پرسش :
اختلاف بين شيعه و اهل سنت در مورد ولادت حضرت مهدی (عج) به چه علت است؟
پاسخ :
در پرسش دو احتمال وجود دارد:
الف) احتمال اوّل آن است كه عالمان شيعی و سنی در تولد و عدم تولد امام زمان(عج) اختلاف دارند؛ بدين معنا كه دانشوران شيعی باور دارند امام زمان(ع) متولد شده؛ ولی انديشمندان اهل سنت می‌گويند كه حضرت هنوز متولد نشده است. اگر مقصود اين باشد، بايد گفت: اصل ولادت حضرت مهدی(عج) از واقعيات تاريخ است. به جز ائمه طاهرين و عالمان و محدثان شيعه، بسياری از تاريخ نگاران و محدثان اهل سنت نيز بدين معنا تصريح كرده، و آن را يک واقعيت دانسته‌اند. برخي از نويسندگان، نام بيش از 65 تن از اين عالمان و نام كتب آنان را ذكر نموده‌اند.(1) آن عِدّه از عالمان اهل سنت كه ولادت امام زمان(ع) را انكار كرده‌اند، می‌گويند حضرت در آينده متولد خواهد شد. از آن رو حكومت عباسی با گسترش اخبار مهدويت، به وحشت افتاده بودند و چاره آن كار را در اين ديدند كه امام هادی(ع) و عسكری(ع) را در محاصره قرار بدهند تا همانند جريان فرعون و حضرت موسی(ع) از ولادت امام مهدی(عج) جلوگيری به عمل آورند، يا در كودكی اسشان را بكشند، براي خنثی سازی اين نقشه شوم، امام عسكری(ع) تصميم گرفت جريان ولادت حضرت مهدی(عج) را مخفی نگه دارد و تنها به شيعيان خاص اطلاع دهد.
اين سياست موجب شد برخي در ولادت حضرت شک و ترديد داشته باشند، ليكن در دوره 69 ساله غيبت صغری با شواهد و قرائن برای شيعيان ولادت حضرت ثابت شد، امّا ديگر عالمان به جهت عدم ارتباط آنان با سازمان وكالت تا حدودي شک و ترديد در بين آنان باقی مانده يا اين كه مسايل ديگر در رويكرد آنان مؤثر بوده‌اند. مضافاً بر اين كه در خيلی از مسايل تاريخی مورخان و انديشمندان با هم اختلاف نظر دارند. در اين جا به ديدگاه چند تن از عالمان اهل سنت اشاره می‌شود كه تصريح كرده‌اند حضرت حجّت متولد شده است:
1ـ شمس‌الدين ابن خلكان می‌نويسد: ابوالقاسم محمد بن الحسن العسكری بن علی الهادی بن محمد الجواد، دوازدهمين امام شيعه است. لقب معروف او حجّت است. شيعيان همو را، منتظر و قائم و مهدی می‌دانند.(2)
2ـ شيخ سليمان قندوزی می‌نويسد: خبر معلوم و مسلّم، در نزد موثّقان، اين است كه ولادت قائم(ع)، در نيمه شعبان واقع شده است، به سال 255، در شهر سامرا.(3)
3ـ شيخ عبدالوهاب شعرانی می‌نويسد: مهدی از اولاد امام حسن عسكری(ع) است. در شب نيمه شعبان سال 255 متولد شده و زنده است تا اين كه با عيسی بن مريم ملاقات كند.(4)
ب) احتمال دوم آن است كه انديشمندان شيعه و سنی در تاريخ تولد امام زمان(عج) اختلاف دارند. اگر مقصود آن باشد بايد گفت: اختلاف دانشمندان اهل سنت و شيعيان در خصوص تاريخ تولد و تاريخ وفات بزرگان دين اختصاص به امام زمان(عج) ندارد. آنان در خيلي از مسايل ديگر نيز اختلاف دارند، مثلاً دانشمندان اهل سنت عقيده دارند كه پيامبر(ص) در 12 ربيع الاوّل عام الفيل متولد شده و حال آن كه مورخان شيعه بر اين باورند كه حضرت در 17 ربيع الاول چشم به جهان گشوده است. اين گونه اختلافات به این جهت بوده كه در آن زمان، وسايل و ابزار علمی مانند امروز وجود نداشته است كه تاريخ شفاف ظبط گردد، افزون بر اين كه گذشت زمان در ابهام سازی برخی از مسايل تاريخی نقش دارد.
اختلاف در تاريخ ولادت امام زمان(عج) از اين قاعده جدا نبوده و در تاريخ تولد ایشان نيز ناهمگونی جزیی وجود دارد كه اين گونه تفاوت قابل قبول است.
پی‌نوشت‌ها:
1. محمد رضا حكيمی، خورشيد مغرب، ص 18 ؛ محمد كاظم قزوينی، الامام المهدی، صص 8 ـ 11.
2. وفبات الاعيان، ج 3، ص 316.
3. اليواقيت و الجواهر، ص 145.
4. ينابيع الموده، ص 452، به نقل از خورشيد مغرب، ص 20.
منبع: موسسه تحقيقاتی حضرت ولی عصر عليه السلام
در پرسش دو احتمال وجود دارد:
الف) احتمال اوّل آن است كه عالمان شيعی و سنی در تولد و عدم تولد امام زمان(عج) اختلاف دارند؛ بدين معنا كه دانشوران شيعی باور دارند امام زمان(ع) متولد شده؛ ولی انديشمندان اهل سنت می‌گويند كه حضرت هنوز متولد نشده است. اگر مقصود اين باشد، بايد گفت: اصل ولادت حضرت مهدی(عج) از واقعيات تاريخ است. به جز ائمه طاهرين و عالمان و محدثان شيعه، بسياری از تاريخ نگاران و محدثان اهل سنت نيز بدين معنا تصريح كرده، و آن را يک واقعيت دانسته‌اند. برخي از نويسندگان، نام بيش از 65 تن از اين عالمان و نام كتب آنان را ذكر نموده‌اند.(1) آن عِدّه از عالمان اهل سنت كه ولادت امام زمان(ع) را انكار كرده‌اند، می‌گويند حضرت در آينده متولد خواهد شد. از آن رو حكومت عباسی با گسترش اخبار مهدويت، به وحشت افتاده بودند و چاره آن كار را در اين ديدند كه امام هادی(ع) و عسكری(ع) را در محاصره قرار بدهند تا همانند جريان فرعون و حضرت موسی(ع) از ولادت امام مهدی(عج) جلوگيری به عمل آورند، يا در كودكی اسشان را بكشند، براي خنثی سازی اين نقشه شوم، امام عسكری(ع) تصميم گرفت جريان ولادت حضرت مهدی(عج) را مخفی نگه دارد و تنها به شيعيان خاص اطلاع دهد.
اين سياست موجب شد برخي در ولادت حضرت شک و ترديد داشته باشند، ليكن در دوره 69 ساله غيبت صغری با شواهد و قرائن برای شيعيان ولادت حضرت ثابت شد، امّا ديگر عالمان به جهت عدم ارتباط آنان با سازمان وكالت تا حدودي شک و ترديد در بين آنان باقی مانده يا اين كه مسايل ديگر در رويكرد آنان مؤثر بوده‌اند. مضافاً بر اين كه در خيلی از مسايل تاريخی مورخان و انديشمندان با هم اختلاف نظر دارند. در اين جا به ديدگاه چند تن از عالمان اهل سنت اشاره می‌شود كه تصريح كرده‌اند حضرت حجّت متولد شده است:
1ـ شمس‌الدين ابن خلكان می‌نويسد: ابوالقاسم محمد بن الحسن العسكری بن علی الهادی بن محمد الجواد، دوازدهمين امام شيعه است. لقب معروف او حجّت است. شيعيان همو را، منتظر و قائم و مهدی می‌دانند.(2)
2ـ شيخ سليمان قندوزی می‌نويسد: خبر معلوم و مسلّم، در نزد موثّقان، اين است كه ولادت قائم(ع)، در نيمه شعبان واقع شده است، به سال 255، در شهر سامرا.(3)
3ـ شيخ عبدالوهاب شعرانی می‌نويسد: مهدی از اولاد امام حسن عسكری(ع) است. در شب نيمه شعبان سال 255 متولد شده و زنده است تا اين كه با عيسی بن مريم ملاقات كند.(4)
ب) احتمال دوم آن است كه انديشمندان شيعه و سنی در تاريخ تولد امام زمان(عج) اختلاف دارند. اگر مقصود آن باشد بايد گفت: اختلاف دانشمندان اهل سنت و شيعيان در خصوص تاريخ تولد و تاريخ وفات بزرگان دين اختصاص به امام زمان(عج) ندارد. آنان در خيلي از مسايل ديگر نيز اختلاف دارند، مثلاً دانشمندان اهل سنت عقيده دارند كه پيامبر(ص) در 12 ربيع الاوّل عام الفيل متولد شده و حال آن كه مورخان شيعه بر اين باورند كه حضرت در 17 ربيع الاول چشم به جهان گشوده است. اين گونه اختلافات به این جهت بوده كه در آن زمان، وسايل و ابزار علمی مانند امروز وجود نداشته است كه تاريخ شفاف ظبط گردد، افزون بر اين كه گذشت زمان در ابهام سازی برخی از مسايل تاريخی نقش دارد.
اختلاف در تاريخ ولادت امام زمان(عج) از اين قاعده جدا نبوده و در تاريخ تولد ایشان نيز ناهمگونی جزیی وجود دارد كه اين گونه تفاوت قابل قبول است.
پی‌نوشت‌ها:
1. محمد رضا حكيمی، خورشيد مغرب، ص 18 ؛ محمد كاظم قزوينی، الامام المهدی، صص 8 ـ 11.
2. وفبات الاعيان، ج 3، ص 316.
3. اليواقيت و الجواهر، ص 145.
4. ينابيع الموده، ص 452، به نقل از خورشيد مغرب، ص 20.
منبع: موسسه تحقيقاتی حضرت ولی عصر عليه السلام
