پرسش :
چرا باید برای تعجیل فرج امام زمان (عج) دعا کنیم و وظایف منتظران ظهور ایشان چیست؟
پاسخ :
دليل دعا براي تعجيل فرج ايشان، همان عدالت خواهی و حقيقت جويي است كه در فطرت همه ما نهاده شده است؛ زيرا، آن حضرت با ظهور خويش، حق را احيا و عدالت را در جامعه حاكم و مستقر خواهد ساخت. دعا براي ظهور زودتر و سريع‌تر ايشان، رسيدن به آرمان‌هايی است كه بشر تشنه نيل به آن بوده است. اما انتظار؛ باوری است بارور به عمل، كه در زندگی انسان منتظر، در قالب كرداری خاص تجسّم می‌يابد، انتظار اعتقادي است در گرو عمل، عمل كردن به آنچه كه فرهنگ انتظار ايجاب مي كند. رسول اكرم(ص) مي فرمايد: «افضل الاعمال احمزها؛ برترين عمل‌ها، سخت‌ترين آن‌هاست. (مجمع البحرين فخرالدين طريحی، مقدمه و تصحيح آيةالله شهاب الدين مرعشي نجفی(ره)، ص 297). و در جاي ديگر فرموده‌اند: «افضل اعمال امتی، انتظار الفرج؛ برترين عمل‌ها، انتظار فرج است (همان، ص 57). نتيجه اين دو مقدمه و يا دو روايت آن است كه انتظار از دشوارترين تكاليف شرعي محسوب مي شود. كشف ويژگی «انتظار» هضم چرايی عظمت پاداش منتظران را آسان‌تر مي‌كند. علی(ع) مي فرمايد: «المنتظر لامرنا كالمتشحط بدمه في سبيل الله؛ منتظر امر ما بسان كسي است كه در راه خدا به خون خود غلتيده باشد.»(بحارالانوار، ج 52، ص 123) آمادگي هميشه جوهر اصلي انتظار است و وظيفه قطعي منتظران، انتظار قيام و ظهور حضرت مهدی(عج) را در سر داشتن، آمادگي پيشين می‌خواهد، آمادگي در:
1- آراستگي به عدالت و تقوا:
فرد منتظر بايد به زيور عدالت، تقوا و پارسايي آراسته باشد؛ پيرو واقعي و صديق حضرت ولي عصر(عج) كسي است كه رفتار و مكتب آن جناب را الگوي عملي خود قرار دهد. رسول خدا(صلّی الله علیه و آله) در توصيف اوج مجاهدت و تدين منتظران حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) مي فرمايد: «لاحدهم اشدّ بقية علي دينه من خرط القتاد في الليلة الظلماء، او كالقابص علي جمر الغضا، اولئك مصابيح الدجي؛ ... هر يک از ايشان بيش از كسي كه بر زجر پوست كندن درخت خار با دست خالی در شب تاريک يا نگاهداری آتش سوزان چوب درخت تاغ در كف دست صبر می‌كند در دينداری خود استقامت و پايداري می‌ورزد، به راستي كه آنان چراغ هدايت در شب‌های ظلمانی‌اند.»(بحارالانوار، ج 52، ص 124).
اگر فردي بتواند با اجتناب از معاصي و رعايت پرواي الهي، ملكه عدالت را در خود پديد آورد و با ايجاد تعادل در ميان قواي نفساني خود، اركان حيات اخلاقي را در وجود خود نهادينه سازد، آن گاه می‌تواند در عصر ظهور كه عصر استقرار عدل ناب و مطلق است، خويشتن را با شرايط نوين تمدن توحيدی مهدوی هماهنگ سازد.
2- آراستگي به بردباری و پايداری:
فرد منتظر بايد استقامت بورزد و صبر و حلم پيشه سازد؛ زيرا، با توجه به گزارش تاريخي از عصر ظهور، (نگا: اكمال الدين، ج 1، ب 23، حديث 1، الارشاد مفيد، ص 318 و الاحتجاج الطبرسي، ج 2، ص 318) در دوران ظهور فشار زايدالوصفي بر منتظران مخلص و صديق مهدی موعود وارد می‌شود، كه مقاومت و پايداری در چنين شرايطي به توان بالاي روحي نيازمند است. منتظران بايد بكوشند تا به درجات بالاي صبر نايل آيند. رسول خدا(صلّی الله علیه و آله) به اصحاب خويش فرمودند: «پس از شما كساني می‌آيند كه به هر يک از آنان اجر پنجاه نفر از شما را خواهند داد، اصحاب پرسيدند: اي رسول خدا ما در غزوات بدر، احد و حنين با شما بوديم و درباره ما آياتي از قرآن كريم نازل شده است؛ پس چرا به آنان پنجاه برابر ما ثواب داده می‌شود؟ حضرت پاسخ گفتند: آنان در شرايطي [بس دشوار] خواهند بود كه اگر شما در آن شرايط به سر بريد، تحمّل و استقامت آنان را نخواهيد داشت، (بحار الانوار، ج 2، ص 131). از اين رو؛ رسول گرامي اسلام مي‌فرمايد:
«انتظار الفرج بالصبر عبادة؛ چشم به راه فرج داشتن، همراه صبر و استقامت، عبادت است.» (همان، ج 52، ص 145)
3- بهره‌مندي از دين شناسی بنيادين:
فرد منتظر بايد فهم و تلقي صحيحي از دين داشته باشد، مطالعه تاريخ اديان بيانگر اين واقعيت است كه اديان بر اثر عوامل مختلف و با گذشت زمان‌هاي متمادي، آرام آرام از خلوص نخستين خود فاصله می‌گيرند و خطوط اصلي و فرعي آن‌ها هر يک به نوعي حذف و اضافه، شديد و ضعيف، تبديل و تغيير و تأويل و تفسير مي شوند؛ از همين رو، امام زمان(علیه السلام) با بدعت‌ها مبارزه سختي خواهد كرد، (نگا: الارشاد، ج 2، ص 384، بحار، ج 52، ص 338 ). چنان كه امير مؤمنان می‌فرمايد: «يعطف الهوي علي الهدي، اذا عطفوا الهدي علي الهوي و يعطف الرأي علي القرآن اذا عطفوا القرآن علي الرأي؛ [مهدي موعود] هواهاي نفساني مردمان را به هدايت تبديل خواهد كرد، آن زمان كه مردم هوای نفس را بر هدايت غالب سازند و آراء و نظريات را به قرآن باز خواهد گردانيد هنگامي كه قرآن را به آراي خود باز گردانند.» (نهج البلاغه، خ 183 و بحارالانوار، ج 8، ص 361)
شارحان شيعه و سني نهج البلاغه اين عبارت را ناظر به مهدی موعود دانسته اند).
4- اصلاح طلبی:
فرد منتظر بايد به سهم خود در راه اصلاح جامعه و استقرار عدالت و رفع ظلم و تعدي بكوشد، آن كه منتظر مصلح جهاني است، خود نيز بايد صالح و مصلح باشد، امر به معروف و نهي از منكر، مبارزه فردي و اجتماعي خصوصاً با حكام جور و سلاطين نقطه بارز مصلح بودن است. امام صادق(ع) مي فرمايد:
«ليعد احدكم لخروج القائم و لوسهماً؛ حتماً هر يک از شما منتظران براي قيام حضرت قائم سلاح فراهم سازد هر چند يک تير.»(بحار، ج 52، ص 366)
به هر روي، منتظر مهدي(عج) در برابر فساد و ستم حكومت‌هاي جور بي تفاوت نيست و مؤيد آنان نيز نمي باشد پيامبر اكرم(صلّی الله علیه م آله) در خصوص وظايف منتظران مهدی موعود می‌فرمايد:
«طوبي لمن ادرك قائم اهل بيتي و هو مقتد به قبل قيامه، يتولي وليه و يتبرأ من عدوه و يتولي الائمة الهادية من قبله، اولئك رفقائي و ذوو ودّي و مودّتي و اكرم امتي عليّ؛ خوشا به حال كسي كه به حضور قائم برسد و حال آن كه پيش از قيام او نيز پيرو او باشد، آن كه با دوست او دوست و با دشمن او دشمن و مخالف است و با رهبران و پيشوايان هدايتگر پيش از او نيز دوست است، اينان همنشين و دوستان من و گرامی‌ترين امت در نزد من هستند.»(بحارالانوار، ج 52، ص 130). توصيه می‌كنيم در باب مهدي شناسي و مباحث پيرامون آن، كتاب: در انتظار ققنوس، نوشته سيد ثامر هاشم العميدي، ترجمه و تحقيق مهدي عليزاده را كه از سوي مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) قم در سال 1379 براي نخستين بار به چاپ رسيده است - مطالعه فرماييد.
اي مهر طلوع كن كه خوابيم همه
در هجر رخت در تب و تابيم همه
هر بر زن و بام از رخت روشن و ما
خفاش وشيم و در حجابيم همه (امام خميني)
منبع: موسسه تحقيقاتي حضرت ولي عصر عليه السلام
دليل دعا براي تعجيل فرج ايشان، همان عدالت خواهی و حقيقت جويي است كه در فطرت همه ما نهاده شده است؛ زيرا، آن حضرت با ظهور خويش، حق را احيا و عدالت را در جامعه حاكم و مستقر خواهد ساخت. دعا براي ظهور زودتر و سريع‌تر ايشان، رسيدن به آرمان‌هايی است كه بشر تشنه نيل به آن بوده است. اما انتظار؛ باوری است بارور به عمل، كه در زندگی انسان منتظر، در قالب كرداری خاص تجسّم می‌يابد، انتظار اعتقادي است در گرو عمل، عمل كردن به آنچه كه فرهنگ انتظار ايجاب مي كند. رسول اكرم(ص) مي فرمايد: «افضل الاعمال احمزها؛ برترين عمل‌ها، سخت‌ترين آن‌هاست. (مجمع البحرين فخرالدين طريحی، مقدمه و تصحيح آيةالله شهاب الدين مرعشي نجفی(ره)، ص 297). و در جاي ديگر فرموده‌اند: «افضل اعمال امتی، انتظار الفرج؛ برترين عمل‌ها، انتظار فرج است (همان، ص 57). نتيجه اين دو مقدمه و يا دو روايت آن است كه انتظار از دشوارترين تكاليف شرعي محسوب مي شود. كشف ويژگی «انتظار» هضم چرايی عظمت پاداش منتظران را آسان‌تر مي‌كند. علی(ع) مي فرمايد: «المنتظر لامرنا كالمتشحط بدمه في سبيل الله؛ منتظر امر ما بسان كسي است كه در راه خدا به خون خود غلتيده باشد.»(بحارالانوار، ج 52، ص 123) آمادگي هميشه جوهر اصلي انتظار است و وظيفه قطعي منتظران، انتظار قيام و ظهور حضرت مهدی(عج) را در سر داشتن، آمادگي پيشين می‌خواهد، آمادگي در:
1- آراستگي به عدالت و تقوا:
فرد منتظر بايد به زيور عدالت، تقوا و پارسايي آراسته باشد؛ پيرو واقعي و صديق حضرت ولي عصر(عج) كسي است كه رفتار و مكتب آن جناب را الگوي عملي خود قرار دهد. رسول خدا(صلّی الله علیه و آله) در توصيف اوج مجاهدت و تدين منتظران حضرت مهدی (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) مي فرمايد: «لاحدهم اشدّ بقية علي دينه من خرط القتاد في الليلة الظلماء، او كالقابص علي جمر الغضا، اولئك مصابيح الدجي؛ ... هر يک از ايشان بيش از كسي كه بر زجر پوست كندن درخت خار با دست خالی در شب تاريک يا نگاهداری آتش سوزان چوب درخت تاغ در كف دست صبر می‌كند در دينداری خود استقامت و پايداري می‌ورزد، به راستي كه آنان چراغ هدايت در شب‌های ظلمانی‌اند.»(بحارالانوار، ج 52، ص 124).
اگر فردي بتواند با اجتناب از معاصي و رعايت پرواي الهي، ملكه عدالت را در خود پديد آورد و با ايجاد تعادل در ميان قواي نفساني خود، اركان حيات اخلاقي را در وجود خود نهادينه سازد، آن گاه می‌تواند در عصر ظهور كه عصر استقرار عدل ناب و مطلق است، خويشتن را با شرايط نوين تمدن توحيدی مهدوی هماهنگ سازد.
2- آراستگي به بردباری و پايداری:
فرد منتظر بايد استقامت بورزد و صبر و حلم پيشه سازد؛ زيرا، با توجه به گزارش تاريخي از عصر ظهور، (نگا: اكمال الدين، ج 1، ب 23، حديث 1، الارشاد مفيد، ص 318 و الاحتجاج الطبرسي، ج 2، ص 318) در دوران ظهور فشار زايدالوصفي بر منتظران مخلص و صديق مهدی موعود وارد می‌شود، كه مقاومت و پايداری در چنين شرايطي به توان بالاي روحي نيازمند است. منتظران بايد بكوشند تا به درجات بالاي صبر نايل آيند. رسول خدا(صلّی الله علیه و آله) به اصحاب خويش فرمودند: «پس از شما كساني می‌آيند كه به هر يک از آنان اجر پنجاه نفر از شما را خواهند داد، اصحاب پرسيدند: اي رسول خدا ما در غزوات بدر، احد و حنين با شما بوديم و درباره ما آياتي از قرآن كريم نازل شده است؛ پس چرا به آنان پنجاه برابر ما ثواب داده می‌شود؟ حضرت پاسخ گفتند: آنان در شرايطي [بس دشوار] خواهند بود كه اگر شما در آن شرايط به سر بريد، تحمّل و استقامت آنان را نخواهيد داشت، (بحار الانوار، ج 2، ص 131). از اين رو؛ رسول گرامي اسلام مي‌فرمايد:
«انتظار الفرج بالصبر عبادة؛ چشم به راه فرج داشتن، همراه صبر و استقامت، عبادت است.» (همان، ج 52، ص 145)
3- بهره‌مندي از دين شناسی بنيادين:
فرد منتظر بايد فهم و تلقي صحيحي از دين داشته باشد، مطالعه تاريخ اديان بيانگر اين واقعيت است كه اديان بر اثر عوامل مختلف و با گذشت زمان‌هاي متمادي، آرام آرام از خلوص نخستين خود فاصله می‌گيرند و خطوط اصلي و فرعي آن‌ها هر يک به نوعي حذف و اضافه، شديد و ضعيف، تبديل و تغيير و تأويل و تفسير مي شوند؛ از همين رو، امام زمان(علیه السلام) با بدعت‌ها مبارزه سختي خواهد كرد، (نگا: الارشاد، ج 2، ص 384، بحار، ج 52، ص 338 ). چنان كه امير مؤمنان می‌فرمايد: «يعطف الهوي علي الهدي، اذا عطفوا الهدي علي الهوي و يعطف الرأي علي القرآن اذا عطفوا القرآن علي الرأي؛ [مهدي موعود] هواهاي نفساني مردمان را به هدايت تبديل خواهد كرد، آن زمان كه مردم هوای نفس را بر هدايت غالب سازند و آراء و نظريات را به قرآن باز خواهد گردانيد هنگامي كه قرآن را به آراي خود باز گردانند.» (نهج البلاغه، خ 183 و بحارالانوار، ج 8، ص 361)
شارحان شيعه و سني نهج البلاغه اين عبارت را ناظر به مهدی موعود دانسته اند).
4- اصلاح طلبی:
فرد منتظر بايد به سهم خود در راه اصلاح جامعه و استقرار عدالت و رفع ظلم و تعدي بكوشد، آن كه منتظر مصلح جهاني است، خود نيز بايد صالح و مصلح باشد، امر به معروف و نهي از منكر، مبارزه فردي و اجتماعي خصوصاً با حكام جور و سلاطين نقطه بارز مصلح بودن است. امام صادق(ع) مي فرمايد:
«ليعد احدكم لخروج القائم و لوسهماً؛ حتماً هر يک از شما منتظران براي قيام حضرت قائم سلاح فراهم سازد هر چند يک تير.»(بحار، ج 52، ص 366)
به هر روي، منتظر مهدي(عج) در برابر فساد و ستم حكومت‌هاي جور بي تفاوت نيست و مؤيد آنان نيز نمي باشد پيامبر اكرم(صلّی الله علیه م آله) در خصوص وظايف منتظران مهدی موعود می‌فرمايد:
«طوبي لمن ادرك قائم اهل بيتي و هو مقتد به قبل قيامه، يتولي وليه و يتبرأ من عدوه و يتولي الائمة الهادية من قبله، اولئك رفقائي و ذوو ودّي و مودّتي و اكرم امتي عليّ؛ خوشا به حال كسي كه به حضور قائم برسد و حال آن كه پيش از قيام او نيز پيرو او باشد، آن كه با دوست او دوست و با دشمن او دشمن و مخالف است و با رهبران و پيشوايان هدايتگر پيش از او نيز دوست است، اينان همنشين و دوستان من و گرامی‌ترين امت در نزد من هستند.»(بحارالانوار، ج 52، ص 130). توصيه می‌كنيم در باب مهدي شناسي و مباحث پيرامون آن، كتاب: در انتظار ققنوس، نوشته سيد ثامر هاشم العميدي، ترجمه و تحقيق مهدي عليزاده را كه از سوي مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) قم در سال 1379 براي نخستين بار به چاپ رسيده است - مطالعه فرماييد.
اي مهر طلوع كن كه خوابيم همه
در هجر رخت در تب و تابيم همه
هر بر زن و بام از رخت روشن و ما
خفاش وشيم و در حجابيم همه (امام خميني)
منبع: موسسه تحقيقاتي حضرت ولي عصر عليه السلام
