پرسش :
آيا در آستانه ى مرگ نيز شيطان در پى گمراه ساختن و فريب انسان هاست؟
پاسخ :
شيطان در جريان آفرينش انسان، به سبب تكبّر، در برابر فرمان الهى سر تعظيم فرود نبرد و بر آدم سجده نكرد. او در مقام توجيه عمل خود دست به مغالطه اى زد كه عبارت بود از:
(قالَ أَنَا خَيْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِي مِنْ نار وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طِين)؛[1] من از او (آدم) بهترم كه مرا از آتش و او را از گل آفريدى.
همين عمل او باعث شد تا عبادات شش هزار ساله اش يكجا از بين برود[2] و رانده شده ى درگاه رحمت الهى گردد و به همين سبب نيز كينه ى آدم و فرزندانش را به دل گرفت. قرآن از دشمنى شيطان و كينه ى او نسبت به آدم و سعى او در فريب آدميان چنين مى فرمايد:
(قالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ)؛[3] شيطان گفت به عزت و جلالت قسم، تمام خلق را گمراه خواهم كرد.
(ثُمَّ لآتِيَنَّهُمْ مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ وَ عَنْ أَيْمانِهِمْ وَ عَنْ شَمائِلِهِمْ وَ لا تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شاكِرِينَ)[4]؛ آن گاه از پيش روى و از پشت سر و طرف راست و چپ آنان را درمى آيم (و هر يك از قواى عامله و ادراكى آنها را به ميل باطل مى كشم) تا بيشتر آنان شكر نعمتت به جاى نياورند.
شيطان در كار خود بسيار مجّد و كوشاست و تمام تلاش او صرف اين مى شود تا آدمى به فلاح و رستگارى نرسد و مؤمن نگردد؛ لذا در تمام طول عمر انسان ها، لحظه به لحظه مى كوشد با وسوسه هاى خود او را از صراط مستقيم دور كند و اگر كسى با نور ايمان و كسب تقوا توان مقابله با شيطان را داشت او را رها نمى كند، بلكه بر تلاش خود مى افزايد تا بالاخره مؤمن را از راه حق منحرف كند.[5] بدين سبب آخرين لحظات عمر انسان براى شيطان بسيار بااهميّت است و او در اين لحظات مهم و حسّاس تمام همّت خود را صرف مى كند تا بلكه نگذارد مؤمنى با حال ايمان از دنيا برود.
امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:
هرگاه مرگ كسى فرا مى رسد ابليس از ميان شياطين دستيارش افرادى را برمى انگيزد تا او را به كفر فرمان دهند و در دينش به ترديد اندازد تا زمانى كه روحش از بدن جدا گردد و اگر كسى مؤمن بود آن شياطين بر او چيره نتوانند شد... .[6]
در روايت ديگرى نيز مى فرمايد:
هرگاه مرگ دوست داران ما فرا رسد شيطان از چپ و راست بر او حاضر مى گردد تا اين كه او را از آنچه بر آن است بازدارد و خداوند مانع آن شود. اين همان گفته ى خداست كه (يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ ءَامَنُواْ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِى الْحَيَوةِ الدُّنْيَا وَ فِى الاَْخِرَةِ).[7]
البته در كتب روايى و ادعيه ى ما براى حفظ ايمان در آن لحظات آخرِ عمر دستورالعمل هايى بيان شده كه مى توان به كتب مربوطه مراجعه كرد.[8]
پی نوشتها:
[1]. سوره ى ص، آيه ى 76.
[2]. به استناد بيان حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام) كه فرمودند: «و كان قد عَبَدَالله ستة الاف سنة»، نهج البلاغه، خطبه ى 192.
[3]. سوره ى ص، آيه ى 82.
[4]. سوره ى اعراف، آيه ى 17.
[5]. ر.ك: عبدالله جوادى آملى، مراحل اخلاق در قرآن، ج 11، ص 53، 108 ـ 109، 157، 240 ـ 241 و 358 ـ 359، و حيات حقيقى انسان در قرآن، ج 15، ص 38 و 165.
[6]. كلينى، فروع كافى، ج 3، ص 123، حديث 6.
[7]. ر.ك: محمد حسين طباطبايى، الميزان، ج 12، ص 64، انسان از آغاز تا انجام، ص 74 ـ 75.
[8]. ر.ك: علامه مجلسى، بحار الانوار، ج 7، ص 198، و محدث قمى، مفاتيح الجنان، ص 179 (بعد از دعاى عديله).
منبع: مرگ، واقعيت ناشناخته، محسن ميرزاپور، نشر انتشارات مركز مديريت حوزه علميه قم (1383).
شيطان در جريان آفرينش انسان، به سبب تكبّر، در برابر فرمان الهى سر تعظيم فرود نبرد و بر آدم سجده نكرد. او در مقام توجيه عمل خود دست به مغالطه اى زد كه عبارت بود از:
(قالَ أَنَا خَيْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنِي مِنْ نار وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طِين)؛[1] من از او (آدم) بهترم كه مرا از آتش و او را از گل آفريدى.
همين عمل او باعث شد تا عبادات شش هزار ساله اش يكجا از بين برود[2] و رانده شده ى درگاه رحمت الهى گردد و به همين سبب نيز كينه ى آدم و فرزندانش را به دل گرفت. قرآن از دشمنى شيطان و كينه ى او نسبت به آدم و سعى او در فريب آدميان چنين مى فرمايد:
(قالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ)؛[3] شيطان گفت به عزت و جلالت قسم، تمام خلق را گمراه خواهم كرد.
(ثُمَّ لآتِيَنَّهُمْ مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ وَ عَنْ أَيْمانِهِمْ وَ عَنْ شَمائِلِهِمْ وَ لا تَجِدُ أَكْثَرَهُمْ شاكِرِينَ)[4]؛ آن گاه از پيش روى و از پشت سر و طرف راست و چپ آنان را درمى آيم (و هر يك از قواى عامله و ادراكى آنها را به ميل باطل مى كشم) تا بيشتر آنان شكر نعمتت به جاى نياورند.
شيطان در كار خود بسيار مجّد و كوشاست و تمام تلاش او صرف اين مى شود تا آدمى به فلاح و رستگارى نرسد و مؤمن نگردد؛ لذا در تمام طول عمر انسان ها، لحظه به لحظه مى كوشد با وسوسه هاى خود او را از صراط مستقيم دور كند و اگر كسى با نور ايمان و كسب تقوا توان مقابله با شيطان را داشت او را رها نمى كند، بلكه بر تلاش خود مى افزايد تا بالاخره مؤمن را از راه حق منحرف كند.[5] بدين سبب آخرين لحظات عمر انسان براى شيطان بسيار بااهميّت است و او در اين لحظات مهم و حسّاس تمام همّت خود را صرف مى كند تا بلكه نگذارد مؤمنى با حال ايمان از دنيا برود.
امام صادق(عليه السلام) مى فرمايد:
هرگاه مرگ كسى فرا مى رسد ابليس از ميان شياطين دستيارش افرادى را برمى انگيزد تا او را به كفر فرمان دهند و در دينش به ترديد اندازد تا زمانى كه روحش از بدن جدا گردد و اگر كسى مؤمن بود آن شياطين بر او چيره نتوانند شد... .[6]
در روايت ديگرى نيز مى فرمايد:
هرگاه مرگ دوست داران ما فرا رسد شيطان از چپ و راست بر او حاضر مى گردد تا اين كه او را از آنچه بر آن است بازدارد و خداوند مانع آن شود. اين همان گفته ى خداست كه (يُثَبِّتُ اللَّهُ الَّذِينَ ءَامَنُواْ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِى الْحَيَوةِ الدُّنْيَا وَ فِى الاَْخِرَةِ).[7]
البته در كتب روايى و ادعيه ى ما براى حفظ ايمان در آن لحظات آخرِ عمر دستورالعمل هايى بيان شده كه مى توان به كتب مربوطه مراجعه كرد.[8]
پی نوشتها:
[1]. سوره ى ص، آيه ى 76.
[2]. به استناد بيان حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام) كه فرمودند: «و كان قد عَبَدَالله ستة الاف سنة»، نهج البلاغه، خطبه ى 192.
[3]. سوره ى ص، آيه ى 82.
[4]. سوره ى اعراف، آيه ى 17.
[5]. ر.ك: عبدالله جوادى آملى، مراحل اخلاق در قرآن، ج 11، ص 53، 108 ـ 109، 157، 240 ـ 241 و 358 ـ 359، و حيات حقيقى انسان در قرآن، ج 15، ص 38 و 165.
[6]. كلينى، فروع كافى، ج 3، ص 123، حديث 6.
[7]. ر.ك: محمد حسين طباطبايى، الميزان، ج 12، ص 64، انسان از آغاز تا انجام، ص 74 ـ 75.
[8]. ر.ك: علامه مجلسى، بحار الانوار، ج 7، ص 198، و محدث قمى، مفاتيح الجنان، ص 179 (بعد از دعاى عديله).
منبع: مرگ، واقعيت ناشناخته، محسن ميرزاپور، نشر انتشارات مركز مديريت حوزه علميه قم (1383).
.jpg "معنی اسم نارین و نام های هم آوا با آن + میزان فراوانی در ثبت احوال")
.jpg "معنی اسم آرنیکا و نام های هم آوا با آن + میزان فراوانی در ثبت احوال")
.jpg "معنی اسم آرنا و نام های هم آوا با آن + میزان فراوانی در ثبت احوال")
