابر اين، اگر فقط همين يك دليل هم بود، مي‌توانست پاسخي مناسب و كافي براي علت تفاوت مرد و زن در برابر اين قانون باشد; اگر چه دلايل ديگري نيز در اين باره مطرح است كه به برخي اشاره مي‌كنيم:
1. مي‌دانيم كه پاسخ دادن به نيازهاي آدمي با عرضه مناسب، از سنت‌هاي فراگير جهان هستي است و اسلام عرضه مناسب‌ِ تقاضاي جنسي انسان را ارضاي حداقل آن دانسته است تا فردي از آن محروم نشود; ولي از آنجا كه اسلام بر اساس حكمت متعالي خويش و با تدابيري چون پوشش، عفاف و حيا، زنان را به گونه‌اي تربيت مي‌كند كه سبب كاسته شدن ميل جنسي آنها مي‌شود، طبعاً وجود چنين ميلي در مردان بيش از زنان خواهد بود; گذشته از اين كه وجود ايام عذر زنان به اضافه بخشي از ايام بارداري و شيردهي و مانند آن، ممنوعيتي ايجاد مي‌كند كه قانون جواز تعدد زوجات براي مردان، موجب جبران اين محدوديت‌هاي وارده از جهت زنان است; از اين روست كه در غرب به جهت ممنوعيت اين قانون، فساد و بي‌بند و باري رواج يافته و جامعه را به تباهي كشانده است.(ر.ك: تفسير الميزان، علامة طباطبايي;، ج 4، ص 198 ـ 200، مؤسسة اعلمي ـ تفسير نمونه، آيت‌الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 4، ص 152 ـ 160.)
2. يكي ديگر از علل تفاوت مرد و زن در برابر اين قانون، بيشتر بودن جمعيت زنان از مردان است; پس اين قانون،نقش متعادل كننده جامعه را ايفا مي‌كند; توضيح اين كه چه بسا ممكن است در بسياري از جوامع، تعداد زن و مرد از نظر آمار برابر باشد; ولي چون اين تقاضا از لحاظ سني در زنان زودتر احساس مي‌شود، عملاً تعداد متقاضي براي ازدواج ميان آنها بيش از مردان خواهد بود; به همين جهت در جوامعي كه سن ازدواج را بالاتر برده‌اند، فساد بيشتري رواج دارد; گذشته از اين، عمر جنسي مردان طولاني تر از زنان است. در جامعه حوادثي وجود دارد كه مردان را بيشتر در خطر نابودي قرار مي‌دهد; از اين رو، وجود چنين قانوني مي‌تواند تعادل ايجاد كرده و زمينة فساد را در سطح جامعه كاهش دهد.(ر.ك: همان دو منبع.)
3. يكي ديگر از علل اين تفاوت ـ كه در روايات نيز بدان اشاره شده ـ اين است كه وقتي مرد، چهار همسر اختيار كند، نسبت خويشاوندي فرزندان همه زنها با او روشن است; ولي چنانچه زني دو شوهر يا بيشتر داشته باشد; چون همه مردان در ايجاد نطفه فرزندان او شريكند، نسبت خويشاوندي فرزندان با شوهرهاي زن مشخص نخواهد شد و اين موجب از هم پاشيدن نظام خانواده و اصل و نسب افراد خواهد شد.(علل‌الشرايع، شيخ صدوق، ج 2، ص 218، مؤسسه اعلمي للمطبوعات.)
ناگفته نماند كه هر چند اين قانون در اسلام براي مردان مجاز شمرده شده، ولي در اجراي آن شرايط سنگيني را قرار داده كه فقط اندكي از مردان مي‌توانند از عهدة آن برآيند. مانند: رعايت عدالت بين زنان در معاشرت، تقسيم بندي زمان معاشرت (حق قسم) و وجوب نفقه به همة آنها.
eporsesh.com
