پرسش :
شبهه: بعضي با اين عبارت كه «نگاه ارزشي به رنگ، موجب شده تا افراد كنترلهاي محسوس و غير محسوسي را بر نوع پوشش خود از سوي اطرافيان و محيطهاي مختلف احساس كنند»[1] خواستهاند اين گونه القاي شبهه نمايند كه نگاه ارزشي از سوي افراد و محافل ديني به حجاب داراي رنگ تيره، مثل چادر مشكي باعث ميشود افراد ديگري كه از حجابهاي غير مشكي استفاده مي‌نمايند تحت فشار اجتماعي، روحي و رواني قرار گيرند. آيا ادعاي مذكور صحيح است؟
پاسخ :
اين كه هنجارها، ارزشها، آداب و رسوم هر جامعهاي يك نوع فشار روحي و رواني بر افراد مخالف با آن هنجارها وارد مينمايد، اجمالاً مورد قبول است؛ ولي اين مطلب اختصاص به عدم استفاده از چادر مشكي ندارد؛ زيرا اگر يك زن محجبه نيز بخواهد با چادر مشكي وارد يكي از شهرهاي كشورهاي اروپايي ـ كه زنان آن جا معمولاً بيحجاب يا بدحجاب هستند و اساساً از چادر مشكي استفاده نميكنند ـ وارد شود، يا مثلاً در داخل ايران، زن محجبهاي از يك شهر مذهبي با چادر مشكي وارد منطقهاي گردد كه غالباً بدحجاب هستند و يا از چادر كم‌تر استفاده ميكنند، با فشارهاي اجتماعي كه از ناحيه‌ي محيط بدحجاب بر او وارد ميشود مواجهه است؛ بنابراين، وجود اينگونه فشارهاي اجتماعيِ نشأت گرفته از فرهنگ و آداب و رسوم جوامع، مختص زنان غير محجبه نيست، بلكه امري عمومي است.
نكته مهم اين است كه نوع پوشش در جامعه‌ي اسلامي بايد معقول و مشروع و قابل دفاع عقلاني و شرعي باشد. هر فردي بايد با توجه به ملاك ياد شده عمل نمايد و نيز تسليم فشارهاي اجتماعي نامشروع نگردد و به تعبير قرآن، در راه خدا و احكام الهي تلاش كند و از سرزنش ديگران نهراسد:
يجاهدون في سبيل الله و لا يخافون لومة لائم.[2]
در روايتي از امام كاظم (علیه السلام) در دربارهي چشم و همچشمي نكردن و دهنبين نبودن و تسليم فشارهاي اجتماعي نامشروع نشدن، چنين آمده است:
يا هشام: لو كان في يدك جوزة و قال الناس في يدك لؤلؤة ما كان ينفعك و انت تعلم انها جوزة و لو كان في يدك لؤلؤة و قال الناس انها جوزة ما ضرّك و انت تعلم انها لؤلؤة؛[3] اي هشام اگر گردويي داشته باشي و همه بگويند لؤلؤ است سودت ندهد و تو خود ميداني كه گردوست و اگر لؤلؤي در دستت باشد و مردم بگويند گردوست، زيانت نرساند و تو خود ميداني كه لؤلؤ است.
پی نوشتها:
[1] . اژدر شهابي، روزنامه‌ي آفتاب، 24 شهريور 1380، ص 6.
[2] . سوره‌ي مائده (5)، آيه‌ي 54.
[3] . ابن شعبه حرّاني، تحف العقول، ص 45.
منبع: حجابشناسي (چالشها و كاوشهاي جديد)، حسين مهديزاده، مركز مطالعات و پژوهش‌‌هاي فرهنگي حوزه‌ي علميه(1381).
اين كه هنجارها، ارزشها، آداب و رسوم هر جامعهاي يك نوع فشار روحي و رواني بر افراد مخالف با آن هنجارها وارد مينمايد، اجمالاً مورد قبول است؛ ولي اين مطلب اختصاص به عدم استفاده از چادر مشكي ندارد؛ زيرا اگر يك زن محجبه نيز بخواهد با چادر مشكي وارد يكي از شهرهاي كشورهاي اروپايي ـ كه زنان آن جا معمولاً بيحجاب يا بدحجاب هستند و اساساً از چادر مشكي استفاده نميكنند ـ وارد شود، يا مثلاً در داخل ايران، زن محجبهاي از يك شهر مذهبي با چادر مشكي وارد منطقهاي گردد كه غالباً بدحجاب هستند و يا از چادر كم‌تر استفاده ميكنند، با فشارهاي اجتماعي كه از ناحيه‌ي محيط بدحجاب بر او وارد ميشود مواجهه است؛ بنابراين، وجود اينگونه فشارهاي اجتماعيِ نشأت گرفته از فرهنگ و آداب و رسوم جوامع، مختص زنان غير محجبه نيست، بلكه امري عمومي است.
نكته مهم اين است كه نوع پوشش در جامعه‌ي اسلامي بايد معقول و مشروع و قابل دفاع عقلاني و شرعي باشد. هر فردي بايد با توجه به ملاك ياد شده عمل نمايد و نيز تسليم فشارهاي اجتماعي نامشروع نگردد و به تعبير قرآن، در راه خدا و احكام الهي تلاش كند و از سرزنش ديگران نهراسد:
يجاهدون في سبيل الله و لا يخافون لومة لائم.[2]
در روايتي از امام كاظم (علیه السلام) در دربارهي چشم و همچشمي نكردن و دهنبين نبودن و تسليم فشارهاي اجتماعي نامشروع نشدن، چنين آمده است:
يا هشام: لو كان في يدك جوزة و قال الناس في يدك لؤلؤة ما كان ينفعك و انت تعلم انها جوزة و لو كان في يدك لؤلؤة و قال الناس انها جوزة ما ضرّك و انت تعلم انها لؤلؤة؛[3] اي هشام اگر گردويي داشته باشي و همه بگويند لؤلؤ است سودت ندهد و تو خود ميداني كه گردوست و اگر لؤلؤي در دستت باشد و مردم بگويند گردوست، زيانت نرساند و تو خود ميداني كه لؤلؤ است.
پی نوشتها:
[1] . اژدر شهابي، روزنامه‌ي آفتاب، 24 شهريور 1380، ص 6.
[2] . سوره‌ي مائده (5)، آيه‌ي 54.
[3] . ابن شعبه حرّاني، تحف العقول، ص 45.
منبع: حجابشناسي (چالشها و كاوشهاي جديد)، حسين مهديزاده، مركز مطالعات و پژوهش‌‌هاي فرهنگي حوزه‌ي علميه(1381).
